Η προέλευση του μύθου του Godzilla – Το μήνυμα και το τραύμα ενός λαού

Η πρώτη φορά που μια ταινία βγήκε στις αμερικανικές αίθουσες ήταν το 1956, με το «Godzilla: King of the Monsters», μια εισαγόμενη εκδοχή του ιαπωνικού Godzilla, γνωστού ως Gojira.

Το κοινό εκτός της Ιαπωνία μπορεί να πέρασε καλά, ακόμα και να γέλασε με τα γραφικά και το αστείο τέρας που χτυπούσε από εδώ κι από εκεί σε μια αστεία ταινία με ένα τέρας. Λίγοι όμως μπόρεσαν να καταλάβουν ότι αναφερόταν σε ένα πένθος και περνούσε ένα μήνυμα.

Μερικά χρόνια πριν, το 1945, οι ΗΠΑ είχαν ρίξει τις ατομικές βόμβες σε Χιροσίμα και Ναγκασάκι. Κανένας δεν ξέρει τον ακριβή αριθμό των νεκρών, αλλά είναι γνωστό ότι αποτέφρωσαν πάνω από 200 χιλιάδες ανθρώπους, κυρίως πολίτες. Οι επιπτώσεις του βομβαρδισμού γέμισε πολύ κόσμο με ασθένειες και γενετικές ανωμαλίες. Οι επιζώντες διηγήθηκαν αργότερα ιστορίες φρίκης.

Η πλοκή του Godzilla είναι απλή και περιέχει το εθνικό τραύμα που εξ αρχής σκόπευε να περάσει. Τα πυρηνικά όπλα. Στην ταινία η έκρηξη μιας πυρηνικής βόμβας ξυπνά ένα ένα αρχαίο τέρας από τον ωκεανό. Αυτό το τέρας, όπως λέει το αρχικό τρέιλερ της ταινίας στο YouTube, είναι ένας «τιτάνας του τρόμου που εξαφανίζει μια πόλη 6 εκατομμυρίων σε ένα ολοκαύτωμα φλόγας». Αλλά και η έκδοση των ΗΠΑ είχε κάποια στοιχεία για την κατανόηση του νοήματος.

Ο William Tsutsui, συγγραφέας του «Godzilla on My Mind: Fifty Years of the King of Monsters», είχε πει πως ο Godzilla ήταν τόσο «αθώος όσο τα παιδιά στις παιδικές χαρές στη Χιροσίμα». Στην ταινία του 1954, μια πυρηνική επίθεση ξυπνά το πλάσμα από τον ύπνο του στον ωκεανό. Το σώμα του καλύπτεται από τις ίδιες παχιές ουλές που μοιάζουν με ψώρα που έφεραν οι επιζώντες από τις εκρήξεις στη Χιροσίμα και στο Ναγκασάκι. Είναι ένα θύμα, έτοιμο να καταστρέψει τα πάντα. Είναι ένα ανεξέλεγκτο πλάσμα, με απεριόριστη οργή.

Κάποιοι αναφέρουν πως οι Ιάπωνες είχαν φύγει κλαίγοντας από τις αίθουσες. Ωστόσο, οι πιο προφανείς αναφορές σε αυτό το μήνυμα κόπηκαν από την αμερικάνικη έκδοση, όπως μια σκηνή στο μετρό που έδενε τον Godzilla με τη Χιροσίμα. Όπως λέει ο Tsutsui, «Η ταινία χρησίμευσε ως μια ισχυρή πολιτική δήλωση, αντιπροσωπευτική των τραυμάτων και των ανησυχιών του ιαπωνικού λαού σε μια εποχή που η λογοκρισία ήταν εκτεταμένη στην Ιαπωνία λόγω της αμερικανικής κατοχής στη χώρα μετά το τέλος του πολέμου».

Οι πυρηνικές επιθέσεις στη Χιροσίμα και στο Ναγκασάκι δεν ήταν απλώς μια πηγή μεγάλου πόνου και αληθινής φρίκης, αλλά «ενοχή και ντροπή», συνεχίζει. Η ιαπωνική κοινωνία και οι δημιουργικοί της άνθρωποι δεν μπόρεσαν να περάσουν άμεσα το θέμα και έτσι μίλησαν μέσω της ιστορίας. Όλο αυτό το νόημα πέρασε πάνω από τα κεφάλια του αμερικανικού κοινού. Το 1956, οι New York Times περιέγραψαν περιφρονητικά τον Godzilla ως μια απλή «μικρογραφία ενός δεινοσαύρου φτιαγμένου από τσίχλες και κτίρια παιχνιδιών που κόστιζαν 20 δολάρια».

Ύστερα από δεκαετίες, το αρχικό νόημα του Godzilla έχει χαθεί σχεδόν. Μετά την επιτυχία του, συνέχισε με άλλες ταινίες και περισσότερα χρήματα, κάτι που εδραίωσε μια άλλη εικόνα. Ο Godzilla έγινε ένα μεγάλο ανόητο τέρας που πολεμά με άλλα τέρατα της ίδιας νοημοσύνης τριγυρίζει σε πόλεις, προκαλεί τυχαίους θανάτους και είναι ένα θέαμα για όσους μασάνε ποπ κορν. Κι όμως, εξακολουθεί να έχει «ατομική πνοή», μια διαρκής υπενθύμιση του αληθινού του νοήματος.

Νεότερες ταινίες του Godzilla στην Ιαπωνία όπως το «Godzilla Minus One», επαναφέρει τον χαρακτήρα στη φρίκη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Στην Ιαπωνία, βέβαια, ο Godzilla έχει γίνει κάτι σαν μασκότ. Το κεφάλι και το νύχι του κοσμούν το κτήριο του κινηματογράφου TOHO στο Kabuki-cho του Τόκιο μέσα στην πολυσύχναστη περιοχή νυχτερινής ζωής. Έλαβε ακόμη και ένα σωρό τελετουργικές διακρίσεις από τον τοπικό δήμο, συμπεριλαμβανομένης της απόκτησης ιαπωνικής υπηκοότητας, του «πρεσβευτή τουρισμού» του Σιντζούκου και της εμφάνισης με τη στολή σε κόκκινο χαλί. Τι πιστεύουν για όλα αυτά οι εναπομείναντες επιζώντες της Χιροσίμα και του Ναγκασάκι είναι άγνωστο.