Ιστορία
Ο μοναχισμός είναι δημιούργημα της πρώιμης βυζαντινής εποχής. Για πρώτη φορά εμφανίστηκε στην έρημο της Αιγύπτου, κοντά στο Λούξορ, με τη μορφή του ασκητισμού. Οι ασκητές εγκατέλειπαν την κοινωνία και μέσα από την απομόνωση, επιδίωκαν την ηθική τους τελείωση με προσευχή και άσκηση, δηλαδή στερήσεις και κακουχίες.
Οι ασκητές ανάλογα με το καταφύγιο που επέλεγαν, ονομάζονταν στυλίτες, δενδρίτες, έγκλειστοι κλπ. Οι στυλίτες ζούσαν σε στύλους, οι δενδρίτες σε δένδρα και οι έγκλειστοι σε σπήλαια.
Η φήμη της αγιότητας πολλών από τους πρώτους ασκητές προσέλκυσε κοντά τους πολλούς μιμητές τους. Τον 4ο αιώνα στην Αίγυπτο ένας από τους πιο ονομαστούς ασκητές ήταν ο Μακάριος της Αλεξάνδρειας, που υπέβαλλε το σώμα του σε κάθε είδους στέρηση.
Για παράδειγμα, στη διάρκεια της Σαρακοστής παρέμενε όρθιος μέρα νύχτα και έτρωγε μόνο μια φορά την εβδομάδα λίγα φύλλα λαχανικών. Όταν κάποτε αρρώστησε, κάποιος του έστειλε σταφύλια, αλλά αυτός δεν θέλησε να ενδώσει σε τόσο σπουδαία απόλαυση και τα έστειλε σε κάποιον άλλον ασκητή.
Όμως και αυτός τα έστειλε σε άλλον και ο νέος σε κάποιον άλλον, με αποτέλεσμα τα σταφύλια να κάνουν τον γύρο της ερήμου και να καταλήξουν πάλι στον Μακάριο.
Στυλίτες ασκητές
Ο Συμεών ο Στυλίτης το 422 άρχισε να ζει πάνω σε ένα στύλο, που είχε ύψος περίπου 20 μέτρα. Στον στύλο αυτόν παρέμεινε επί 30 χρόνια, εκτεθειμένος στη βροχή, στον ήλιο, στη ζέστη και στο κρύο. Επειδή ήταν πάντα όρθιος, δενόταν στον στύλο με ένα σκοινί, που τον συγκρατούσε τις ώρες που κοιμόταν. Το σκοινί όμως έσκιζε τη σάρκα του, που γέμιζε πληγές και σιγά σιγά σάπιζε, γέμιζε σκουλήκια, ενώ ανέδιδε απαίσια μυρωδιά. Ο Συμεών μάζευε τα σκουλήκια που έπεφταν από τις πληγές του και τα επανάφερε σ’ αυτές, λέγοντας: «Τραφείτε με αυτό που σας δίνει ο Θεός».
Τριάντα χρόνια σε ένα στύλο
Ο καλόγερος Δανιήλ επισκέφτηκε κάποτε στη Συρία τον άγιο Συμεών, που ζούσε πάνω σε έναν στύλο. Τόσο εντυπωσιάστηκε, ώστε αποφάσισε να ακολουθήσει το παράδειγμά του.
Στην αρχή ζούσε σε έναν παλιό και στενόχωρο στύλο. Λίγο αργότερα ο αυτοκράτορας Λέων, θαυμάζοντας το κουράγιο του, διέταξε και έστησαν δίπλα σ’ αυτόν και έναν άλλο πιο ευρύχωρο και πιο πολυτελή. Ανάμεσα στους δύο στύλους έφτιαξαν, με σανίδες, ένας είδος γέφυρας. Έτσι, ο Δανιήλ ο Στυλίτης, όπως είναι γνωστός, μπορούσε και πήγαινε από τον έναν στύλο στον άλλο.
Για 35 χρόνια έζησε στους δύο αυτούς στύλους. Στη διάρκεια των χρόνων αυτών κατέβηκε μόνο μία φορά, για να πείσει τον αυτοκράτορα Βασιλίσκο να ανακαλέσει κάποιες αποφάσεις του. Αφού πέτυχε το ζητούμενο, επέστρεψε χωρίς καθυστέρηση στη «φωλιά» του.
Ο στυλίτης Δανιήλ έγινε πασίγνωστος από τη στιγμή που εγκαταστάθηκε πάνω σε έναν στύλο στην Κωνσταντινούπολη. Ανέβηκε στα 35 του χρόνια και έμεινε εκεί μέχρι τον θάνατό του, όταν πια είχε γίνει 83 χρονών.
Όταν ο Δανιήλ πέθανε τα πόδια του ήταν πρησμένα από τη φλεγμονή που προκάλεσε η μακροχρόνια ορθοστασία και τα μικρόβια που τρέφονταν απ’ τις πληγές του. Τα μαλλιά του ήταν γεμάτα ψείρες, που δεν τις σκότωνε, για να βρίσκουν τροφή τα πουλιά. Η δυσοσμία που απέπνεε ήταν αφόρητη, αφού δεν είχε πλυθεί για 50 χρόνια.
