Ιστορία
Το 1908, επικράτησε στην Τουρκία το γνωστό κίνημα των Νεότουρκων. Η απομάκρυνση του Σουλτάνου από την εξουσία, γέμισε με ελπίδα τις μειονότητες που θεώρησαν πως οι στρατιωτικοί, που δεν ήταν προσκολλημένοι στη θρησκεία και ήθελαν να φέρουν έναν «δυτικό» αέρα στην χώρα, ίσως να βοηθούσαν τις μειονότητες να εξασκήσουν ευκολότερα το επάγγελμά τους και ειδικότερα, τις εμπορικές τους δραστηριότητες με το εξωτερικό.
Λανθασμένα όμως. Γιατί πολύ σύντομα ανακάλυψαν πως το κίνημα των Νεότουρκων, εκτός από τον «δυτικό» αέρα, έφερε και ένα βίαιο κύμα εθνικισμού.
Οι Νεότουρκοι επωφελούνται από το ότι οι Μεγάλες Δυνάμεις ήταν απασχολημένες με τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και η Ελλάδα με το «Κρητικό ζήτημα», και ξεκίνησαν την πρώτη φάση της εθνικιστικής τους πρακτικής με τους ελληνικούς και χριστιανικούς πληθυσμούς της περιοχής. Τους εκδίωξαν, τους ανάγκασαν να αλλαξοπιστήσουν, με λίγα λόγια ή τους έδιωξαν ή προσπάθησαν να τους «τουρκέψουν».
Οι Τούρκοι εγκαινίασαν τα «Τάγματα εργασίας» με κύριο πρόσχημα την ασφάλεια της χώρας. Έστελναν τους ελληνοπόντιους στην ασιατική ενδοχώρα, όπου δουλεύαν κάτω από τραγικές συνθήκες, σε λατομεία και ορυχεία. Οι Πόντιοι αντέδρασαν, ανέβηκαν στα βουνά και έγιναν αντάρτες μαζί με τους Αρμένιους.
Ακολούθησε η γενοκτονία των Αρμενίων το 1916 και ο δρόμος εξολόθρευσης των Ποντίων είχε ανοίξει για τα εθνικιστικά σχέδια του Κεμάλ Ατατούρκ. Η τραγωδία δεν άργησε να γίνει. Τρία χρόνια αργότερα, Ο Κεμάλ αποβιβάζεται στην Σαμψούντα και ξεκινά την γενοκτονία των Ποντίων. Ήταν 19 Μαΐου του 1919. Καθοδηγούμενος από τους Γερμανούς και του Σοβιετικούς συμβούλους του, κατέσφαξε κυριολεκτικά τον Ποντιακό ελληνισμό. Μέχρι την Μικρασιατική καταστροφή, τα θύματα της γενοκτονίας έφτασαν τις 200.000. Μερικοί ιστορικοί μιλούν για πάνω από 300.000 θύματα. Οι πόντιοι που γλίτωσαν, κατέφυγαν στην Ρωσία και στην Ελλάδα, βοηθώντας και αυτοί στην αναζωογόνηση του ελληνικού κράτους.
Στην Τουρκία η 19η Μαΐου είναι εθνική εορτή. Εκτός από τα γενέθλια του Κεμάλ (επειδή δεν γνωρίζουν ακριβώς την ημερομηνία γέννησής του στην Θεσσαλονίκη), οι Τούρκοι γιορτάζουν την συγκεκριμένη αργία «για την ιδρυτική πράξη της εποποιίας του Ατατούρκ, την πράξη της ρήξης με την οθωμανική εξουσία, η οποία κατηγορείται το 1919 από τους Τούρκους εθνικιστές ως υπεύθυνης της ήττας».
Η ελληνική κυβέρνηση σε μια ακόμα επίδειξη καθυστέρησης, τραγικής στο συγκεκριμένο ζήτημα, ανέδειξε το 1994 την 19η Μαΐου ως «Ημέρα μνήμης για την Γενοκτονία του Ποντιακού Ελληνισμού».
