15 Ιουλίου 1974: 46 χρόνια από το πραξικόπημα της Κύπρου (φώτο)

Σήμερα, 15η Ιουλίου συμπληρώνονται 46 χρόνια από τη μέρα που πραγματοποιήθηκε το πραξικόπημα της Κύπρου. Μια επέτειος τόσο για το ελληνικό όσο και το κυπριακό έθνος.

Η Εθνική Φρουρά της Κύπρου, η ΕΛΔΥΚ και ΕΟΚΑ Β’, σε συνεργασία με τη Χούντα των συνταγματαρχών που τότε κυβερνούσε την Ελλάδα, αποσκοπούσαν αφενός στην ανατροπή του προέδρου της Κύπρου Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ’ και αφετέρου στην ένωσή της με την Ελλάδα.

Ήδη από το Μάρτιο του ‘74, η Κυπριακή Υπηρεσία Πληροφοριών ανακάλυψε έγγραφα που κατεδείκνυαν πως ετοιμαζόταν πραξικόπημα. 4 μήνες μετά, ο Αρχιεπίσκοπος θέλησε να απομακρύνει τους Έλληνες αξιωματικούς της Εθνικής Φρουράς. Η ενέργειά του αυτή πυροδότησε την απόφαση της Χούντας να προβεί σε πραξικόπημα.

Στις 8:15 (τοπική ώρα Κύπρου) την 15η Ιουλίου του ‘74, δύο ισχυρές φάλαγγες αρμάτων ξεκίνησαν με σκοπό την υλοποίηση των προμελετημένων σχεδίων της. Στόχοι τους η Προεδρική Φρουρά που βρισκόταν δίπλα στο Προεδρικό Μέγαρο και το Εφεδρικό Σώμα που ήταν δυνάμεις της αστυνομίας και απείχε ένα χιλιόμετρο από το Μέγαρο.

Τη μέρα της επίθεσης, ο Μακάριος μη αναμένοντας μια τέτοια εξέλιξη και έχοντας ειδοποιηθεί από τον υπασπιστή του και το διοικητή της Προεδρικής Φρουράς για την επικρατούσα κατάσταση, κατόρθωσε να γλιτώσει φορώντας πολιτική περιβολή και τραγιάσκα. Γύρω στη 13:00 αναγγέλλει από την Πάφο το διάγγελμά του μέσω του ραδιοφωνικού σταθμού. Σκοπός του να δώσει θάρρος και κουράγιο στο λαό της Κύπρου.

«Ελληνοκυπριακέ λαέ.

Η φωνή, που ακούτε, σάς είναι γνωστή. Γνωρίζετε ποιος σάς ομιλεί. Είμαι ο Μακάριος. Είμαι αυτός, που εκλέξατε αρχηγό σας. Είμαι συμπολεμιστής και ηγήτοράς σας στον κοινό αγώνα. Το πραξικόπημα της χούντας απέτυχε. Ήμουν ο στόχος. Και όσο είμαι ζωντανός, η χούντα στην Κύπρο δεν θα περάσει.

Ο λαός της Κύπρου δεν ανέχεται πραξικοπήματα και δικτάτορες. Η χούντα χρησιμοποίησε τανκς και τεθωρακισμένα, για να πετύχει το πραξικόπημά της. Αλλά η αντίσταση της προεδρικής φρουράς σταμάτησε τα τανκς και τα τεθωρακισμένα. Το μοναδικό κατόρθωμα της χούντας ήταν να κυριεύσει το σταθμό Ραδιοφωνίας, ώστε να μεταδώσει ανακρίβειες και να μιλήσει για αλλαγή κυβέρνησης.

Μην υπακούετε καμία οδηγία ή διαταγές, που μεταδίδει η χούντα από το σταθμό αυτό.

Ελληνικέ λαέ της Κύπρου,

Η χούντα αποφάσισε να καταστρέψει την Κύπρο, να τη διχοτομήσει, αλλά δεν θα το επιτύχει. Αντισταθείτε στη χούντα με κάθε τρόπο. Μη φοβάστε, δείξτε καθαρά τη θέση σας και την απόφασή σας να αντισταθείτε, να πολεμήσετε.

Καταταγείτε όλοι σας στις νόμιμες δυνάμεις του κράτους. Η χούντα δεν πρέπει να περάσει και δεν θα περάσει. Ο αγώνας είναι ιερός και η νίκη είναι δική μας.

Ζήτω η ελευθερία, ζήτω ο ελληνοκυπριακός λαός, ζήτω το έθνος».

Η θέση του προέδρου έμεινε κενή. Νόμιμος εκ συντάγματος διάδοχός του ο Γλαύκος Κληρίδης. Αντ’ αυτού τη θέση του έλαβε ο Νικόλαος Σαμψών που κήρυξε το κράτος υπό στρατιωτικό νόμο χωρίς τη διάλυση της Βουλής ή τη δίωξη πολιτικών προσώπων. Απολογισμός της πρώτης μέρας του πραξικοπήματος : 91 νεκροί και 250 τραυματίες.

Τις επόμενες μέρες οι εξελίξεις ήταν δραματικές. Μεταξύ άλλων είναι αναγκαία να αναφερθεί η διαφυγή του Μακαρίου στο εξωτερικό και οι απέλπιδες προσπάθειές του για την εξασφάλιση βοήθειας, η «αμετάβλητος» στάση της Ελλάδας και οι συνεχείς, έκτακτες και άκαρπες, όπως κρίθηκε εκ του αποτελέσματος, συναντήσεις του ΟΗΕ.

Η τουρκική εισβολή, τα χαράματα της 20ης Ιουλίου δυσχέραινε την κατάσταση ακόμα περισσότερο. Το πραξικόπημα έλαβε τέλος την 24η Ιουλίου όπου η κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας με πρωθυπουργό τον Κωνσταντίνο Καραμανλή ορκίστηκε στην Αθήνα, ενώ στην Κύπρο τα γεγονότα υποχρέωσαν τον Σαμψών να παραιτηθεί και την εξουσία να αναλάβει ο Γλαύκος Κληρίδης.