Δεν πάει το μυαλό σας: Οκτώ αρχαίες ελληνικές εφευρέσεις που χρησιμοποιούνται μέχρι σήμερα

Μία πληθώρα αντικειμένων που χρησιμοποιούμε στην καθημερινότητά μας αποτελούν αρχαίες ελληνικές εφευρέσεις.

Και μπορεί οι πρόγονοί μας να μην τελειοποίησαν τις πρωτόγονες εφευρέσεις τους, ωστόσο, άνοιξαν το δρόμο για πολλές από τις σύγχρονες ανέσεις που απολαμβάνουμε σήμερα.

Ξυπνητήρι

Μια εφεύρεση χωρίς την οποία η κοινωνία χάνεται, η προέλευση του ξυπνητηριού ξεκίνησε στην αρχαία Ελλάδα τον 3ο αιώνα π.Χ. Με την πάροδο του χρόνου, το ξυπνητήρι έχει υποστεί πολλές αλλαγές και βελτιώσεις, από το μηχανικό ξυπνητήρι μέχρι τις σύγχρονες συσκευές όπως τα κινητά τηλέφωνα, τα οποία διαθέτουν ενσωματωμένο ξυπνητήρι.

Ο βασικός σχεδιασμός του ξυπνητηριού αναπτύχθηκε από τον μηχανικό και εφευρέτη Κτησίβιο (285-222 π.Χ.). Ο ίδιος κατάφερε να εξοπλίσει το ρολόι του νερού με ένα καντράν και έναν δείκτη για την ένδειξη της ώρας και πρόσθεσε ένα περίπλοκο σύστημα συναγερμού που περιλάμβανε πέτρες που έπεφταν πάνω σε ένα γκονγκ.

Ο αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος Πλάτωνας (428-348 π.Χ.) λέγεται ότι διέθετε ένα μεγάλο υδάτινο ρολόι με ένα απροσδιόριστο σήμα συναγερμού παρόμοιο με τον ήχο ενός υδάτινου οργάνου.

Αυτόματες πόρτες

Μια εφεύρεση που σήμερα θεωρούμε σε μεγάλο βαθμό δεδομένη, η αυτόματη πόρτα αναπτύχθηκε για πρώτη φορά στην αρχαία Ελλάδα από τον Ήρωνα της Αλεξάνδρειας. Μια δυνατή φωτιά άναβε σε έναν μεγάλο βωμό και μέρος της θερμότητας διοχετευόταν σε μια κατσαρόλα με νερό από κάτω.

Τα θερμαινόμενα, διαστελλόμενα αέρια θα πίεζαν το νερό μέσω ενός σιφονιού σε μια άλλη δεξαμενή συνδεδεμένη με ένα σύστημα ζυγοστάθμισης που λειτουργούσε τους άξονες των θυρών.

Όταν η δεξαμενή που γεμίζει με νερό βυθιζόταν προς τα κάτω, οι πόρτες άνοιγαν. Ο Ήρων της Αλεξάνδρειας ήταν επίσης υπεύθυνος για τη δημιουργία του αυτόματου πωλητή και μιας βασικής σύριγγας!

Οδόμετρο

Το οδόμετρο είναι μια από τις πιο χρησιμοποιούμενες εφευρέσεις της σύγχρονης κοινωνίας και χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά για τη μέτρηση αποστάσεων στην Ελλάδα γύρω στο 27 π.Χ.

Ενώ ο αρχαίος στρατιωτικός μηχανικός Βιτρούβιος πίστευε ότι ήταν έργο του Ήρωνα από την Αλεξάνδρεια, τα στοιχεία δείχνουν ότι στην πραγματικότητα εφευρέθηκε από τον Αρχιμήδη από τις Συρακούσες (287 – 212 π.Χ.), αρχαίο Έλληνα μαθηματικό, φυσικό, μηχανικό, αστρονόμο και εφευρέτη.

Το οδόμετρο χρησιμοποιήθηκε στα τέλη της ελληνιστικής περιόδου και βοήθησε στην επανάσταση της κατασκευής δρόμων με την ακριβή μέτρηση της απόστασης.

Φάρος

Μπορεί σήμερα να μην χρησιμοποιείται τόσο πολύ όσο πριν από 50- 100 χρόνια, ωστόσο, ο φάρος εξακολουθεί να είναι μια βασική εφεύρεση που έχει εξυπηρετήσει έναν απίστευτο σκοπό στην κοινωνία τα τελευταία χίλια χρόνια.

Ο πρώτος φάρος αποδίδεται στον Θεμιστοκλή κατά τον 5ο αιώνα π.Χ. Βρισκόταν στο λιμάνι του Πειραιά και ήταν μια πέτρινη στήλη με φωτιά στην κορυφή.

Μεταγενέστεροι αρχαίοι ελληνικοί φάροι περιλάμβαναν τον περίφημο Φάρο της Αλεξάνδρειας, ο οποίος κατασκευάστηκε κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Πτολεμαίου Β’ (280 – 247 π.Χ.). Έχει υπολογιστεί ότι το ύψος του ξεπερνούσε τα 10 μέτρα και ήταν ένα από τα επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου.

Το φως παραγόταν από ένα καμίνι στην κορυφή και ο πύργος λέγεται ότι χτίστηκε κυρίως με συμπαγείς όγκους ασβεστόλιθου.

Αν και, δεδομένου ότι ο φάρος είχε ύψος πάνω από 10 μέτρα, η χρήση ασβεστόλιθου ως κύριου υλικού είναι αμφίβολη λόγω της πιθανότητας να καταρρεύσει κάτω από το ίδιο του το βάρος.

Ο αυτόματος υπηρέτης του Φίλωνα (Το πρώτο ρομπότ)

Το πρώτο ρομπότ στην ανθρώπινη ιστορία δημιουργήθηκε από τους Έλληνες τον 3ο αιώνα π.Χ. με τη μορφή ενός υπηρέτη που κρατούσε μια κανάτα κρασιού, γνωστό σήμερα ως η Αυτόματο Υπηρέτη του Φίλωνα.

Το ρομπότ είχε μόνο έναν σκοπό: να γεμίσει ένα ποτήρι με κρασί και να το αραιώσει ανάλογα με την επιθυμία του πότη. Το άτομο έπρεπε να τοποθετήσει ένα κύπελλο στο χέρι του υπηρέτη, ο οποίος το ζύγιζε και επέτρεπε στον αέρα να εισέλθει σε μια κανάτα με κρασί, αφήνοντας το κρασί να χυθεί μέσα στο κύπελλο.

Καθώς το κύπελλο γέμιζε, ζυγίζοντας το χέρι ακόμη περισσότερο, ο αέρας θα αποκόπτονταν από την κανάτα με το κρασί και αντ’ αυτού θα έμπαινε σε μια κανάτα με νερό. Το νερό έρεε τότε μέσα στο κύπελλο μέχρι να το αφαιρέσει ο πότης.

Υδραυλικά και ντους

Στην αρχαία Κρήτη, οι Μινωίτες ήταν οι πρώτοι που χρησιμοποίησαν υπόγειους πήλινους σωλήνες για την αποχέτευση και την παροχή νερού.

Οι ανασκαφές στον Όλυμπο και την Αθήνα αποκάλυψαν εκτεταμένα συστήματα υδραυλικών εγκαταστάσεων για λουτρά και σιντριβάνια και προσωπική χρήση.

Οι ντουζιέρες ήταν συνδεδεμένες με το σύστημα υδραυλικών εγκαταστάσεων των μολύβδινων σωλήνων τους. Μάλιστα, σε αρχαίο αθηναϊκό αγγείο απεικονίζεται ένα ντους για τις αθλήτριες, ενώ ένα συγκρότημα ντους βρέθηκε σε γυμναστήριο του 2ου αιώνα π.Χ. στην Πέργαμο.

Ο πρώτος αναλογικός υπολογιστής – Ο μηχανισμός των Αντικυθήρων

Το 1901 ένα πλήρωμα σφουγγαράδων εργαζόταν στα ανοικτά των ακτών των Αντικυθήρων, όταν ανακάλυψαν ένα αρχαίο ναυάγιο. Στο ναυάγιο υπήρχαν χάλκινα και μαρμάρινα αγάλματα, κεραμικά, γυάλινα σκεύη, κοσμήματα, νομίσματα και ένας ιδιόμορφος μηχανισμός.

Όλα τα αντικείμενα από το ναυάγιο μεταφέρθηκαν στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας, όπου το 1902 ο αρχαιολόγος Βαλέριος Στάης βρήκε έναν οδοντωτό τροχό μέσα στον μηχανισμό.

Εκεί παρέμειναν τα πράγματα μέχρι που ο Βρετανός ιστορικός της επιστήμης Derek de Solla Price ενδιαφέρθηκε για το αντικείμενο το 1951. Χρησιμοποιώντας ακτίνες Χ και εικόνες ακτίνων γάμμα, ο Price διαπίστωσε ότι ο μηχανισμός των Αντικυθήρων είχε 82 ξεχωριστά θραύσματα.

Το 2006, ο Mike Edmunds από το Πανεπιστήμιο του Κάρντιφ χρησιμοποίησε αξονικές τομογραφίες για να αποκαλύψει την εσωτερική λειτουργία του μηχανισμού και τις κρυμμένες επιγραφές.

Παρόμοιο σε μέγεθος με ένα ρολόι, ο μηχανισμός στεγαζόταν σε μια ξύλινη θήκη και είχε μια μεγάλη κυκλική όψη με περιστρεφόμενους δείκτες. Ένα κουμπί στο πλάι του χρησιμοποιούταν για το τύλιγμα του μηχανισμού και καθώς το κουμπί γυρνούσε, αλληλοσυνδεόμενοι οδοντωτοί τροχοί κινούσαν τουλάχιστον επτά δείκτες σε διάφορες ταχύτητες.

Οι λεπτομέρειες για τη λειτουργία του Μηχανισμού των Αντικυθήρων

Οι δείκτες έδειχναν τον ουράνιο χρόνο: ένας δείκτης για τον Ήλιο, ένας για τη Σελήνη και ένας για καθέναν από τους πέντε πλανήτες που ήταν ορατοί με γυμνό μάτι -Ερμής, Αφροδίτη, Άρης, Δίας και Κρόνος. Μια περιστρεφόμενη ασημένια και μαύρη σφαίρα έδειχνε τη φάση της Σελήνης, ενώ οι επιγραφές στο εσωτερικό της συσκευής εξηγούσαν ποια αστέρια ανατέλλουν και δύουν σε κάθε συγκεκριμένη ημερομηνία.

Ο ιστορικός Κικέρων έγραψε ότι παρόμοιες συσκευές είχαν κατασκευαστεί από τον Αρχιμήδη τον τρίτο αιώνα π.Χ., ή η συσκευή μπορεί να είχε κατασκευαστεί από τον Ίππαρχο, έναν αστρονόμο που ζούσε στη Ρόδο εκείνη την εποχή και συνδύαζε τις βαβυλωνιακές αστρονομικές προβλέψεις με εκείνες των Ελλήνων.