Avro 504Ν/Ο: Το εκπαιδευτικό της Ελληνικής Ναυτικής Αεροπορίας

Πέταξε για πρώτη φορά στις 18 Σεπτεμβρίου 1913, η Ελληνική Αεροπορία το προμηθεύτηκε το 1925 και το χρησιμοποίησε μέχρι και το 1941! Το Avro 504 έφερε αρχικά κινητήρα Gnome Monosoupape, ισχύος 80 ίππων, και αποτελούσε εξέλιξη του Avro 500, το οποίο είχε σχεδιαστεί για εκπαιδευτικούς ρόλους και ιδιωτική χρήση.

Μικρός αριθµός αεροσκαφών αγοράστηκαν από το Βασιλικό Ιπτάµενο Σώµα (Royal Flying Corps – RFC), τον πρόδροµο της RAF, όπως και τη Βασιλική Ναυτική Αεροπορική Υπηρεσία (Royal Naval Air Service – RNAS) του Βρετανικού Ναυτικού πριν από τον πόλεµο και µεταφέρθηκαν στη Γαλλία µε την έναρξη του. Η RNAS χρησιµοποίησε από τις αρχές του Α΄ΠΠ τέσσερα 504 για να βοµβαρδίσει το εργοστάσιο κατασκευής Ζέππελιν στο Φριντριχσάφτεν (Friedrichshafen), στις ακτές της λίµνης Κωστάντζας.

Τέσσερα αεροσκάφη ξεκίνησαν από το Μπέλφορτ (Belfort) της νότιας Γαλλίας στις 21 Νοεµβρίου του 1914, µεταφέροντας τέσσερις βόµβες των 20 λιβρών το καθένα. Παρόλο που ένα αεροσκάφος καταρρίφθηκε, η επιδροµή ήταν επιτυχής πετυχαίνοντας αρκετά απευθείας πλήγµατα στα υπόστεγα των αερόπλοιων και καταστρέφοντας το εργοστάσιο υδρογόνου, απαραίτητο για την πλήρωση των δεξαµενών των αερόπλοιων.

Σύντοµα θεωρήθηκε ξεπερασµένο ως αεροσκάφος πρώτης γραµµής και ανέλαβε εκπαιδευτικούς ρόλους. Κατασκευάστηκαν χιλιάδες κατά τη διάρκεια του πολέµου, µε κύριες εκδόσεις παραγωγής το 504J και το 504K, το οποίο σχεδιάστηκε µε τροποποιηµένες βάσεις κινητήρων ώστε να µπορεί να δεχτεί διαφορετικούς τύπους, µε ισχυρότερη ιπποδύναµη.

Μέχρι τα τέλη του 1918 είχαν κατασκευαστεί περισσότερα από 8340 αεροσκάφη.

Το χειµώνα του 1917-18 αποφασίστηκε η χρήση τροποποιηµένων 504J και 504K για τον εξοπλισµό των µονάδων του RFC, αντικαθιστώντας τα B.E.2, τα οποία δεν είχαν τις απαραίτητες επιδόσεις. Τα συγκεκριµένα αεροσκάφη  τροποποιήθηκαν σε µονοθέσια, τοποθετήθηκε ένα πυροβόλο Lewis πάνω από την πτέρυγα και έφεραν κινητήρες Gnome (ισχύος 100 ίππων) ή Le Rhône (110 ίππων).

Συνολικά 274 τροποποιηµένα Avro 504 εντάχθηκαν σε 8 Μοίρες το 1918, ενώ 226 συνέχισαν να χρησιµοποιούνται ως αεροσκάφη δίωξης στα τέλη του Α’ Παγκοσµίου πολέµου.

Με το τέλος του Α΄ΠΠ

Μετά το τέλος του πολέµου και ενώ ο τύπος συνέχισε να βρίσκεται σε υπηρεσία ως το κύριο εκπαιδευτικό αεροσκάφος της RAF, πολλά πλεονάζοντα αεροσκάφη διατέθηκαν προς πώληση, είτε για στρατιωτική είτε για ιδιωτική χρήση. Περισσότερα από 300 Avro 504K δέχθηκαν πολιτικό νηολόγιο στην Βρετανία, όπου χρησιµοποιήθηκαν σε πληθώρα ρόλων όπως  εκπαίδευση, πτήσεις αναψυχής ακόµη και ρυµούλκηση διαφηµιστικών.

Τα πολιτικά 504 συνέχισαν να πετούν σε µεγάλους αριθµούς µέχρι και τη δεκαετία του 1930.

Παρά το γεγονός ότι τα  Avro 504 που πουλήθηκαν στην Κίνα αφορούσαν εκπαιδευτικές εκδόσεις, τα αεροσκάφη συµµετείχαν σε µάχες µεταξύ πολεµάρχων, χρησιµοποιούµενα ως βοµβαρδιστικά, µε το πιλότο να ρίχνει µε το χέρι χειροβοµβίδες και τροποποιηµένους όλµους πάνω από τους στόχους.

Το βελτιωµένο και επανασχεδιασµένο 504N κατασκευάστηκε από την Avro το 1925. Μετά από την αξιολόγηση δύο πρωτοτύπων τα οποία έφεραν κινητήρες Bristol Lucifer και Armstrong-Siddeley Lynx αντίστοιχα, το αεροσκάφος µε τον κινητήρα Lynx επιλέχθηκε από τη RAF να αντικαταστήσει το 504K. 592 αεροσκάφη κατασκευάστηκαν από το 1925 έως το 1932, εξοπλίζοντας τις πέντε εκπαιδευτικές σχολές της RAF, ενώ χρησιµοποιήθηκαν και ως αεροσκάφη συνδέσµου.

Το 504N επίσης εξήχθη στις αεροπορίες της Ελλάδας, του Βελγίου, της Βραζιλίας, της Χιλής, της ∆ανίας, της Ταϊλάνδης και της Νότιας Αφρικής, ενώ κατασκευάστηκαν κατόπιν αδείας στη ∆ανία, το Βέλγιο, τον Καναδά και την Ιαπωνία.

Τα 504N της RAF αντικαταστάθηκαν το 1933 από τα Avro Tutor, ενώ κάποια συνέχισαν να χρησιµοποιούνται από ιδιώτες µέχρι το 1940, οπότε και επιτάχθηκαν επτά αεροσκάφη για να αναλάβουν ρόλο ρυµούλκησης στόχων για λογαριασµό της RAF.

Το 504 είχε και αρκετές πρωτιές:  Ήταν το πρώτο αεροσκάφος το οποίο έβαλε κατά στρατιωτών στο έδαφος και το πρώτο  που πραγµατοποίησε βοµβαρδιστική επιδροµή πάνω από τη Γερµανία. Ήταν επίσης το πρώτο συµµαχικά αεροσκάφος που καταρρίφθηκε από αντιαεροπορικά πυρά και το πρώτο στρατιωτικό αεροσκάφος του Καναδού Άσσου Μπίλι Μπίσοπ (Billy Bishop).

Σε ελληνική υπηρεσία

Η Ελλάδα παράγγειλε το 1925 έξι αεροσκάφη Avro 504N σε διθέσια διαµόρφωση εκπαίδευσης τα οποία έφεραν τον βελτιωµένο κινητήρα Armstrong Siddeley Lynx των 160 ίππων.

Τα αεροσκάφη χρησιµοποιήθηκαν αρχικά από το Ναυτικό Αεροπορικό Σώµα ως εκπαιδευτικά και στη συνέχεια από την Αεροπορία. Παράλληλα αποκτήθηκε και ένας αριθµός 4 αεροσκαφών της έκδοσης 504O, τα οποία έφεραν πλωτήρες και διαφορετικό πηδάλιο διεύθυνσης και αυτά για τις ανάγκες του Ναυτικού.

Τα συγκεκριµένα αεροσκάφη κατασκευάστηκαν στην Ελλάδα κατόπιν αδείας από  το Εργοστάσιο Αεροπλάνων Φαλήρου την περίοδο 1934-1935. Το σύνολο των αεροσκαφών χρησιµοποιήθηκε µέχρι το 1941 όταν µε την συνθηκολόγηση τα αεροσκάφη µοιραία καταστράφηκαν. Είναι άγνωστο εάν έλαβαν µέρος σε επιχειρησιακές αποστολές αναγνώρισης η ναυτικής συνεργασίας κατά την διάρκεια του ελληνοϊταλικού πολέµου, ούτε και  πόσα αεροσκάφη ήταν επιχειρησιακά την συγκεκριµένη περίοδο.

Το πιθανότερο είναι πως αρκετά από αυτά να καταστράφηκαν στο αεροδρόµιο του Άργους όπου υπήρχε εκπαιδευτικό κέντρο λίγο πριν την γερµανική εισβολή τον Απρίλιο του 1941.

Το γεγονός όµως ότι τα αεροσκάφη υπηρέτησαν για µεγάλο χρονικό διάστηµα σηµαίνει ότι τα αεροσκάφη αποδείχθηκαν τουλάχιστον αξιόπιστα και ικανά στον τοµέα της εκπαίδευσης.

Τεχνικά χαρακτηριστικά

Το αεροσκάφος είχε µήκος 8,97 µ. εκπέτασµα πτερύγων 10,97 µ. και ύψος 3,18 µ. Το βάρος κενό ήταν 558 χλγρ. και το τυπικό βάρος απογείωσης 830 χλγρ. Κινητήρας ένας Le Rhône 9J εννέα κυλίνδρων των 110 ίππων για την έκδοση –Κ και ένας Siddeley Lynx για την έκδοση Ν, ο οποίος κινούσε µια δίφυλλη έλικα.

Οι επιδόσεις του αεροσκάφους στην έκδοση –Κ ήταν:

Μέγιστη ταχύτητα 153 χ.α.ω. στην επιφάνεια της θάλασσας, 140 χ.α.ω. στα 2.438 µ. και 137 χ.α.ω. στα 3.948 µ.

Η τυπική οικονοµική ταχύτητα ήταν 119 χ.α.ω. στα 2.438 µ.

Η ταχύτητα απώλειες στήριξης ερχόταν στα 64 χ.α.ω.

Η εµβέλεια του αεροσκάφους ήταν 400 χλµ. και η αυτονοµία του ήταν:

2 ώρες στο επίπεδο της θάλασσας µε τη µέγιστη ταχύτητα, 2 ώρες και 8 λ. στα 2.438 µ. µε τη µέγιστη ταχύτητα, 3 ώρες στα 3.038 µ. µε τη µέγιστη ταχύτητα, 3 ώρες και 42 λεπτά µε οικονοµική ταχύτητα στα 2,438 µ. και τέλος 4 ώρες και 15 λεπτά στα 3.048 µ. µε οικονοµική ταχύτητα 119 χ.α.ω.

Η επιχειρησιακή οροφή του αεροσκάφους ανερχόταν στα 4.500 µ. ενώ στη φάση ανόδου έφτανε στα 1.000 µ. σε 5 λεπτά, στα 2.438 µ. σε δέκα και στα 3.000 µ. σε 16 λεπτά. Ο οπλισµός του αποτελείτο, στην έκδοση δίωξης σε ένα πολυβόλο Lewis των 303.