Κλάση Chao Ho: Η κινεζική κλάση από όπου προήλθε το εύδρομον «ΕΛΛΗ»

Το «ΕΛΛΗ» ανήκε στην κινεζική κλάση Chao Ho. Η Chao Ho ήταν µια κλάση ελαφρών καταδροµικών τα οποία ναυπηγήθηκαν για την Κίνα την περίοδο 1910-1913 η οποία απέδωσε τελικά τρία σκάφη ένα εκ των οποίων ήταν το εύδροµον «ΕΛΛΗ» το οποίο βυθίστηκε στις 15 Αυγούστου του 1940.

Η δηµιουργία της κλάσης ξεκίνησε το 1910 όταν αποφασίστηκε η κατάρτιση ενός επταετούς εξοπλιστικού προγράµµατος για τον εκσυγχρονισµό του Ναυτικού της Κίνας επί δυναστείας Qing, της τελευταίας της Αυτοκρατορικής Κίνας.

Για την υλοποίηση του προγράµµατος ο τρίτος τη τάξη πρίγκιπας Zaixun µαζί µε τον ναύαρχο Sa Zhenbing ξεκίνησαν µια περιοδεία στη ∆ύση ξεκινώντας από την Ευρώπη τον Οκτώβριο του 1909 και το 1910 στις ΗΠΑ και στην Ιαπωνία προκειµένου να αναζητήσουν υποψήφιες λύσεις για την απόκτηση νέων πολεµικών σκαφών, αλλά και να δουν τι κυριότερες εξελίξεις οργανωτικά στα σύγχρονα Ναυτικά.

Στα συµπεράσµατά της η επιτροπή πρότεινε καταρχάς τη δηµιουργία ενός υπουργείου Ναυτικών, όπως και έγινε στις 4 ∆εκεµβρίου του 1910 µε πρώτο υπουργό Ναυτικών τον πρίγκιπα Zaixun. Η επιτροπή επίσης πρότεινε την ενοποίηση των διαφόρων ανεξάρτητων κινεζικών στολίσκων υπό ενιαία διοίκηση.

Έτσι αποφασίστηκε η δηµιουργία τριών ξεχωριστών Στόλων του νότιου, του κεντρικού και του βόρειου. Όπως αναφέρθηκε µέρος του σχεδίου αφορούσε και σύγχρονων σκαφών θωρηκτών, καταδροµικών, τορπιλακάτων και υποβρυχίων.

Τα τρία καταδροµικά της κλάσης Chao Ho

Στο πλαίσιο αυτό, έγινε και η παραγγελία των τριών ελαφρών καταδροµικών. Το ιδιόρρυθµο της υπόθεσης της παραγγελίας ήταν ότι αυτή δεν έγινε από ένα ναυπηγείο αλλά από τρία: Έτσι δύο καταδροµικά παραγγέλθηκαν από ναυπηγεία στην Βρετανία και ένα στις ΗΠΑ και αυτά διέφεραν µεταξύ τους σε ότι αφορούσε τις διαστάσεις.

Το επικεφαλής σκάφος της κλάσης ήταν το Chao Ho το οποίο καθελκύστηκε στις 23 Οκτωβρίου του 1911 στα ναυπηγεία της Armstrong Whitworth και ολοκλήρωσε τις θαλάσσιες δοκιµές του στις 21 Φεβρουαρίου του 1912, εννέα ηµέρες µετά την πτώση της δυναστείας Qing. Παραλήφθηκε από την Κίνα το Μάρτιο του 1913 µετά από  µια µακρά περίοδο διαπραγµατεύσεων.

Το δεύτερο σκάφος της κλάσης ήταν το Ying Rui και το οποίο καθελκύστηκε στις 13 Ιουλίου του 1911 από τη Vickers Limited και ολοκλήρωσε τις δοκιµές του στις 2 ∆εκεµβρίου του ίδιου έτους.

Το τρίτο και τελευταίο σκάφος ήταν το Fei Hong (ιπτάµενος κύκνος) το οποίο καθελκύστηκε στις 9 Μαΐου του 1912 στις ΗΠΑ από την New York Shipbuilding Corporation και ολοκλήρωσε  τις θαλάσσιες δοκιµές του  το Νοέµβριο του 1913. Την περίοδο όµως εκείνη η Κίνα µαστιζόταν από ένα επαναστατικό κύµα που είχε ως αποτέλεσµα την κατάρρευση της δυναστείας των Qing, την παραίτηση από τον θρόνο του τελευταίου Αυτοκράτορα Puyi και την δηµιουργία της κινεζικής ∆ηµοκρατίας.

Η νέα κατάσταση στην Κίνα όµως δεν είχε ενδιαφέρον για να συνεχίσει την εξοπλιστική πολιτική της Αυτοκρατορικής Κίνας  ούτε και να επωµιστεί τα χρέη της.

Έτσι αποφάσισε, µεταξύ άλλων να µην προχωρήσει στην παραλαβή του τρίτου καταδροµικού Fei Hong, για το οποίο δεν είχε καταβάλει και τα σχετικά ποσά. Τα ναυπηγεία της Νέας Υόρκης βλέποντας τον κίνδυνο να µείνουν µε ένα καταδροµικό στα αζήτητα ξεκίνησαν µια φρενήρη προσπάθεια αναζήτησης αγοραστή.

Μέσω της οµογένειας των ΗΠΑ έγινε γνωστό ότι η Ελλάδα αναζητούσε πολεµικά σκάφη και έτσι µετά από µια σύντοµη διαπραγµάτευση το Fei Hong πωλήθηκε στην Ελλάδα ως «ΕΛΛΗ» στις 14 Μαΐου του 1914.

Εδώ αξίζει να αναφερθεί η άποψη του ναυάρχου Ε.Καββαδία (Αρχηγού Στόλου κατά την έναρξη του Β’ Π.Π. ) από το βιβλίο του «Ο ναυτικός πόλεµος του 1940 όπως τον έζησα». «∆ιά την περαιτέρω ενίσχυσιν του Ναυτικού µας, ηγοράσθη, άγνωστον προτάσει τίνος και µε ποίαν δικαιολογίαν, εξ Αµερικής πάντοτε, το εύδροµον «ΕΛΛΗ», 2100 τόνων, 20 µιλ., µε µουσείον πυροβολικού, παραγγελθέν από τους Κινέζους και απορριφθέν υπ’ αυτών.

Το πλοίον αυτό, κατά το πλείστον επισκευαζόµενον και µετασκευαζόµενον, ουδεµίαν αξιόλογον υπηρεσίαν προσέφερε, κατά την εικοσαεξαετή  εν τω στόλω παρουσίαν του. Έδειξεν όµως αξιοθαύµαστον ναυπηγικήν στερεότητα, όταν τορπιλλισθέν εν Τήνω και µε έκρηξιν του λέβητος, εχρειάσθη 2 ώρας δια να βυθισθή.»

Τα σκάφη

Όπως αναφέρθηκε η ιδιορρυθµία της κλάσης ήταν ότι αν και τα τρία σκάφη είχαν ως βάση ένα κοινό σχέδιο, διέφεραν µεταξύ τους στο εκτόπισµα, στις διαστάσεις, τον οπλισµό ακόµη και στο σύστηµα πρόωσης. Έτσι το επικεφαλής σκάφος Chao Ho ήταν το µεγαλύτερο σε διαστάσεις, το Ying Rui  το δεύτερο µεγαλύτερο και τέλος το Fei Hong-Έλλη το πιο µικρό από τα τρία.

Αυτό είχε γίνει κατόπιν απαίτησης της επιτροπής του κινεζικού υπουργείου Ναυτικών, προκειµένου το Ναυτικό να εξοικειωθεί µε νέα σύγχρονα και διαφορετικά συστήµατα και να εκπαιδευτούν τα πληρώµατα σε αυτά. Μάλιστα η κλάση ήταν η πρώτη που απέκτησε το κινεζικό Ναυτικό η οποία χρησιµοποιούσε το σύστηµα πρόωσης Parson. Έτσι αν και το κύριο καύσιµο ήταν ο άνθρακας τα σκάφη της κλάσης χρησιµοποιούσαν και πετρέλαιο για την πρόωσή τους.

Το Chao Ho είχε µέγιστο εκτόπισµα 2.750 τόνους και µήκος 105 µέτρων. Η πρόωσή του αποτελείτο από ατµοστρόβιλο και λέβητες και επιτύγχανε µέγιστη ταχύτητα 20 κόµβων και εµβέλεια 8.300 χλµ. µε ταχύτητα 10 κόµβων. Ο οπλισµός του σκάφους αποτελείτο από δύο πυροβόλα Armstrong Pattern NN των 152 χλστ., τέσσερα των 100 χλστ. τέσσερα Armstrong των 76χλστ. και έξι 47/40 Hotchkiss, ενώ διέθετε και δύο τορπιλοσωλήνες των 450 χλστ.. Το πλήρωµά του ανερχόταν στα 283 άτοµα.

Το δεύτερο σκάφος το Ying Rui ήταν µικρότερο στις διαστάσεις όπως αναφέρθηκε. Πιο συγκεκριµένα είχε εκτόπισµα 2.460 τόνων, µήκος 100 µέτρων, ίδιο σύστηµα πρόωσης και ταχύτητα αλλά ελαφρά καλύτερη εµβέλεια στα 5.000 χλµ. µε ταχύτητα 10 κόµβων. Ελαφρώς ήταν διαφοροποιηµένος ο οπλισµός του αφού στη θέση των πυροβόλων Armstrong ήταν τοποθετηµένα ισάριθµα 14pdr QF επίσης των 76 χλστ. µαζί µε δύο τορπιλοσωλήνες των 457 χλστ.

Τέλος το Fei Hong – ΕΛΛΗ ήταν το µικρότερο σε µήκος από τα τρία καταδροµικά. Είχε µέγιστο εκτόπισµα 2,115 τόνους µήκος 98 µέτρα, πλάτος  12 µέτρα και βύθισµα 4,3 µ.. Η µέγιστη ταχύτητα ήταν 26 κόµβοι (στην παραλαβή του ταχύτητα που είχε πέσει στους 18κόµβους το 1940) και η αυτονοµία των σκαφών ήταν 8.400 χλµ. στους 10 κόµβους.

Ο οπλισµός του αποτελείτο αρχικά από 2 πυροβόλα των 152 χλστ., τέσσερα πυροβόλα των 102 χλστ., 2 πυροβόλα των 76 χλστ., 4 πυροβόλα των 40 χλστ., και 2 τορπιλοσωλήνες των  19 ιντσών (483 χλστ.), ενώ είχε µεταφορική ικανότητα 100 ναρκών. Το πλήρωµα ήταν 230 άτοµα.

Μετά από εκτεταµένη µετασκευή και γενική συντήρηση στη Γαλλία την περίοδο 1925-27 αφαιρέθηκε από το σκάφος το ένα πυροβόλο των 40 χλστ.

Ακόµη αντικαταστάθηκαν οι ανθρακολέβητες µε νέους πετρελαιολέβητες, αφαιρέθηκε το ογκώδες επίστεγο (υπερύψωση πρύµνης), κατασκευάστηκαν, νέα γέφυρα, νέος τριποδικός ιστός, νέες καπνοδόχοι, αφαιρέθηκαν τα 4 πλευρικά πυροβόλα των 102 χλστ. και αντικαταστήθηκαν από ένα τρίτο των 152 χλστ., το οποίο τοποθετήθηκε στο  µέσο περίπου  του πλοίου.

Επίσης εγκαταστάθηκαν, νέο σύστηµα διευθύνσεως βολής τύπου Βίκερς, δύο τορπιλοσωλήνες 450 χλστ. και σύστηµα ποντίσεως ναρκών. Έλαβε µέρος στον Α’ Παγκόσµιο Πόλεµο και στη Μικρασιατική Εκστρατεία.

Βυθίστηκε ως γνωστόν στις 15 Αυγούστου 1940, σε ειρηνική περίοδο, από το ιταλικό Υ/Β DΕLFΙΝΟ (Κυβερνήτης G.Aicardi), ενώ ήταν αγκυροβοληµένο έξω από το λιµάνι της Τήνου, όπου είχε σταλεί για συµµετοχή στον εορτασµό της Παναγίας. Από τον τορπιλισµό σκοτώθηκαν 9 υπαξιωµατικοί και ναύτες, ενώ τραυµατίσθηκαν 24.

Η κλάση πάντως δεν ήταν τυχερή. Εκτός από το ΕΛΛΗ και τα άλλα δύο σκάφη βυθίστηκαν από πολεµική ενέργεια.

Το Chao Ho στις 28 Σεπτεµβρίου του 1937 από ιαπωνικά αεροσκάφη και το Ying Rui στις 25 Οκτωβρίου του ίδιου έτους πάλι από επίθεση ιαπωνικών αεροσκαφών.