Armstrong Whitworth Atlas: Ο «Άτλαντας» της Eλληνικής Βασιλικής Αεροπορίας

Το Atlas υπηρέτησε ως αεροσκάφος στρατιωτικής συνεργασίας με την βρετανική Αεροπορία τις δεκαετίες του 1920 και 1930, αλλά και με την Ελληνική Βασιλική Αεροπορία περίπου το ίδιο χρονικό διάστημα.

Το Armstrong Whitworth Atlas σχεδιάστηκε από µία οµάδα η οποία είχε  επικεφαλής τον Τζων Λόιντ (John Lloyd), αρχισχεδιαστή της Armstrong Whitworth Aircraft, µε σκοπό να αντικαταστήσει τα DH.9A και Bristol Fighter σε αποστολές στρατιωτικής συνεργασίας της RAF.

Το πρωτότυπο Atlas, µε νηολόγιο G-EBLK κατασκευάστηκε µε ανεξάρτητη πρωτοβουλία της Armstrong Whitworth και πέταξε πρώτη φορά στις 10 Μαΐου  του 1925.

Στη συνέχεια παραδόθηκε στη µονάδα δοκιµών αεροσκαφών και οπλισµού στο αεροδρόµιο του Μάρτλεσχαµ Χήθ, όπου και αξιολογήθηκε απέναντι στα Bristol Boarhound, de Havilland Hyena, Vickers Vespa και Shorts Chamois.

Αποδείχθηκε ανώτερο από τους ανταγωνιστές του, έχοντας καλύτερες επιδόσεις και πτητικά χαρακτηριστικά και ήταν αυτό που προτάθηκε για παραγωγή.

Παρ΄όλο που οι επιδόσεις του ήταν γενικά καλές, το πρωτότυπο δεν µπορούσε να πραγµατοποιήσει πολύ κλειστές στροφές γεγονός που ώθησε την σχεδιαστική οµάδα να προχωρήσει στον επανασχεδιασµό των πτερύγων δίνοντας µια ελαφρά οπισθόκλίση, βελτιώνοντας έτσι κάπως την ικανότητά του στις πλάγιες κλίσεις.

Από την άλλη πλευρά σε δοκιµές αποδείχθηκε ότι το Atlas είχε χάσει τα καλά πτητικά χαρακτηριστικά του, παρουσιάζοντας επικίνδυνα χαρακτηριστικά απώλειας στήριξης.

Όµως το Atlas είχε ήδη παραγγελθεί και, µετά από µία σειρά ατυχηµάτων κατά τη διάρκεια προσαπογειώσεων τους πρώτους µήνες του σε υπηρεσία, τροποποιήθηκε µε την τοποθέτηση αυτόµατων πτερυγίων καµπυλότητας στο χείλος προσβολής των πτερύγων (slats) βελτιώνοντας τα πτητικά του χαρακτηριστικά.

Η έκδοση παραγωγής του Atlas διέθετε µεταλλική σωληνωτή άτρακτο, καλυµµένη µε ύφασµα και οπισθοκλινείς µεταλλικές πτέρυγες.

Υπήρχε, επίσης, η δυνατότητα τοποθέτησης αγκίστρου κάτω από την άτρακτο για τη λήψη µηνυµάτων από το έδαφος και µπορούσε να µεταφέρει φορτίο βοµβών 460 λιβρών κάτω από τις πτέρυγες.

Η πρώτη παρτίδα 37 αεροσκαφών παραγγέλθηκε το 1927 και εισήλθε σε υπηρεσία µε τις 13η και 26η µοίρες της RAF τον ίδιο χρόνο.

Με την επίλυση των προβληµάτων στα πτητικά χαρακτηριστικά του, το Atlas αποδείχθηκε ιδανικό για τον ρόλο του αεροσκάφους στρατιωτικής συνεργασίας, υπηρετώντας τόσο εντός της Βρετανίας όσο και στο εξωτερικό, µε τη 208η Μοίρα, η οποία υπήρξε η πρώτη που χρησιµοποίησε το Atlas εκτός Βρετανίας, αντικαθιστώντας µε αυτό τα Bristol Fighter στην Αίγυπτο το 1930.

Το Atlas χρησιµοποιήθηκε επίσης σε ρόλους αεροσκάφους επικοινωνίας καθώς και ως προκεχωρηµένο εκπαιδευτικό, µε την κατασκευή 175 αεροσκαφών µε διπλά χειριστήρια ελέγχου

Τέσσερα εκπαιδευτικά Atlas µε πολιτικό νηολόγιο χρησιµοποιήθηκαν από την Air Service Training Ltd για προκεχωρηµένη εκπαίδευση, τα οποία µε τη σειρά τους αποσύρθηκαν το 1938.

Το Atlas σε Ελληνική υπηρεσία

Περίπου την ίδια εποχή, η ΕΒΑ αναζητώντας ένα αεροσκάφος στρατιωτικής συνεργασίας είδε τα καλά επιχειρησιακά χαρακτηριστικά που συγκέντρωνε το αεροσκάφος.

Έτσι το 1928 παραγγέλθηκαν δύο Atlas για λογαριασµό της ΕΒΑ, τα οποία έφτασαν στην Ελλάδα στις 5 Ιουλίου του 1929.

Βέβαια τα δύο αεροσκάφη ήταν απελπιστικά λίγα γα τις ανάγκες του Κλάδου, αλλά τα χρήµατα ήταν λίγα.

Έτσι αποφασίστηκε το Κρατικό εργοστάσιο Αεροσκαφών στο Φάληρο να µπει ενεργά στην υπόθεση προµήθειας επιπλέον αεροσκαφών.

Έτσι κατόπιν άδειας από την βρετανική εταιρεία το ΚΕΑ ανέλαβε την κατασκευή ακόµη δέκα Atlas τα οποία όµως διέφεραν από τα αντίστοιχα Βρετανικά, καθώς είχαν ξύλινη δοµή πτερύγων, (αντί της µεταλλικής) δεν έφεραν τα πτερύγια καµπυλότητας (slats), ενώ οι κινητήρες Jaguar είχαν τροποποιηθεί µε την τοποθέτηση κιβωτίου υποπολλαπλασιασµού των στροφών και µεγαλύτερης διαµέτρου έλικες.

Τα αεροσκάφη σε υπηρεσία, εκτέλεσαν µια σειρά ρόλων, όπως εκπαίδευση και καθήκοντα συνδέσµου, αποσύρθηκαν όµως σχετικά γρήγορα το 1938, χωρίς να προλάβουν να δουν κάποιου είδους δράση στον Β΄ΠΠ.

Σε ότι αφορά τα τεχνικά του χαρακτηριστικά το αεροσκάφος διέθετε ένα κινητήρα Armstrong Jaguar Siddeley IVC των 450 ίππων, ο οποίος έδινε στο αεροσκάφος µέγιστη ταχύτητα 229 χ.α.ω. µέγιστο επιχειρησιακό υψόµετρο 5,120µ. και ακτίνα δράσης 644 χλµ.

Ως οπλισµό έφερε ένα πολυβόλο των 0.303in Lewis µπροστά το οποίο έβαλλε µέσα από την έλικα και ένα πίσω για τον πολυβολητή.

Επιπλέον είχε τη δυνατότητα µεταφοράς 4 βοµβών των 112 λιβρών (50 χλγρ.).