Η κατασκοπεία στην αρχαία Ελλάδα: Οι μυστικοί πράκτορες της Τροίας και οι συμβουλές για την αντιμετώπιση του εχθρού

Η διεξαγωγή του πολέμου είναι συνυφασμένη με τη συλλογή ζωτικών πληροφοριών, προκειμένου η μία πλευρά να επικρατήσει της άλλης. Η γνώση των αντιπάλων, τα όπλα που διέθεταν, ο τρόπος που σχεδίαζαν τις επιθέσεις τους και η αριθμητική τους δύναμη ήταν πολύτιμα στοιχεία που επιδίωκε να μάθει κάθε στρατόπεδο από την αρχαιότητα, προκειμένου να καταστρώσει τη στρατηγική του και να ξεγελάσει τον αντίπαλο.

Ένα πλήρες κατασκοπευτικό επεισόδιο περιγράφεται στη ραψωδία Κ της «Ιλιάδας» του Ομήρου, όπου ένας Τρώας προσπαθεί να κατασκοπεύσει το στρατόπεδο των Ελλήνων. Ωστόσο γρήγορα γίνεται αντιληπτός και συλλαμβάνεται. Στη συνέχεια αποκάλυψε σημαντικές πληροφορίες για την Τροία και τελικά τον αποκεφάλισαν.

Για τη δράση κατασκόπων στην αρχαία Ελλάδα ενδείξεις αντλούνται από τα μέτρα που λαμβάνονταν εναντίον τους. Πολλά από αυτά αναφέρει ο πρώτος αμιγώς στρατιωτικός συγγραφέας της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, ο Αινείας ο Τακτικός. Στο έργο του «Πολιορκητικά» αναφέρονται πολλά μέτρα ασφαλείας που όφειλε να λάβει μια πόλη υπό πολιορκία εναντίον των κατασκόπων.

1. Καμία γιορτή να μη λαμβάνει χώρα εκτός των ορίων της πόλης.

3. Δεν πρέπει να λαμβάνουν χώρα συναθροίσεις και γεύματα εκτός από γάμους και κηδείες και αυτά έπειτα από ειδική άδεια των Αρχών.

4. Απαγορεύεται κάθε επικοινωνία με εξόριστους πολίτες.

5. Κάθε αλληλογραφία, εξερχόμενη ή εισερχόμενη θα ελέγχεται από το κράτος.

6. Κανένα πλοίο δεν θα αναχωρεί χωρίς ειδική άδεια.

7. Τα πλοία που πλησιάζουν θα προσαράζουν σε ειδικά μέρη.

8. Όλοι οι ξένοι θα αφοπλίζονται από τη στιγμή της άφιξης τους.

9. Οι ξένοι πρέπει να παραμένουν στην πόλη μόνο κατόπιν άδειας των Αρχών και να κρατούνται κατάλογοι του τόπου διαμονής τους. Οι Αρχές θα πρέπει να τους κλειδώνουν τη νύχτα. Οι περιπλανώμενοι επαίτες θα πρέπει να διώχνονται από την πόλη. Οι ξένης προέλευσης φοιτητές θα πρέπει να καταγράφονται.

10. Θα πρέπει να υπάρχουν περιορισμοί στις επισκέψεις ξένων πρεσβευτών.

11. Να δίνονται αμοιβές στους πολίτες για την εισαγωγή χρήσιμων αγαθών (με τον τρόπο αυτό περιορίζεται το εξωτερικό εμπόριο, κάτι που επιτρέπει την είσοδο στην πόλη των κατασκόπων).

12. Να γίνονται συνεχώς ασκήσεις ετοιμότητας και να επιβάλλονται περιορισμοί στους ξένους κατά τη διεξαγωγή τους.

13. Να υπάρχουν περιορισμοί στην κυκλοφορία.

14. Να δίνονται αμοιβές στους πληροφοριοδότες.

15. Να υπάρχουν περιορισμοί στη χρήση φωτισμού κατά τη διάρκεια της νύχτας (για να μη δίνονται σινιάλα στους εχθρούς).

Η έκταση της λίστας καταδεικνύει ότι κατάσκοποι υπήρχαν από τότε και η δράση τους αποτελούσε φόβητρο, ειδικά για τις πόλεις που βρίσκονταν σε κατάσταση πολιορκίας και εκ των πραγμάτων αντιμετώπιζαν προβλήματα στις επικοινωνίες τους. Οι πληροφοριοδότες μπορούσαν να εξασφαλίζουν υψηλές αμοιβές, αλλά το ρίσκο ήταν πάντα μεγάλο. Να χάσουν τη ζωή τους, να μείνουν στην ιστορία ως προδότες ή και τα δύο.