Ο αστακός ήταν αρχικά φαγητό για τους… φτωχούς – Αμερικανοί κρατούμενοι αγανάκτησαν επειδή έτρωγαν κάθε μέρα

Κραυγή απόγνωσης από τους κρατουμένους σε φυλακές των Ηνωμένων Πολιτειών ακουγόταν κάπου στον 19ο αιώνα, όταν σε καθημερινή βάση έτρωγαν…  αστακό! 

Τότε, το εξαιρετικής γεύσης και υψηλής τιμής πια δεκάποδο μακρύουρο μαλακόστρακο καρκινοειδές δεν είχε αποκτήσει τη βασιλική αίγλη που τον περιβάλλει πλέον· ήταν απλά ένας ζητιάνος της θάλασσας…

Η αφθονία του αστακού ήταν τόσο μεγάλη στον 19ο αιώνα, που Αμερικανοί κρατούμενοι δυσανασχετήσαν με την καθημερινή τροφή που τους σέρβιραν και κατάφεραν να περάσουν νομοθεσία ώστε να τρώνε αστακούς στις φυλακές το μόνο 3 φορές την εβδομάδα!

Στις Ηνωμένες Πολιτείες μάλιστα, η παροχή γεύματος αστακού σε κρατούμενους θεωρούνταν ως σκληρή τιμωρία, αφού τους αστακούς, τους αποκαλούσαν περιφρονητικά «κατσαρίδες της θάλασσας».

Το ίδιο συνέβαινε και στα νησιά της Ελλάδας, που ο αστακός δεν ήταν – στις αρχές του 20ου αιώνα – το ακριβό αλίευμα που είναι τώρα. Μάλιστα σε κάποια μέρη οι ψαράδες τους πετούσαν ξανά στη θάλασσα, βλαστημώντας την τύχη τους…

Στη βικτωριανή Ευρώπη μάλιστα, οι αστακοί θεωρούνταν το είδος φαγητού που έρτωγαν οι φτωχοί και οι αγρότες («κοτόπουλα του φτωχού» τους ονόμαζαν), και τους χρησιμοποιούσαν ακόμη και σαν λίπασμα για καλλιέργειες. Οι ασημένιες πιατέλες δεν προορίζονταν για τους ταπεινούς αστακούς, ακόμα…

Όταν οι πρώτοι ευρωπαίοι άποικοι έφτασαν στη Βόρεια Αμερική, λένε πως οι αστακοί ήταν τόσο άφθονοι που ξεβράζονταν στην ξηρά σε σωρούς κι έφτανα σε ύψους έως και μισό μέτρο! Η αφθονία τους τους έκανε πολύτιμη πηγή διατροφής σε δύσκολες εποχές, αλλά και τους έδωσε μια άσχημη φήμη ως η «πρωτεΐνη του φτωχού». Τότε οι αστακοί μαζεύονταν με το χέρι κατά μήκος της ακτογραμμής.
Ο αστακός άρχισε να πετάει από πάνω του μέρος της αρνητικής του φήμης και να αποκτά οπαδούς στη Βοστώνη και στη Νέα Υόρκη, κατά τη δεκαετία του 1880. Οι τιμές τότε άρχισαν να ανεβαίνουν κατακόρυφα.

Ο αστακός, ο οποίος έχει αλλάξει ελάχιστα τα τελευταία 100 εκατομμύρια χρόνια, είναι γνωστός για την ασυνήθιστη ανατομία του. Ο εγκέφαλος του βρίσκεται στο λαιμό του, το νευρικό του σύστημα στην κοιλιά του, τα δόντια του στο στομάχι και τα νεφρά του στο κεφάλι. Ακούει και γεύεται με τα πόδια του. Ένα από τα λίγα κοινά πράγματα που έχουν οι αστακοί με τον άνθρωπο: τείνουν να ευνοούν το ένα μπροστινό άκρο, που σημαίνει ότι μπορεί να έχουν δεξιό ή αριστερό «χέρι».

Τρόφιμο εξαιρετικής θρεπτικής αξίας, ο αστακός περιέχει υψηλής βιολογικής αξίας πρωτεΐνες, αντίστοιχες με αυτές του κρέατος, γεγονός που τον καθιστά εξαιρετική επιλογή για όσους αποφεύγουν το κρέας. Παράλληλα, διαθέτει απαραίτητα πολυακόρεστα λιπαρά, που συμβάλλουν στην καλή λειτουργία του εγκεφάλου και στην καλή υγεία της καρδιάς και των αγγείων του ανθρώπινου σώματος. Επίσης διαθέτει βασικά μέταλλα και βιταμίνες, όπως ασβέστιο και σίδηρο, αλλά και βιταμίνες του συμπλέγματος Β, που βοηθούν την καλύτερη λειτουργία του νευρικού συστήματός μας. Περιέχει, ωστόσο, και χοληστερίνη: τα 100 μόλις γραμμάρια αστακού μάς δίνουν σχεδόν το 1/3 από τη χοληστερίνη που παίρνουμε σε όλη τη μέρα…

Στην Ελλάδα, η τιμή του κιλού του αστακού στα ιχθυοπωλεία φθάνει και τα 100 ευρώ και περισσότερο ανάλογα της εποχής και μην ρωτήσετε για τα εστιατόρια που τον προσφέρουν…

Και για όσους δεν το γνωρίζουν υπάρχει, στα νερά του Ατλαντικού ο σπάνιος μπλε αστακός. Οι μπλε αστακοί ζουν και αλιεύονται κατά μήκος των ακτών του Ατλαντικού της Βόρειας Αμερικής και της Ευρώπης, αλλά και στην Αυστραλία.

Οι μπλε αστακοί δεν είναι συνηθισμένοι. Μια μελέτη στο University of Maine Lobster Institute έδειξε ότι οι πιθανότητες αλίευσης μπλε αστακού είναι μία στα δύο εκατομμύρια. Ωστόσο, ο διευθυντής έρευνας για το έργο, Δρ. Ρόμπερτ Μπάγιερ, είπε ότι αυτό το στατιστικό είναι απλώς μια εικασία: «Ουδείς γνωρίζει πραγματικά πόσες είναι οι πιθανότητες να συμβεί αυτό», είπε. Η σπανιότητα ανεβάζει και την τιμή, έτσι κάποια εστιατόρια στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ χρεώνουν ακόμα και 500 δολάρια το κιλό για έναν μπλε αστακό.

Η γεύση είναι πάντα υποκειμενική και οι απόψεις σχετικά με το αν ο μπλε αστακός έχει διαφορετική γεύση από τον κανονικό αστακό διαφέρουν σημαντικά. Κάποιοι πιστεύουν ότι ο μπλε αστακός έχει πολύ πιο γλυκιά γεύση από τους συνηθισμένους. Άλλοι διατείνονται ότι δεν υπάρχει καμία διαφορά στη γεύση. Ένα πράγμα που γνωρίζουμε με βεβαιότητα είναι ότι όταν βράζονται, οι μπλε αστακοί υφίστανται την ίδια αλλαγή χρώματος με τους κανονικούς αστακούς. Το μοναδικό μπλε κέλυφός τους, παίρνει μια φωτεινή απόχρωση του κόκκινου, το κλασσικό χρώμα του αστακού. Οπότε ποια η διαφορά; Είτε μπλε είτε κόκκινος ίδια γεύση… Ψέματα;