Κύπρος 1974: H δράση του αρματαγωγού «Λέσβος» και η καταστροφή που προκάλεσε στο τουρκικό Ναυτικό

Το αρματαγωγό «Λέσβος» καθελκύστηκε το 1942 ως USS «Boone County». Ήταν ένα αρματαγωγό τύπου LST 1 (Landing Ship Tanks = πλοίο αποβίβασης αρμάτων).

Το σκάφος είχε εκτόπισμα, με πλήρες φορτίο, περί τους 4.000 τόνους. Είχε μήκος 100 μ. και μέγιστη ταχύτητα μόλις 12 κόμβων. Ήταν οπλισμένο με αντιαεροπορικά πυροβόλα των 40 και των 20 χλστ.

Στην Ελλάδα δόθηκε το 1960 και ονομάστηκε «Λέσβος» (L-172). Το 1974 κυβερνήτης του ήταν ο πλωτάρχης Ελευθέριος Χανδρινός. Στις 13 Ιουλίου 1974 απέπλευσε από το μικρό λιμανάκι των Κεχριών, με προορισμό την Κύπρο.

Έφτασε στην Κύπρο και αφού αποβίβασε μια δύναμη αντικαταστατών των ανδρών της ΕΛΔΥΚ που υπηρετούσαν στο νησί, απέπλευσε από την Κύπρο στις 19 Ιουλίου, το απόγευμα, μεταφέροντας 450 άνδρες που είχαν ολοκληρώσει την υπηρεσία τους στην ΕΛΔΥΚ και θα επέστρεφαν στην Ελλάδα.

Εκούσια εμπλοκή

Το πρωί της 20ης Ιουλίου βρήκε το ελληνικό πλοίο να πλέει νότια της Λεμεσού. Εκεί ο πλοίαρχός του, πλωτάρχης τότε, Ελευθέριος Χανδρινός, έλαβε σήμα που τον ενημέρωνε για την τουρκική απόβαση και τον διέταζε να αποβιβάσει τους άντρες που μετέφερε στη Λεμεσό, αρχικά και κατόπιν στην Πάφο.

Αμέσως το «Λέσβος» έπλευσε προς την Πάφο και αποβίβασε τους άντρες. Ο πλωτάρχης Χανδρινός όμως δεν αρκέστηκε σε αυτό, αλλά παρέμεινε στην περιοχή και με τα πυροβόλα του πλοίου –αντιαεροπορικά Μπόφορς των 40 χλστ.– άρχισε να σαρώνει τις θέσεις των Τουρκοκυπρίων.

Βάλλοντας σχεδόν 1.000 βλήματα, υποχρέωσε δύο τάγματα Τουρκοκυπρίων να υψώσουν λευκή σημαία. Με την υποστήριξη του «Λέσβος», οι ελληνικές δυνάμεις υπερίσχυσαν άμεσα και οι Τουρκοκύπριοι άρχισαν να παραδίδονται κατά δεκάδες. Αμέσως μετά ο Χανδρινός απέπλευσε με πορεία νότια, προς την Αίγυπτο, για να παραπλανήσει τους Τούρκους που, λογικά, θα τον αναζητούσαν προς τα βορειοδυτικά.

Καθώς το «Λέσβος» απομακρυνόταν, οι Τούρκοι είχαν πάθει κρίση πανικού, κάνοντας λόγο για την ύπαρξη ελληνικής νηοπομπής, με εννέα μεταγωγικά και πέντε συνοδά πολεμικά, που έπλεε, μεταφέροντας ενισχύσεις, προς την Κύπρο. Αμέσως τρία αντιτορπιλικά που υποστήριζαν τις αποβατικές τουρκικές δυνάμεις, τα «Kocatepe», «Adatepe» και «Fevzi Cakmak» στάλθηκαν να ερευνήσουν για ελληνικά πλοία.

Αλληλοσφαγή Τούρκων

Η σύγχυση ήταν μεγάλη και παράλληλα με το ναυτικό στάλθηκε και η τουρκική αεροπορία. Τουρκικά μαχητικά F-1014G και F-100 εντόπισαν τα τρία, αμερικανικής κατασκευής αντιτορπιλικά, κλάσης Gearing (μετατροπής Fram I και Fram II), ίδια, εξωτερικά, με τα αντίστοιχα ελληνικά, τα οποία θεώρησαν ελληνικά και τους επιτέθηκαν.

Τα τουρκικά πλοία κατάλαβαν ότι τα αεροσκάφη ήταν τουρκικά προσπάθησαν να ειδοποιήσουν. Όμως οι Τούρκοι πιλότοι θεώρησαν πως το γεγονός ότι από τον ασύρματο του μιλούσαν στα τουρκικά και ότι τα σκάφη έφεραν, εμφανώς, την τουρκική σημαία ήταν τέχνασμα των Ελλήνων για να τους παραπλανήσουν.

Έτσι επιτέθηκαν. Όταν τελικά κατάλαβαν το λάθος ήταν αργά. Το «Kocatepe» ήταν ένα φλεγόμενο κουφάρι, που σύντομα βυθίστηκε, ενώ και τα άλλα δύο πλοία είχαν υποστεί πολύ σοβαρές ζημιές. Οι απώλειες σε άνδρες ήταν επίσης βαριές.

Από τα αντιαεροπορικά πυρά των πλοίων, τα οποία απάντησαν στις επιθέσεις που δέχονταν, τελικά, επλήγησαν πέντε τουρκικά μαχητικά, ένα εκ των οποίων κατέπεσε. Μέχρι σήμερα, πάντως, οι Τούρκοι επιμένουν ότι υπήρξε πράγματι ελληνική νηοπομπή, η οποία «αναχαιτίστηκε με τη θυσία» του Τουρκικού ναυτικού!

Όσον αφορά των ήρωα πλωτάρχη Ελ. Χανδρινό, το κατόρθωμα του δεν αναγνωρίστηκε επισήμως, διότι η Ελλάδα, μέχρι πολύ πρόσφατα, αρνούνταν να παραδεχτεί πως το 1974 πολέμησε με την Τουρκία.

Ο αντιναύαρχος, πλέον, Χανδρινός στάλθηκε, αργότερα, ως στρατιωτικός ακόλουθος στην Τουρκία. Το 1986, υπήρξε θύμα τροχαίου ατυχήματος, κοντά στην Κομοτηνή. Με μεγάλη προσπάθεια κατάφερε να αναρρώσει, αλλά πέθανε, το 1994.