«ΔΕΛΦΙΝ» & «ΞΙΦΙΑΣ»: Τα πρώτα ελληνικά υποβρύχια και η δράση τους το 1912-13

Το ελληνικό Ναυτικό ήταν πάντα πρωτοπόρο στο ναυτικό πεδίο της μάχης. Το υποβρύχιο δεν θα μπορούσε να αποτελέσει εξαίρεση. Το ενδιαφέρον, για το νέο τότε όπλο, είχε ξεκινήσει ήδη από τα τέλη του 19ου αιώνα όταν το 1886 έφτασε στην Ελλάδα το πρώτο καταδυόμενο Nordenfelt.

Το συγκεκριμένο υποβρύχιο δεν χρησιμοποιήθηκε ποτέ επιχειρησιακά, καθώς γρήγορα διαπιστώθηκαν σοβαρά προβλήματα στην πλεύση του σε κατάδυση και πρακτικά δεν εντάχθηκε στον Στόλο.

Έπρεπε να περάσουν σχεδόν δύο και πλέον δεκαετίες για να παραλάβει τα πρώτα καταδυόμενα ικανά για επιχειρήσεις: Τα «ΔΕΛΦΙΝ» και «ΞΙΦΙΑΣ».

Το υποβρύχιο ΔΕΛΦΙΝ παραγγέλθηκε μαζί με το ΞΙΦΙΑΣ (το οποίο αποτελούσε «αδερφό» σκάφος) στα γαλλικά Ναυπηγεία Schneider τον Σεπτέμβριο του 1910. Την περίοδο εκείνη, λίγο πριν τον Βαλκανικό Πόλεμο, η Ελλάδα βρισκόταν στην διαδικασία ενίσχυσης και μάλιστα άμεσης του Ναυτικού της, το οποίο αναμενόταν να διαδραματίσει κρίσιμο ρόλο στην επικείμενη σύγκρουση.

Οι γαλλικές σχεδιάσεις

Το 1896 το γαλλικό Ναυτικό είχε ξεκινήσει ένα διαγωνισμό για την προμήθεια «καταδυόμενων» σκαφών (“submersible” όπως ήταν ο γαλλικός όρος της εποχής τον οποίο υιοθέτησε και το Ελληνικό Ναυτικό τότε) τα οποία ήταν έκδηλο ότι θα εγκαινίαζαν ένα νέο είδος ναυτικού πολέμου.

Στον διαγωνισμό ο οποίος είχε 23(!) συμμετοχές πήρε μέρος και ο πρωτοπόρος Γάλλος ναυπηγός ο Maxime Laubeuf, οι σχεδιάσεις του οποίου επρόκειτο να καθορίσουν το μέλλον των υποβρυχίων. Το γαλλικό Ναυτικό ζητούσε ένα σκάφος με μέσο εκτόπισμα 200 τόνων, ταχύτητα 12 κόμβων σε ανάδυση με αυτονομία 160 χλμ. και 6 κόμβων σε κατάδυση με αυτονομία 16 χλμ.

Η σχεδίαση του Laubeuf με το όνομα Narval αποδείχθηκε νικήτρια του διαγωνισμού. Οι καινοτομίες του Γάλλου ναυπηγού ακολουθούνται μέχρι και σήμερα στις σχεδιάσεις των υποβρυχίων.

Έτσι το Narval διέθετε διπλό σύστημα πρόωσης ένα ατμολέβητα για πλεύσει στην επιφάνεια της θάλασσας και ένα ηλεκτροκινητήρα για την κατάδυση. Ενώ το σκάφος βρισκόταν στην επιφάνεια γινόταν η φόρτιση των συσσωρευτών του από τον κινητήρα. Ακόμη το γαλλικό «καταδυόμενο» διέθετε διπλό κύτος, ένα σφαιρικής διατομής για να αντέχει την πίεση ενώ ήταν σε κατάδυση και ένα υδροδυναμικό εξωτερικό βελτιστοποιημένο για πλεύση στην επιφάνεια.

Το Narval παραλήφθηκε από το γαλλικό Ναυτικό το 1900 και παροπλίστηκε το 1909. Βέβαια όπως όλες οι πρώτες σχεδιάσεις έτσι και το Narval υπέφερε από σοβαρά προβλήματα. Για παράδειγμα το σκάφος έπρεπε να παραμένει στην επιφάνεια για 21 λεπτά πριν καταδυθεί καθώς ο ατμολέβητας έπρεπε να πρώτα να κρυώσει. Ο χρόνος αυτός μειώθηκε αργότερα στα 12 λεπτά, αλλά αυτό ουσιαστικά στερούσε από το υποβρύχιο το στοιχείο του αιφνιδιασμού.

Τα προβλήματα αυτά λύθηκαν αργότερα με την υιοθέτηση των κινητήρων ντίζελ. Οι δυνατότητες των πρώτων ελληνικών καταδυομένων Στο σχέδιο αυτό στηρίχθηκαν και τα δύο ελληνικά καταδυόμενα που παραγγέλθηκαν από το Ελληνικό Ναυτικό.

Τα σκάφη αναφέρονται ως κλάση Schneider-Laubeuf, είχαν εκτόπισμα στην επιφάνεια 360 τόνων, 452 τόνων σε κατάδυση, το μήκος τους πλησίαζε τα 50 μέτρα, πλάτος 4,7, βύθισμα 2,7 και μπορούσαν να αναπτύξουν μέγιστη ταχύτητα στην επιφάνεια 12 κόμβων και 8 κόμβων σε κατάδυση.

Το πλήρωμά τους αποτελείτο από 24 άτομα. Το καταδυόμενο είχε αυτονομία με 8 κόμβους: τις 2 ώρες, με 6 κόμβους 7.5 ώρες και με 4.5 αυξανόταν στις 17.5 ώρες. Ο οπλισμός και των σκαφών αποτελείτο από 4 εκτοξευτές τορπιλών των 45 εκ. εξωτερικά του σκάφους κάτω από το ξύλινο κατάστρωμα (2 στην πλώρη και 2 στην πρύμη με γωνία 5º ως προς τον διαμήκη) και 1 τορπιλοσωλήνα εσωτερικά στο πρωραίο διαμέρισμα.

Ο συνολικός φόρτος ήταν 6 τορπίλες Schwartzkorpf (5 στις θέσεις εκτοξεύσεως και μια εφεδρική). Το σκάφος μπορούσε να φτάσει σε μέγιστο βάθος κατάδυσης έως και τα 36 μέτρα.

Η παραλαβή του πρώτου, εκ των δύο καταδυόμενων του ΔΕΛΦΙΝ έγινε στις 5 Οκτωβρίου 1912 από τον Πλωτάρχη Στ. Παπαρηγόπουλο.

Η πρώτη τορπιλική επίθεση

Το ΔΕΛΦΙΝ κατέπλευσε στο Ναύσταθμο εγκαίρως για να λάβει μέρος στους Βαλκανικούς Πολέμους του 1912-1913 και έμελλε να είναι το υποβρύχιο που πραγματοποίησε την πρώτη επίθεση με τορπίλη κατά σκάφους επιφανείας στην παγκόσμια ναυτική ιστορία. Πιο συγκριμένα στις 9 Δεκεμβρίου 1912 εξαπέλυσε τορπίλη εναντίον του τουρκικού καταδρομικού MEDJIDIEH.

Η τορπίλη απέτυχε να βρει το στόχο της και το ΔΕΛΦΙΝ καταδιώχθηκε από τα τουρκικά πλοία με συνέπεια να καταδυθεί σε μεγάλο βάθος προς τα Μαυρονήσια. Αμέσως μετά την επίθεση αυτή και ενώ βρίσκονταν εν καταδύσει, προσάραξε και για να απελευθερωθεί αναγκάστηκε να αφήσει τα μολυβένια βάρη ασφαλείας του. Αυτό του στέρησε τη δυνατότητα συμμετοχής στις υπόλοιπες επιχειρήσεις μέχρι το τέλος του πολέμου.

Στη συνέχεια έφτασε από το Μούδρο το θωρηκτό Αβέρωφ για να απαλλάξει τα ελληνικά πλοία από την τουρκική απειλή. Ακολούθησε η περίοδος του εθνικού διχασμού και τα κίνημα της «Εθνικής Άμυνας» με την Αντάντ (Γαλλία, Βρετανία) να καταλαμβάνουν καίρια σημεία των Αθηνών και μαζί με αυτά και τον Στόλο. Έτσι το 1916 μαζί με τα πλοία του Στόλου που κατασχέθηκαν από τους Γάλλους ήταν και τα δύο ελληνικά καταδυόμενα.

Όταν επεστράφησαν όμως ήταν σε τόσο κακή κατάσταση που διατηρήθηκαν σε υπηρεσία για πολύ λίγο χρονικό διάστημα μέχρι και το 1920, οπότε και παροπλίσθηκαν.

Το ΞΙΦΙΑΣ

Το έτερο καταδυόμενο ΞΙΦΙΑΣ δεν μπόρεσε να λάβει μέρος σε πολεμικές επιχειρήσεις καθώς η παραλαβή του έγινε αργότερα. Αυτό παραλήφθηκε στις 2 Μαρτίου του 1913 από τον Πλωτάρχη Δ. Λάμπρου.

Όπως και το ΔΕΛΦΙΝ κατασχέθηκε από τους Γάλλους το 1916 μαζί με τα περισσότερα πλοία του Ελληνικού Στόλου και όταν επεστράφη οι Γάλλοι φρόντισαν να είναι σε τόσο κακή κατάσταση ώστε να μην μπορεί να χρησιμοποιηθεί επιχειρησιακά.

Παροπλίσθηκε ως καταδυόμενο το 1920 και το σκάφος χρησιμοποιήθηκε για λίγο καιρό αργότερα ως υδροφόρο.