Ιστορία
Νέες γεωφυσικές διασκοπήσεις γύρω από τον τύμβο Καστά στην Αμφίπολη, ξεκινά η ομάδα του καθηγητή Εφαρμοσμένης Γεωφυσικής του Α.Π.Θ., Γρηγόρη Τσόκα, την ίδια ώρα που οι αρχαιολόγοι πιάνουν δουλειά στον γειτονικό Λόφο 133 (στρατιωτική ονομασία), βόρεια της ανασκαφής στο ταφικό μνημείο.
Οι γεωφυσικές έρευνες στο Λόφο 133 έγιναν στις αρχές του χρόνου και όπως είπε στο ‘Εθνος ο κ. Τσόκας «έδειξαν πως στο υπέδαφος υπάρχουν αρχιτεκτονικά λείψανα». Στο πάνω μέρος του Λόφου είναι εμφανής με γυμνό μάτι, εκτεταμένη κεραμική και υπάρχουν άλλες ενδείξεις αρχαίας κατοίκησης. Σύμφωνα με τον κ. Τσόκα, τα αρχιτεκτονικά λείψανα στο υπέδαφος παραπέμπουν σε οικιστικές μονάδες ή δημόσια κτίρια, ενώ δεν φαίνεται να υπάρχει στο εσωτερικό κάποιο ταφικό μνημείο, ανάλογο του τύμβου Καστά. Στον Λόφο 133 έκανε δοκιμαστικές τομές και έρευνα ο αείμνηστος ανασκαφέας της Αμφίπολης, ο αρχαιολόγος, Δημήτρης Λαζαρίδης, τα έτη 1964-1965. Βρέθηκαν και συλλέχθηκαν όστρακα αγγείων από την γεωμετρική, την αρχαϊκή και την κλασική εποχή και από διάφορα εργαστήρια, ιωνικά, αττικά και ντόπια, όχι όμως οικιστικά κατάλοιπα.
Σύμφωνα με το υπουργείο Πολιτισμού, «το αμέσως επόμενο διάστημα η Εφορεία Αρχαιοτήτων Σερρών σε συνεργασία με την Διεύθυνση Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων ξεκινά ένα πρόγραμμα συστηματικών αρχαιολογικών καθαρισμών στον Λόφο 133». Σκοπός είναι, να αποσαφηνιστούν εκείνα τα σημεία που με βάση τα αποτελέσματα των γεωφυσικών ερευνών παρουσιάζουν αρχαιολογικό ενδιαφέρον, ενώ παράλληλα η Διεύθυνση Αναστήλωσης Αρχαίων Μνημείων αναλαμβάνει την αποτύπωση και την μελέτη των διάσπαρτων αρχιτεκτονικών μελών που εντοπίστηκαν στον Λόφο 133.
Με αφορμή τηλεδιάσκεψη που είχε πρόσφατα η υπουργός Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, με θέμα τον αρχαιολογικό χώρο της Αμφίπολης, έγινε γνωστό ότι προχωρούν οι εργασίες στο ταφικό μνημείο του τύμβου Καστά, το οποίο χρονολογείται στο τελευταίο τέταρτο του 4ου π.Χ. αιώνα. Συγκεκριμένα εκτελείται ερευνητικό πρόγραμμα για την απεικόνιση του ζωγραφικού διάκοσμου, με τρισδιάστατους σαρωτές υψηλής ανάλυσης και ακρίβειας και υπερσύγχρονες απεικονιστικές μεθόδους.
Παράλληλα, δρομολογούνται πρόδρομες εργασίες για την συντήρηση της θύρας του ταφικού μνημείου και των φτερών των Σφιγγών του μνημείου. Οι δύο ολόγλυφες Σφίγγες από μάρμαρο Θάσου βρέθηκαν ακέφαλες και χωρίς φτερά, ενώ η κεφαλή της μίας (της ανατολικής) εντοπίστηκε στη διάρκεια των αρχαιολογικών ερευνών στο εσωτερικό του μνημείου. Τις επόμενες μέρες ξεκινά η ψηφιοποίηση των σπαραγμάτων που έχουν συλλεχθεί από το χώρο, με τη βοήθεια τρισδιάστατων σαρωτών και θα ελεγχθεί η δυνατότητα επανατοποθέτησής τους στην αρχική τους θέση. Με βάση τα δεδομένα της ψηφιοποίησης θα δημιουργηθούν αντίγραφα των τμημάτων των φτερών, ώστε να διευκολυνθεί ο προσδιορισμός της αρχικής τους θέσης.
Σημειώνεται ότι, στο μαρμάρινο επιστύλιο πίσω από τις Σφίγγες έχει βρεθεί μίμηση ιωνικού κιονόκρανου και στο δάπεδο βοτσαλωτό ψηφιδωτό με ρόμβους και παράσταση την αρπαγή της Περσεφόνης. Τα ταφικό μνημείο με τις Σφίγγες, τις εξαιρετικής τέχνης Καρυάτιδες από μάρμαρο Θάσου και ίχνη κόκκινου και κυανού χρώματος, το ψηφιδωτό δάπεδο και την ταφική θήκη με τα οστά, συνηγορούν στο ότι επρόκειτο για ένα σημαντικό μνημείο. Η ανασκαφέας που το έφερε στο φως, η Κατερίνα Περιστέρη έχει κατ΄επανάληψη διατυπώσει την θεωρία ότι το μνημείο ήταν παραγγελία του Μεγάλου Αλεξάνδρου για τον αδελφικό του φίλο Ηφαιστίωνα και ότι αποτελεί έργο του κορυφαίου αρχιτέκτονα της εποχής, Δεινοκράτη. Κι ενώ οι εργασίες εντός και εκτός του τύμβου Καστά συνεχίζονται, ο κ. Τσόκας και η ομάδα του θα επιστρέψουν στην περιοχή για νέες γεωφυσικές διασκοπήσεις γύρω από το ταφικό μνημείο.
