Η δερματική πάθηση που «θέρισε» το πλήρωμα του Κολόμβου

Σήμερα γνωρίζουμε ότι η Αμερική κατοικούνταν από περίπου 60 εκατομμύρια ανθρώπους προτού πλεύσει εκεί ο Κολόμβος.

Το ταξίδι του Κολόμβου πάντως έως τις σημερινές Μπαχάμες το 1492 σηματοδότησε την έναρξη του μαζικού αποικισμού της Νέας Γης, όπως αποκαλούνταν εναλλακτικά η αμερικανική ήπειρος, έστω και αν ο Γενοβέζος θαλασσοπόρος πίστευε για χρόνια ακόμη ότι είχε φτάσει στην Ασία, αναζητώντας τις Δυτικές Ινδίες.

Μία άλλη αμφιβόλου πιστότητας θεωρία που σχετίζεται με τα ταξίδια του Κολόμβου στην Αμερική είναι ότι μέσω των ανδρών του μεταφέρθηκε από τη νέα ήπειρο στην Ευρώπη μία από τις φοβερές και τρομερές ασθένειες των προηγούμενων αιώνων.

Όσοι νοσούσαν εμφάνιζαν μια σειρά από αποκρουστικές δερματικές παθήσεις που συνοδεύονταν από οξύτατους πόνους στα οστά και από εγκεφαλικές διαταραχές. Η ασθένεια δεν είναι άλλη από τη σύφιλη, που από τις αρχές της δεκαετίας του ’40 είναι ακίνδυνη, λόγω τελειοποίησης της θεραπείας.

Η σύφιλη προκαλείται από το βακτήριο «ωχρά σπειροχαίτη» (Treponema pallidum), μεταδίδεται με τη σεξουαλική επαφή και σε κάποια στάδια της προκαλεί εκτρωματικές παραμορφώσεις.

Οι πρώτες γραπτές καταγραφές ξεσπάσματος σύφιλης προέκυψαν το 1494/1495 στη Νάπολη, κατά τη διάρκεια μιας γαλλικής εισβολής. Λόγω της ευρείας μετάδοσής της από τα γαλλικά στρατεύματα που επέστρεψαν, ήταν αρχικά γνωστή ως η «γαλλική νόσος».

Οι Γάλλοι από την πλευρά τους την αποκάλεσαν «Αρρώστια της Νάπολης» ή απλώς «Ιταλική ασθένεια».

Το 1530, το όνομα «σύφιλη» πρωτοχρησιμοποιήθηκε από τον Ιταλό γιατρό και ποιητή Τζιρόλαμο Φρακαστόρο ως τίτλος ενός ποιήματος, το οποίο περιγράφει την καταστροφή που έφερε στην Ιταλία η ασθένεια, η οποία ήταν ιστορικά γνωστή ως «Μεγάλη Ευλογιά».

Ο νοσολογικός παράγων «ωχρά σπειροχαίτη» αναγνωρίστηκε για πρώτη φορά το 1905, ενώ η πρώτη αποτελεσματική θεραπεία παρασκευάστηκε το 1910. Κατόπιν δοκιμών με πενικιλίνη επιβεβαιώθηκε η αποτελεσματικότητα της το 1943.

Η νόσος έλαβε διαστάσεις επιδημίας στα τέλη του 15ου και στις αρχές του 16ου αιώνα και σάρωσε την Ευρώπη, σκοτώνοντας έως πέντε εκατομμύρια ανθρώπους. Αυτός είναι πιθανότατα ο λόγος που ταυτίστηκε με μια πρωτοεμφανιζόμενη ασθένεια.

Προϊόντος του χρόνου θεωρήθηκαν οι αποστολές του Κολόμβου προς δυσμάς υπεύθυνες για τη μεταφορά της στην Ευρώπη. Μια πιθανή αιτία για το ότι εκείνα τα χρόνια προσέβαλε κυρίως ναυτικούς και στρατιώτες είναι ότι αυτοί είχαν περισσότερες σεξουαλικές επαφές εκτός του «κύκλου» τους, συμπεριλαμβανομένων των ιθαγενών της Αμερικής.

Στις περισσότερες περιπτώσεις βέβαια το σεξ με γυναίκες από τη νέα ήπειρο ήταν άνευ συναίνεσης, αφού στην κακοποίηση των ινδιάνικων πληθυσμών εντάσσονταν και οι βιασμοί.

Κόντρα στην επικρατούσα θεωρία, μια επιστημονική μελέτη του 2020 έδειξε ότι η σύφιλη κυκλοφορούσε στην Ευρώπη επί τουλάχιστον δεκάδες χρόνια πριν την επιστροφή του Κολόμβου από το ιστορικό, πρώτο, ταξίδι του.

Οι ερευνητές βρήκαν ίχνη του βακτηρίου που προκαλεί τη νόσο σε εννέα ανθρώπινους σκελετούς σε πέντε αρχαιολογικές τοποθεσίες σε Φινλανδία, Εσθονία και Ολλανδία. Με μια απολύτως πρωτοποριακή μέθοδο κατάφεραν να συμπεράνουν ότι αυτοί οι άνθρωποι είχαν κολλήσει σύφιλη μεταξύ των αρχών του 15ου αιώνα και του 18ου αιώνα.

Οι μελετητές έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό βιολογίας «Current Biology», ωστόσο υπήρξαν άλλοι επιφανείς επιστήμονες που εξέφρασαν αμφιβολίες για το κατά πόσο είναι ορθή η χρονολόγηση της πιθανής παρουσίας της σύφιλης ήδη από τις αρχές του 15ου αιώνα. Υποστήριξαν τότε ότι χρειάζεται ανάλυση DNA από περισσότερους σκελετούς, ώστε να επιβεβαιωθεί η προκολομβιανή ύπαρξη σύφιλης στην Ευρώπη.

Κάπως έτσι το μυστήριο με την προέλευση της σύφιλης δεν έχει ακόμα λυθεί. Το μόνο σίγουρο είναι ότι για εκατοντάδες χρόνια οι άνθρωποι στην Ευρώπη πίστευαν ότι την έφεραν ο… ωκεανός και το σεξ.