Ιστορία
Μεγάλος θόρυβος προκλήθηκε τις τελευταίες μέρες, μετά από σπουδαία αρχαιολογική ανακάλυψη στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, όπου εντοπίστηκε τεράστια σαρκοφάγος, τυχαία κατά την εκτέλεση οικοδομικών εργασιών, μαγνητίζοντας το ενδιαφέρον των αρχαιολόγων, αφού όμοια της δεν έχει ξαναβρεθεί, αναζωπυρώνοντας σενάρια και εικασίες για τον τάφο του μεγάλου στρατηλάτη Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Τελικά πριν λίγες μέρες, η σαρκοφάγος ανοίχθηκε παρουσία μάλιστα μέσων μαζικής ενημέρωσης, με τις εικόνες να ταξιδεύουν σε όλο τον πλανήτη και την αγωνία να φθάνει στα ύψη όσο αφορά το μυστικό που έκρυβε τόσες χιλιάδες χρόνια!
Τελικά μέσα στην εντυπωσιακή ως προς το μέγεθος και βάρος, σαρκοφάγο υπήρχαν τρεις σκελετοί, μέσα σε νερό, που βρήκε δίοδο από μια τρύπα του γρανίτη που την σφράγιζε!
Προφανώς να πρόκειται για ένα τυχαίο γεγονός, ωστόσο στο νου μας ήρθε η μοναδική τοιχογραφία στον κόσμο, που βρίσκεται στην παραλίμνια Ιερά Μονή Παναγίας Μαυριώτισσας στην Καστοριά. Στην εν λόγο τοιχογραφία εμφανίζεται ο Αιγύπτιος ασκητής Αββάς (όσιος) Σισώης, να θρηνεί πάνω από μια σαρκοφάγο όπου βρίσκονται τρεις (!) σκελετοί, με τον θρύλο να θέλει ο ένας να ανήκει στον Μέγα Αλέξανδρο, μα που μπροστά στο θάνατο, αφού όλοι είναι σκελετοί, δεν μπορεί να διακρίνει κανείς με σιγουριά ποιος μπορεί να είναι ο ένδοξος των Ελλήνων Βασιλιάς και στρατηλάτης!
Ο Θρύλος, θέλει να είναι ο Αββάς Σισώης ο τελευταίος που εντόπισε τον τάφο που έκρυψε για πάντα το σώμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Ιστορικά ωστόσο το γεγονός δεν έχει επιβεβαιωθεί ποτέ, για αυτό και αναπαράγεται κυρίως ως θρύλος, κυρίως μέσω των αγιογραφιών που δείχνουν τον ασκητή να θρηνεί πάνω από τον σκελετό του Μέγα Αλέξανδρου. Ωστόσο η πρόσφατη αρχαιολογική ανακάλυψη και οι θρύλοι, συναρπάζουν αν τους συνδυάσει κανείς με την κορυφαία και μοναδική τοιχογραφία της Μαυριώτισσας.
Ο Όσιος Σισώης συνιστά ένα αίνιγμα για την κλασική αλλά και τη βυζαντινή αρχαιολογία. Οι ειδικοί επιστήμονες προσπαθούν να ερμηνεύσουν τον συμβολισμό των σχετικών αγιογραφιών, οι πρώτες εκ των οποίον χρονολογούνται ήδη από τον 14ο μ.Χ. αιώνα. Και, επίσης, να απαντήσουν πειστικά στο ερώτημα: Είχε στ’ αλήθεια δει ο Όσιος Σισώης τον τάφο του Μεγάλου Αλεξάνδρου;
Την ύπαρξη του Οσίου Σισώη επεσήμανε ο κ. Σωτήρης Αθανασέλης, καθηγητής Τοξικολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Συγκεκριμένα, ο κ. Αθανασέλης σε εκτενή επιστολή του με τίτλο «Ο Τάφος του Μεγάλου Αλεξάνδρου στη Χριστιανική Αγιογραφία» γράφει: «Επί πολλά χρόνια επισκέπτης στο Ζαγόρι της Ηπείρου είχα την τύχη να επισκευτώ αρκετές φορές την εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου στο χωριό Κουκούλι. Από την πρώτη επίσκεψή μου στην καταπληκτικά αγιογραφημένη αυτή εκκλησία, μού τράβηξε την προσοχή μια τοιχογραφία-αγιογραφία του Οσίου Σισώη ο οποίος βρίσκεται μπροστά στον ανοικτό τάφο του Μεγάλου Αλεξάνδρου (!) και αναφωνεί: ‘
‘Ορών σε τάφε δειλιώ σου την θέαν και καρδιοστάλακτον δάκρυον χέω, χρέος το κοινόφλητον εις νουν λαμβάνων, πως ουν μέλλω, διελθείν περας τοιούτον. Αι, αι θάνατε τις δύναται φυγείν σε;’, ή, σε ελεύθερη απόδοση ‘Βλέποντάς σε τάφε δειλιάζω και τρομάζω στη θέα σου και χύνω δάκρυα από την καρδιά, φέρνοντας στο νού μου το χρέος που οφείλουν όλοι οι άνθρωποι να εξοφλήσουν (δηλαδή το θάνατο), έτσι και εγώ θα υποστώ ένα τέτοιο τέλος. Αχ, αχ θάνατε, ποιος είναι εκείνος που μπορεί να σε αποφύγει;’
Η σκηνή αυτή, όπως απεικονίζεται στην ανωτέρω τοιχογραφία, πέραν του εντυπωσιασμού που μου προκάλεσε, μού δημιούργησε και εύλογα ερωτήματα τα οποία προσπάθησα να διερευνήσω με σχετική -ομολογώ- επιτυχία αφού το όλο θέμα είναι εκτός του γνωστικού μου αντικειμένου.
Οι μαθητές του Οσίου Σισώη, οι οποίοι θεωρούνται ως οι πρώτοι που απεικόνησαν τη σχετική σκηνή, την περιγράφουν ως εξής: ‘Σισώης ο Μέγας εν Ασκηταίς έμπροσθεν του τάφου του βασιλέως των Ελλήνων Αλεξάνδρου, του πάλαι λάμψαντος εν δόξει φρίττει και το άστατον του καιρού και της δόξης της προσκαίρου λυπηθείς, ιδού κλαίει’.
Ο Όσιος Σισώης γεννήθηκε το 367 και πέθανε το 429 μ.Χ. Μόνασε στην έρημο της Θηβαΐδας στην Άνω Αίγυπτο. Η μνήμη του εορτάζεται στις 6 Ιουλίου και ανήκει στην πρώτη γενιά μεγάλων ασκητών που ακολούθησε τον Μέγα Αντώνιο. Στα ασκητικά και τα αγιολογικά κείμενα χαρακτηρίζεται ως ‘Όσιος (=άγιος, μοναχός) Σισώης’ ή ‘Αββάς (=πατέρας) Σισώης’.
Tο μοναστήρι του Aββά Σισώη, στην κοιλάδα της Νιτρίας στην περιοχή Wadi el Natroun της Αιγύπτου είναι ένα από τα αρχαία μοναστήρια της Σκήτης, της κοιτίδας του χριστιανικού μοναχισμού, τα οποία λειτουργούν από τον 4ο αιώνα μ.X. Το μοναστήρι περιέχει το σκήνωμα του Οσίου Σισώη το οποίο λέγεται ότι είναι τέλεια διατηρημένο σε ένα κόκκινο πανί.
