Ιστορία
Η ἐπανάσταση βρῆκε τούς Ψαριανούς προετοιμασμένους ὑλικά & ψυχικά. Τήν Κυριακή τοῦ Πάσχα 10 Ἀπριλίου 1821 ὅταν ὁ Σπετσιώτης πλοίαρχος Γκίκας Τσούπας, φθάνοντας στό νησί μέ ὑψωμένη στό πλοῖο του τή σημαία τῆς ἐλευθερίας,τούς ἀνήγγειλε τό μεγάλο γεγονός οἱ Ψαριανοί μέ χαρά & ἀσυγκράτητο ἐνθουσιασμό ὅρμησαν στό κατάστημα τῆς Δημογεροντίας & κατέστρεψαν τόσο τήν τουρκική σημαία ὅσο & τόν ὀθωμανικό θυρεό.
Τήν ἴδια ἡμέρα ἔστειλαν πλοῖο στά ἄλλα δύο ναυτικά νησιά προκειμένου νά ἀναγγείλουν τήν ἀπόφαση συμμετοχῆς τους στόν ἀγῶνα μέ 20 πλοία. Στίς 20 Ἀπριλίου μέ ἐπίσημο τρόπο ὕψωσαν τή σημαία τῆς Ἐπαναστάσεως στό κοινοτικό κατάστημα. Κατόπιν στό λιμάνι ἀποχαιρέτισαν τόν ναύαρχο τους Νικολῆ Ἀποστόλη & τούς ναύτες & ἐθαύμασαν τά πλοία, τά ὁποία κατευθυνόμενα στή συνέχεια πρός τή Σμύρνη βύθισαν ἕνα τουρκικό & κυρίευσαν ἄλλα τέσσερα. Ἦταν ἡ πρώτη ἐπιτυχημένη ναυτική ἐπιχείρηση τῶν Ψαριανῶν. Κάνοντας ἀποδεκτό τό αἴτημα τῶν Ἁγιορειτῶν πατέρων στέλουν δύο πλοία νά περιπλέουν τόν Θερμαϊκό κόλπο. Κατά τήν ἐπιχείρηση αὐτή συνέλαβαν ἕνα βρίκι & μία γολέτα τοῦ μπέη τῆς Θεσσαλονίκης ἀποκομίζοντας πολλά λάφυρα & 24 κανόνια. Δύο ἀκόμη ψαριανά πλοία πού περιέπλεαν τόν κόλπο τοῦ Κουσάντασι βύθισαν ἕνα ὀθωμανικό & ἔφεραν στά Ψαρά κάποια ἄλλα.
Ψηφίσθηκαν νόμοι γιά τήν διανομή τῶν λειῶν – συστήνοντας εἰδική ἐπιτροπή – τίς ἀμοιβές & τίς συντάξεις, ἐνώ στίς 21 Ἀπριλίου ἀντικατέστησαν τούς Δημογέροντες & τόν Διοικητή μέ νέα Διοίκηση τήν ὁποία ὀνόμασαν «Βουλή τῆς νήσου Ψαρῶν» ἐκλέγοντας παράλληλα 3 ἐφόρους – τοῦ πολέμου, τῆς ἀστυνομίας & τοῦ λιμανιοῦ – & ἕναν ταμία.Στίς 6 Μαΐου τέσσερα ψαριανά πλοία ὑπό τίς διαταγές τοῦ Ἀνδρέα Γιαννίτση κατέλαβαν τό φρούριο Ἴμπριτζε & μετέφεραν στά Ψαρά 22 κανόνια, πυρίτιδα & βλήματα ἐνισχύοντας μέ αὐτά τήν ἀμυντική θωράκιση του νησιοῦ.
Στίς 27 τοῦ ἴδιου μήνα ὁ ψαριανός Δημήτριος Παπανικολῆς ἀνατινάζει μέ τό πυρπολικό του στήν Ἐρεσσό τουρκικό δίκροτο & πραγματοποιεῖ ἔτσι τό πρῶτο μεγάλο ναυτικό κατόρθωμα τῆς ἐπαναστάσεως. Στίς ἀρχές Ἰουνίου 1821 οἱ Ψαριανοί περιέθαλψαν 25000 πρόσφυγες ἀπό τίς Κυδωνιές & τά Μοσχονήσια μεταφέροντάς τους στή συνέχεια ἐξαιτίας τοῦ συνωστισμοῦ & ἐνδεχόμενων ἐπιδημιῶν σέ ἄλλα νησιά. Στίς 20 Δεκεμβρίου τρεῖς ψαριανοί ἐκπροσωπώντας τό νησί τους συμμετέχουν στήν Α΄Ἐθνοσυνέλευση τῆς Ἐπιδαύρου & ὁ Χατζῆ Ἀνδρέας Χατζῆ Ἀργύρη ἐκλέγεται μέλος τῆς τριμελοῦς ἐπιτροπῆς πού ἀναλαμβάνει τό ὑπουργεῖο τῶν Ναυτικῶν.
Κατά τό δεύτερο ἔτος & συγκεκριμένα τόν Φεβρουάριο τοῦ 1822 ὁ τρινήσιος ἑλληνικός στόλος ἀντιμετωπίζει τόν τουρκικό τοῦ ναυάρχου Καρά Ἀλῆ στόν Πατραϊκό κόλπο προξενώντας του ἀρκετές βλάβες. Στίς 7 Ἰουνίου ὁ Κωνσταντῖνος Κανάρης πυρπολεῖ τήν τουρκική ναυαρχίδα στή Χίο προξενώντας τεράστια καταστροφή στούς ἐχθρούς & τόν θάνατο τοῦ Καρά Ἀλῆ. Ἐπιστρέφοντας στά Ψαρά τοῦ ἐπιφυλάσσεται ὑποδοχή ἥρωα, ἐνώ τό λαμπρό του κατόρθωμα προκάλεσε τρόμο στήν Πύλη, θαυμασμό στήν Εύρώπη & ἀναπτέρωση τοῦ ἠθικοῦ στούς Ἕλληνες. Οἱ Ψαριανοί μέ τά πλοία τους διασώζουν & μεταφέρουν στά Ψαρά χιλιάδες Χιῶτες πρόσφυγες, τούς ὁποίους περιθάλπουν. Ὁ μεγάλος μπουρλοτιέρης στίς 28 Ὀκτωβρίου πραγματοποιεῖ & δεύτερο κατόρθωμα στήν Τένεδο, ὅταν ἀνατινάζει τήν τουρκική ναυαρχίδα. Τόν Σεπτέμβριο τοῦ 1822 ὁ στόλος τῶν τριῶν ναυτικῶν νησιῶν γιά ἐπτά ἡμέρες πολεμοῦσε μέ τόν ἐχθρικό μεταξύ Σπετσῶν & Πελοποννήσου τρέποντάς τον στό τέλος σέ φυγή & ματαιώνοντας τά σχέδιά του γιά λύση τοῦ ἀποκλεισμοῦ τοῦ Ναυπλίου.
Τόν Ἰούνιο τοῦ 1823 ἡ Βουλή τῶν Ψαρῶν ἀποφάσισε ἐκστρατεία στά μικρασιατικά παράλια, τῆς ὁποίας ἀρχηγός ὀρίστηκε ὁ Γ. Σκανδάλης. Κατελήφθη τό Τσανταρλῆ, προξενήθηκαν μεγάλες καταστροφές στούς Τούρκους & μεταφέρθηκε στό νησί ἐντυπωσιακή ποσότητα λαφύρων. Τόν Ὀκτώβριο τοῦ 1823 ψαριανά πλοία ἔδωσαν ναυμαχία κοντά στή Σκόπελο, κατά τήν ὁποία μολονότι ἀπέτυχαν τά πυρπολικά τοῦ Κανάρη & Κ.Νικοδήμου νά πετύχουν τό στόχο τους ὅμως κατόρθωσαν μετά ἀπό πολύωρη σύγκρουση νά τρέψουν τόν ἐχθρικό στόλο σέ φυγή. Παράλληλα ἀπό τήν ἀρχή τῆς ἐπαναστάσεως φρόντισαν γιά τήν ἀμυντική θωράκιση τοῦ νησιοῦ τους, κτίζοντας κανονιοστάσια στά εὐάλωτα γιά ἀπόβαση παράλια σημεία & τοποθετώντας 200 συνολικά κανόνια σέ αὐτές. Ἀπό τόν Ἀπρίλιο τοῦ 1824 οἱ Ψαριανοί εἶχαν βάσιμες πληροφορίες ὅτι ὁ τουρκικός στόλος μετά τήν καταστροφή τῆς Σάμου θά στρεφόταν ἀμέσως μετά ἐναντίον τους & εἶχαν προετοιμασθεῖ.
dimospsaron.gr
