Δορυφορικές εικόνες αποκάλυψαν την τοποθεσία αρχαίας μάχης στο Ιράκ (φωτο)

Μια βρετανο-ιρακινή αρχαιολογική ομάδα οδηγήθηκε μέσω απόρρητων δορυφορικών εικόνων αμερικανικής κατασκοπείας της δεκαετίας του 1970 σε αυτό που πιστεύουν ότι είναι ο τόπος μιας μάχης του έβδομου αιώνα, η οποία έγινε καθοριστική για την εξάπλωση του Ισλάμ σε όλη την περιοχή.

Η μάχη της al-Qadisiyah διεξήχθη στη Μεσοποταμία -στο σημερινό Ιράκ- τη δεκαετία του 630 μ.Χ. μεταξύ Αράβων μουσουλμάνων και του στρατού της Περσικής δυναστείας των Σασσανιδών κατά τη διάρκεια μιας περιόδου μουσουλμανικής επέκτασης. Ο αραβικός στρατός επικράτησε και συνέχισε την πορεία του προς την Περσία, το σημερινό Ιράν.

Σύμφωνα με το Associated Press, μια κοινή ομάδα αρχαιολόγων από το Πανεπιστήμιο Durham του Ηνωμένου Βασιλείου και το Πανεπιστήμιο Al-Qadisiyah βρέθηκε στην τοποθεσία, ενώ πραγματοποιούσε μια έρευνα τηλεπισκόπησης για να χαρτογραφήσει το Darb Zubaydah, μια διαδρομή προσκυνήματος από την Κούφα του Ιράκ στη Μέκκα της Σαουδικής Αραβίας που κατασκευάστηκε πριν από περισσότερα από 1.000 χρόνια. Τα ευρήματα δημοσιεύθηκαν την Τρίτη στο περιοδικό Antiquity.

Κατά τη χαρτογράφηση της διαδρομής, η ομάδα παρατήρησε ότι μια τοποθεσία περίπου 30 χιλιόμετρα νότια της Κούφα στη νότια επαρχία Νατζάφ του Ιράκ -μια ερημική περιοχή με διάσπαρτα αγροκτήματα- είχε χαρακτηριστικά που ταίριαζαν πολύ με την περιγραφή της τοποθεσίας της μάχης al-Qadisiyah που περιγράφεται σε ιστορικά κείμενα.

Ο William Deadman, ειδικός στην αρχαιολογική τηλεπισκόπηση στο Πανεπιστήμιο Durham, δήλωσε ότι οι δορυφορικές εικόνες της εποχής του Ψυχρού Πολέμου είναι ένα εργαλείο που χρησιμοποιείται συνήθως από τους αρχαιολόγους που εργάζονται στη Μέση Ανατολή, επειδή οι παλαιότερες εικόνες συχνά δείχνουν χαρακτηριστικά που έχουν καταστραφεί ή αλλοιωθεί και δεν θα μπορούσαν να εμφανιστούν στις σημερινές δορυφορικές εικόνες.

«Η Μέση Ανατολή έχει αναπτυχθεί πολύ τα τελευταία 50 χρόνια, τόσο η γεωργική επέκταση όσο και η αστική επέκταση», είπε. Ορισμένα από τα διακριτικά χαρακτηριστικά στην τοποθεσία al-Qadisiyah, όπως μια χαρακτηριστική τάφρος, ήταν «πολύ πιο αγνά και ξεκάθαρα» στις εικόνες της δεκαετίας του 1970, είπε.

Μια επιτόπια έρευνα επιβεβαίωσε τα ευρήματα και έπεισε την ομάδα ότι είχε εντοπίσει σωστά την τοποθεσία.

Τα βασικά χαρακτηριστικά της έρευνας ήταν μια βαθιά τάφρος, δύο φρούρια και ένα αρχαίο ποτάμι που φέρεται ότι κάποτε το διέσχιζαν περσικά στρατεύματα που έκαναν διάβαση με ελέφαντες, δήλωσε ο Jaafar Jotheri, καθηγητής αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Al-Qadisiyah, ο οποίος είναι μέλος της ομάδας που έκανε την ανακάλυψη. Η ερευνητική ομάδα βρήκε επίσης θραύσματα κεραμικών που συνάδουν με την περίοδο κατά την οποία έλαβε χώρα η μάχη.

Ο Jotheri δήλωσε ότι οι Ιρακινοί της γενιάς του, που μεγάλωσαν υπό την κυριαρχία του Saddam Hussein, γνώριζαν όλοι τη μάχη με κάθε λεπτομέρεια, μέχρι και τα ονόματα των στρατηγών και των δύο πλευρών.

Η μάχη εκείνη την εποχή είχε πολιτική χροιά – το Ιράκ βρισκόταν σε έναν καταστροφικό πόλεμο με το Ιράν κατά το μεγαλύτερο μέρος της δεκαετίας του 1980. Ο Saddam επισήμανε τη μάχη της Qadisiyah ως προάγγελο νίκης για το Ιράκ.

Όπως τα περισσότερα παιδιά που μεγάλωναν εκείνη την εποχή, ο Jotheri είπε ότι είχε παρακολουθήσει μια δημοφιλή ταινία για τη μάχη πολλές φορές, καθώς ήταν σε τακτική επανάληψη στην τηλεόραση.

Στην εποχή μετά τον Saddam, η al-Qadisiyah έχει γίνει κάτι σαν πολιτική δοκιμασία. Οι απόψεις των Ιρακινών για τη μάχη ποικίλλουν ανάλογα με τα συναισθήματά τους απέναντι στο Ιράν, το οποίο επέκτεινε την επιρροή του στη χώρα μετά την εισβολή στο Ιράκ υπό την ηγεσία των ΗΠΑ το 2003 που ανέτρεψε τον Saddam.

«Υπάρχει κάποιο πολιτικό και θρησκευτικό πλαίσιο σε αυτή τη μάχη, διότι τώρα, φυσικά, έχουμε θρησκευτικές διαφορές, εθνοτικές διαφορές, πολιτικές διαφορές στο Ιράκ και διαβάζουμε ή βλέπουμε τα πάντα με βάση τις … διαφορές μας», δήλωσε ο Jotheri. Αλλά πρόσθεσε: «Όλοι συμφωνούμε ότι πρόκειται για μια πολύ σημαντική μάχη, μια αποφασιστική μάχη, και όλοι γνωρίζουμε γι’ αυτήν».

Η ομάδα σχεδιάζει να ξεκινήσει ανασκαφές στην περιοχή το επόμενο έτος, δήλωσε ο Jotheri.

Η ανακάλυψη εντάσσεται στο πλαίσιο ενός ευρύτερου προγράμματος που ξεκίνησε το 2015 για την καταγραφή απειλούμενων αρχαιολογικών χώρων στην περιοχή.

Έρχεται επίσης σε μια περίοδο αναζωπύρωσης της αρχαιολογίας στο Ιράκ, μια χώρα που συχνά αναφέρεται ως «λίκνο του πολιτισμού», αλλά όπου η αρχαιολογική εξερεύνηση έχει καθυστερήσει λόγω δεκαετιών συγκρούσεων που σταμάτησαν τις ανασκαφές και οδήγησαν στη λεηλασία δεκάδων χιλιάδων αντικειμένων.

Τα τελευταία χρόνια, οι ανασκαφές έχουν επιστρέψει και χιλιάδες κλεμμένα αντικείμενα έχουν επαναπατριστεί.