Η Ελληνική Βασιλική Αεροπορία στον πόλεμο του 1940: Χρυσές σελίδες ιστορίας

Ιδιαίτερα όμως η ΕΒΑ με τα πενιχρά της μέσα και μερικές δεκάδων αεροσκαφών έναντι των εκατοντάδων ιταλικών, έγραψε τη δική της χρυσή σελίδα σε αυτό που έμεινε γνωστό στην ιστορία ως Έπος του 1940.

Με την έναρξη του Ελληνοϊταλικού Πολέµου και την είσοδο της Ελλάδας στον Β΄ Παγκόσµιο Πόλεµο, την 28η Οκτωβρίου 1940, η διάταξη µάχης της Ελληνικής Βασιλικής Αεροπορίας (ΕΒΑ) περιλάµβανε κατανοµή του αεροπορικού δυναµικού, µεταξύ και των τριών Κλάδων των Ενόπλων ∆υνάµεων, µε αποτέλεσµα ο Στρατός, το Ναυτικό και η Αεροπορία να κρατήσουν στον επιχειρησιακό τους έλεγχο τα αεροσκάφη που εξυπηρετούσαν το δόγµα επιχειρήσεών τους. Η διάταξη µάχης ήταν η ακόλουθη:

Ανωτέρα ∆ιοίκηση Αεροπορίας Στρατού (Α∆ΑΣ)

∆ιοίκηση Αεροπορίας Στρατιωτικής Συνεργασίας (∆ΑΣΣ)

1η Μοίρα Παρατήρησης στο Περιγιάλι Κορινθίας, ενταγµένη στο Α΄ Σώµα Στρατού, µε αεροσκάφη Brequet 19 A2/B2.

2η Μοίρα Παρατήρησης στην Κοζάνη, ενταγµένη στο B΄ Σώµα Στρατού, µε αεροσκάφη Brequet 19 A2/B2. 2828 Ανεξάρτητο Σµήνος Παρατήρησης στην Ήπειρο, ενταγµένο στην VIII Μεραρχία, µε αεροσκάφη Brequet 19 A2/B2.

3η Μοίρα Παρατήρησης, ενταγµένη στο Γ΄ Σώµα Στρατού µε τα 3/1 και 3/2 Σµήνη του ΤΣ∆Μ (Τµήµα Στρατιάς ∆υτικής Μακεδονίας) µε αεροσκάφη Henschel Hs126K-6 στο Λεµπέτ Θεσσαλονίκης και στα Κούκλαινα Βεροίας.

4η Μοίρα Παρατήρησης (Αµυγδαλεώνας Καβάλας και αργότερα Γιδάς και Κούκλαινα Βεροίας) µε αεροσκάφη Potez 25 TOE. ∆ιέθετε το 4/1 Σµήνος, ενταγµένο στο ∆΄ Σώµα Στρατού, και το 4/2 Σµήνος, ενταγµένο στην Οµάδα Μεραρχιών.

Αεροπορία

∆ιοίκηση Αεροπορίας Βοµβαρδισµού (∆ΑΒ)

31η Μοίρα Βοµβαρδισµού µε αεροσκάφη Potez 633 B2 Grec στη Λάρισα.

32η Μοίρα Βοµβαρδισµού µε αεροσκάφη Bristol Blenheim MkIV στη Λάρισα.

33η Μοίρα Βοµβαρδισµού µε αεροσκάφη Fairey Battle B.1 στη Ν. Αγχίαλο Βόλου.

∆ιοίκηση Αεροπορίας ∆ιώξεως (∆Α∆)

21η Μοίρα ∆ίωξης µε αεροσκάφη P.Z.L. P.24F/G και Gloster Gladiator MkI στα Τρίκαλα.

22η Μοίρα ∆ίωξης µε αεροσκάφη P.Z.L. P.24F/G στη Θεσσαλονίκη.

23η Μοίρα ∆ίωξης µε αεροσκάφη P.Z.L. P.24F/G στη Λάρισα.

24η Μοίρα ∆ίωξης µε αεροσκάφη Bloch MB.151 και Avia B.534 στην Ελευσίνα.

Ναυτικό

Ανωτέρα ∆ιοίκηση Αεροπορίας Ναυτικού (Α∆ΑΝ)

11η Μοίρα Ναυτικής Συνεργασίας µε αεροσκάφη Fairey IIIF Mk I/III/IIIM στο Βαλτούδι Μαγνησίας.

12η Μοίρα Ναυτικής Συνεργασίας µε αεροσκάφη Dornier Do22Kg στη Σαλαµίνα.

13η Μοίρα Ναυτικής Συνεργασίας µε αεροσκάφη Avro Anson Mk I στην Ελευσίνα.

Το υλικό

Είναι γεγονός ότι το υλικό της ΕΒΑ ήταν παλαιό και τα σύγχρονα αεροσκάφη ελάχιστα. Ένα εξ αυτών, το PZL P.24F/G αποτελούσε µετεξέλιξη του καταδιωκτικού PZL P.11, και το οποίο η πολωνική PZL προόριζε για εξαγωγές.

Η Ελλάδα ήταν η τελευταία χώρα που προχώρησε στην προµήθειά τους επειδή ζήτησε την ενσωµάτωση βελτιώσεων  παρέλαβε τις βελτιωµένες εκδόσεις F/G.

Αυτές διέθεταν ισχυρότερο κινητήρα Gnome Rhone, καλύτερη θωράκιση, και -το σηµαντικότερο- δυνατότητα χρήσης σε ορισµένα υποδείγµατα βαρέως οπλισµού, απαρτιζόµενου από δύο πολυβόλα των 7,92 χλστ. και δύο πυροβόλα Οerlikon FF των20 χλστ. Να σηµειωθεί ότι το διαµέτρηµα των 20 χλστ. σε αεροσκάφη δίωξης θεωρείτο για το 1939-40 ένα τεράστιο άλµα στην ισχύ πυρός.

Στον αντίποδα η Αεροπορία Στρατού, η οποία στηριζόταν σε διθέσια διπλάνα (Brequet 19, Potez 25) που είχαν αγοραστεί την δεκαετία του 1920 µε διπλή αποστολή (βοµβαρδισµό και αναγνώριση). Και τα δύο αποσύρθηκαν δύο µήνες σχεδόν µετά την έναρξη των επιχειρήσεων.

Γενικά η ∆ΑΣΣ είχε χαµηλή προτεραιότητα στο τότε εξοπλιστικό πρόγραµµα και από τις τέσσερις Μοίρες, που συγκροτήθηκαν στον πόλεµο, µόνο µία είχε µπορέσει να εξοπλιστεί µε σύγχρονο υλικό, παραλαµβάνοντας το αρκετά καλό Hs126K-6.

Συνοπτικά, κατά την έναρξη των επιχειρήσεων, υπήρχαν 158 πολεµικά αεροσκάφη, όλων των τύπων, ενταγµένα στις παραπάνω Μονάδες, εκ των οποίων µε την έναρξη του ελληνοϊταλικού πολέµου φέρονται να ήταν επιχειρησιακά  τα 128.

Από αυτά όµως µόλις τα 79 (επιχειρησιακά τα 59) ήταν καταδιωκτικά και βοµβαρδιστικά, µοιρασµένα σε τρεις Μοίρες βοµβαρδισµού και 4 Μοίρες ∆ιώξεως. Όπως φαίνεται και ανωτέρω τα αεροσκάφη Στρατού και Ναυτικού είχαν στην ουσία δευτερεύοντες ρόλους (παρατήρηση, ναυτική συνεργασία).

Κατά συνέπεια το µεγαλύτερο βάρος των επιχειρήσεων έπεσε στα µόλις αυτά 59 αεροσκάφη της ΕΒΑ.

Αυτό δεν σηµαίνει ότι τα αεροσκάφη του Στρατού ή του Ναυτικού θα έµεναν άπραγα.

Αξιοµνηµόνευτη είναι η περίπτωση που σηµειώθηκε την 2α Νοεµβρίου, κατά την οποία ένα Breguet Bre 19, εκτελώντας χαµηλή πτήση κατά µήκος των αλβανικών συνόρων, εντόπισε την ιταλική Μεραρχία Αλπινιστών, “Julia”, τη στιγµή ακριβώς που είχε εισδύσει στην Πίνδο και κινούνταν προς κατάληψη του Μετσόβου. Το γεγονός αυτό, µετέβαλε ριζικά την κατάσταση του µετώπου υπέρ των Ελλήνων.

Ο αποστολές αυτές όµως µόνο εύκολες δεν ήταν.

Σύµφωνα µε µαρτυρία Έλληνα χειριστή: «Τα χιόνια και τα σύννεφα µας δυσκόλεψαν πολύ στην αναγνώριση των στόχων, τα δε σύννεφα ήταν ο µεγαλύτερος εχθρός µας. Πολλές φορές µας κλείνανε από παντού και διατρέχαµε τον κίνδυνο συντριβής µας, αν δεν είχαµε την ικανότητα, χωρίς όργανα, µόνο µε το ταχύµετρο, υψόµετρο και ωρολόγιο να κάνουµε και τυφλή πτήση επί πολλά λεπτά µέσα σε σύννεφα µε µηδέν ορατότητα. Αναγκασµένοι να πετάµε στην πορεία µας προς τον στόχο πάνω από απέραντες θάλασσες από σύννεφα, που είχαν υψηλή οροφή πάνω από 3000 µέτρα, γυρίζαµε κυριολεκτικά παγωµένοι».

Επίσης, υπήρχαν ακόµα 63 εκπαιδευτικά και βοηθητικά αεροσκάφη, αλλά χωρίς πάλι αυτά να έχουν ουσιαστικό ρόλο στις επιχειρήσεις.

Οι επιχειρήσεις

Κατά τις επιχειρήσεις που ακολούθησαν, η Αεροπορία κλήθηκε να αντιµετωπίσει αρχικά την ιταλική, η οποία παρέτασσε 463 αεροσκάφη πρώτης γραµµής και γενικά καλύτερων επιδόσεων. Ωστόσο, η Αεροπορία, από την αρχή αντιµετώπισε αποφασιστικά τους Ιταλούς σε όλο το φάσµα των αποστολών και σε όλο το µήκος του µετώπου, αλλά και των µετόπισθεν.

Κατά τη διάρκεια του εξάµηνου πολέµου σηµειώθηκαν αναρίθµητα περιστατικά, που έδειξαν τόσο την αποφασιστικότητα, όσο και την αποτελεσµατικότητα του προσωπικού, παρά τη συντριπτική υπεροχή των Ιταλών σε υλικό.

Χαρακτηριστικό συµβάν, ο υποσµηναγός Μαρίνος Μητραλέξης πετώντας µε αεροσκάφη PZL, κατά τη διάρκεια αεροµαχίας, αφού εξάντλησε τα πυροµαχικά του, «έκρουσε» µε την έλικα του αεροσκάφους του, το πηδάλιο ενός ιταλικού βοµβαρδιστικού CANT Z.1007 Alcione, µε αποτέλεσµα αυτό να συντριβεί στο έδαφος.

Με τη σταδιακή εξέλιξη των επιχειρήσεων, η Αεροπορία ενισχύθηκε µε 22 Gloster Gladiator MkII και 6 Bristol Blenheim MkI από τα βρετανικά αποθέµατα.

Σηµαντική ήταν η συµβολή της RAF, η οποία εξορµώντας από ελληνικά και αιγυπτιακά αεροδρόµια, κατάφερε σηµαντικά πλήγµατα κατά των Ιταλικών γραµµών ανεφοδιασµού.

Κατά τις επιχειρήσεις εναντίον της ιταλικής Αεροπορίας, οι Έλληνες Αεροπόροι πέτυχαν 64 επιβεβαιωµένες καταρρίψεις και διεκδίκησαν ακόµα 20 πιθανές, έναντι 24 επιτυχιών των Ιταλών. Οι Μοίρες ∆ίωξης έχασαν συνολικά 14 αεροπλάνα σε αεροµαχίες ή λόγω αναγκαστικών προσγειώσεων.

Επιπλέον, 28 ιταλικά αεροσκάφη καταστράφηκαν από τα ελληνικά βοµβαρδιστικά (είτε στο έδαφος είτε στον αέρα) και άλλα 23 από το ελληνικό αντιαεροπορικό πυρ, όταν οι απώλειες τις Αεροπορίας από ανάλογη δράση των Ιταλών ανήλθαν σε 8 και 5 αεροσκάφη, αντίστοιχα.

Συνολικά, η Αεροπορία είχε 49 νεκρούς και 22 τραυµατίες στον αγώνα εναντίον των Ιταλών.

Επίλογος

Η εισβολή των Γερµανών στην Ελλάδα την 6η Απριλίου 1941 µε δύναµη άνω των 1.000 αεροσκαφών, βρήκε την Αεροπορία αρκετά αποδυναµωµένη. Παρά την χαοτική διαφορά δυναµικότητας, τα ελληνικά καταδιωκτικά κατέρριψαν 4 γερµανικά αεροσκάφη.

Τα περισσότερα ελληνικά αεροσκάφη, που είχαν αποµείνει από τον εξάµηνο πόλεµο, καταστράφηκαν από τις µαζικές επιθέσεις της Luftwaffe στα ελληνικά αεροδρόµια. Ακόµα 6 χάθηκαν σε αεροµαχίες. Μόλις 14 από τη συνολική δύναµη κατάφεραν να διαφύγουν στη Μ. Ανατολή.

Κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων της περιόδου 1940-1941, οι Μοίρες ∆ίωξης εκτέλεσαν 804 επιχειρησιακές εξόδους, που αντιστοιχούν σε 1530 ώρες πτήσης.

Αντίστοιχα, τα βοµβαρδιστικά αεροσκάφη εκτέλεσαν 237 εξόδους, πετώντας 926 ώρες. Τέλος, τα αεροσκάφη Στρατιωτικής Συνεργασίας πέταξαν αντίστοιχα 252 ώρες σε πολεµικές αποστολές.