Μάχη του Υψώματος 731: Το εντυπωσιακό μνημείο για την άγνωστη μάχη του ελληνικού στρατού

Το πανύψηλο μνημείο λέει την ιστορία μιας ηρωικής μάχης του ελληνικού στρατού, η οποία, ωστόσο, δεν είναι τόσο γνωστή.

Σε ένα άνοιγμα του δρόμου που ενώνει την Καρδίτσα με τα Τρίκαλα το μάτι σου θα πέσει σε ένα πανύψηλο και πραγματικά εντυπωσιακό μνημείο το οποίο φαίνεται από μέτρα μακριά. Στη βάση του υπάρχει η μπρούτζινη φιγούρα ενός φαντάρου. Το εντυπωσιακό αυτό μνημείο είναι αφιερωμένο στην άγνωστη για πολλούς Μάχη του Υψώματος 731.

Το Ύψωμα 731 δεν έχει βέβαια σχέση με την περιοχή. Βρίσκεται στα βόρεια της Κλεισούρας, στην Αλβανία. Εκεί, τον Μάρτιο του 1941 ξεκίνησε μία πολύ ισχυρή ιταλική επίθεση προς τις θέσεις του ελληνικού στρατού. Επρόκειτο για μία προσπάθεια να ανακαταληφθούν περιοχές που είχε καταλάβει ο Ελληνικός Στρατός στις μάχες της περιόδου του Ιανουαρίου του 1941.

Το πρωινό της 9ης Μαρτίου, λοιπόν, το ιταλικό πυροβολικό ξεκίνησε μία απίστευτης σφοδρότητας επίθεση . Ταυτόχρονα, υπήρξε και αεροπορικός βομβαρδισμός των ελληνικών θέσεων. Η σφοδρότητα αυτή ήταν λογική, μίας και η μάχη θεωρούνταν κρισιμότατη από τους Ιταλούς. Όχι μόνο για τη στρατηγική σημασία του σημείου.

Οποιαδήποτε νέα αποτυχία του ιταλικού στρατού θα αντιμετωπιζόταν πια με απόλυτη δυσπιστία από τον Χίτλερ. Για τον λόγο αυτό, ο ιταλικός στρατός προετοιμαζόταν επί ημέρες υπό την επίβλεψη και του ίδιου του Μουσολίνι. Μέσα στις πρώτες 3 ώρες υπολογίζεται ότι έπεσαν πάνω από 100.000 βλήματα.

Στις αμυντικές θέσεις των Ελλήνων, πρωταγωνιστικό ρόλο έπαιξε ο Δημήτρης Κασλάς και οι άντρες του τάγματός του που ανήκαν στη λεγόμενη Σιδηρά Μεραρχία της Λάρισας. Πέραν του εξοπλισμού, οι Έλληνες υπολογίζεται ότι ήταν σχεδόν οι μισοί σε σχέση με τις δυνάμεις των Ιταλών.

«Επί των κατεχομένων θέσεων θα αμυνθώμεν μέχρις εσχάτων» έγραφε ο Κασλάς όταν αυτός και οι άνδρες του βρίσκονταν στο μέσο της σφοδρής ιταλικής επίθεσης. Η συγκεκριμένη ρήση μάλιστα κοσμεί και το εντυπωσιακό μνημείο αποτελώντας απλώς μία ένδειξη ηρωισμού μίας μάχης που χαρακτηρίστηκε και ως «σύγχρονες Θερμοπύλες». Παρακάτω ένα ακόμα απόσπασμα:

«Το Υψωμα 731, όπου βρίσκεται το τάγμα μου, σείεται συνεχώς. Σκόνη, φωτιά και καπνός, η ατμόσφαιρα είναι βαριά, δύσκολα αναπνέει κανείς από τα αέρια των εκρήξεων, κόλασις πυρός, μας περιβάλλουν οι καπνοί και οι φλόγες, δεν μπορούμε να διακρίνωμεν τι γίνεται εις απόστασιν δέκα μέτρων».

Οι τρεις πρώτες ημέρες περιγράφονται ως εφιαλτικές. Ο ελληνικός στρατός όμως κατόρθωσε να αμυνθεί αποτελεσματικά μέσα στον εφιάλτη και την αιματοχυσία. Τελικά, λίγο αργότερα, την υπεράσπιση του Υψώματος ανέλαβε ο λοχαγός Κουτρίδης που συνέχισε από εκεί που έμεινε το Τάγμα Κασλά το οποίο έπρεπε να αποσυρθεί από τη μάχη λόγω απωλειών.

Το αποτέλεσμα της Μάχης

Το τέλος των μαχών έφερε μία ντροπιαστική ήττα για τους Ιταλούς. Ο ελληνικός στρατός μέτρησε 125 νεκρούς, 28 εξαφανισθέντες και 425 τραυματίες. Οι Ιταλοί από την πλευρά τους μέτρησαν 1000 νεκρούς και πάνω από 3000 τραυματίες Η ήττα αυτή ήταν το αποκορύφωμα της λάθος, όπως αποδείχθηκε, στρατηγικής της επίθεσης στην Ελλάδα. Είχε δε ως άμεσο αποτέλεσμα να επιβαρυνθούν οι σχέσεις του Ντούτσε με τη στρατιωτική ηγεσία.

Η νίκη αυτή του ελληνικού στρατούς ήταν μεν ηρωική αλλά όχι θριαμβευτική. Οι απώλειες ήταν πολλές, τα σώματα πολλών εκ των στρατιωτών δεν βρέθηκαν ποτέ, ενώ θεωρείται ότι αυτή ήταν η αφορμή για να εξαπολύσει η ναζιστική Γερμανία της επίθεσή της παρακάμπτοντας τη μεγάλη σύμμαχό της, την Ιταλία.

Αυτή την ηρωική μάχη φέρνει στον νου όσων περνούν από την περιοχή το συγκεκριμένο μνημείο. Σε αυτό υπάρχει και μία σύνθεση 28 σταυρών που βρίσκονται σε έναν μπρούτζινο φράχτη. Συμβολίζουν αυτούς του 28 αξιωματικούς και φαντάρους που παραμένουν αγνοούμενοι. Ένα κενοτάφιο μνήμης που βρίσκεται στο μέρος από όπου καταγόταν η συντριπτική πλειοψηφία όσων πολέμησαν και έδωσαν τη ζωή τους ενάντια στον κατακτητή.