Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας: Η ιστορία της ημέρας – Πότε εορτάστηκε για πρώτη φορά

Σήμερα 8 Μαρτίου γιορτάζεται όπως κάθε χρόνο η Παγκόσμια ημέρα γυναίκας, ως ημέρα μνήμης των αγώνων του κινήματος για τα δικαιώματα των γυναικών.

Ενώ η πρώτη τήρηση της Ημέρας γυναίκας πραγματοποιήθηκε στις 28 Φεβρουαρίου 1909 στη Νέα Υόρκη, η 8η Μαρτίου προτάθηκε από τη Διεθνή Διάσκεψη Γυναικών του 1910 ώστε να καθιερωθεί μια «Διεθνής Ημέρα της Γυναίκας».

Αφού οι γυναίκες κέρδισαν το δικαίωμα ψήφου στη Σοβιετική Ρωσία το 1917, η 8η Μαρτίου καθιερώθηκε ως εθνική αργία εκεί. Την εποχή εκείνη εορταζόταν κατά κύριο λόγο από το σοσιαλιστικό κίνημα και τις κομμουνιστικές χώρες μέχρι την υιοθέτησή της το 1975 από τα Ηνωμένα Έθνη.

Η Ιστορία

Η πρώτη τήρηση της “Ημέρας της Γυναίκας”, ονομαζόταν «Εθνική Ημέρα της Γυναίκας» και πραγματοποιήθηκε στις 28 Φεβρουαρίου του 1909 στη Νέα Υόρκη, όπου διοργανώθηκε από το Σοσιαλιστικό Κόμμα της Αμερικής κατόπιν εισήγησης της Τερέζα Μαλκίελ. Αν και υπήρξαν ισχυρισμοί ότι η μέρα γιόρταζε την διαμαρτυρία των εργατριών στην κατασκευή ενδυμάτων στην Νέα Υόρκη στις 8 Μαρτίου του 1857, οι ερευνητές τους καταρρίπτουν ως μύθο.

Στις 19 Αυγούστου 1910 διοργανώθηκε Διεθνής Διάσκεψη Γυναικών ως πρόδρομος της γενικής συνάντησής της Δεύτερης Διεθνούς Σοσιαλιστικής Κοινότητας στη Κοπεγχάγη της Δανίας.

Εμπνευσμένη εν μέρει από τους Αμερικανούς σοσιαλιστές, η Γερμανίδα Σοσιαλίστρια Λουίζε Τσίτς πρότεινε την καθιέρωση μιας ετήσιας Διεθνούς Ημέρας της Γυναίκας και υποστηρίχθηκε από τη συνάδελφο σοσιαλίστρια και αργότερα κομμουνίστρια ηγέτιδα Κλάρα Τσέτκιν, υποστηριζόμενη από την Κέιτ Ντούκε χωρίς όμως να καθοριστεί συγκεκριμένη ημερομηνία.

Οι αντιπρόσωποι (100 γυναίκες από 17 χώρες) συμφώνησαν με την ιδέα ως μέσο προώθησης των ίσων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος του εκλέγειν για τις γυναίκες.

Το επόμενο έτος, στις 19 Μαρτίου 1911, η Παγκόσμια ημέρα γυναίκας σηματοδοτήθηκε για πρώτη φορά με τη συμμετοχή πάνω από ένός εκατομμυρίου ανθρώπων στην Αυστρία, τη Δανία, τη Γερμανία και την Ελβετία. Μόνο στην Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία υπήρξαν 300 διαδηλώσεις.

Στη Βιέννη, οι γυναίκες παρήλασαν στην Ρίνγκστρασσε και σήκωσαν πανό για να τιμούν τους μάρτυρες της Κομμούνας των Παρισίων. Οι γυναίκες ζήτησαν να τους δοθεί το δικαίωμα του εκλέγειν και της κατοχής δημοσίων αξιωμάτων. Διαμαρτυρήθηκαν επίσης κατά της διάκρισης λόγω φύλου στην εργασία. Οι Αμερικανοί συνέχισαν να γιορτάζουν την Εθνική Ημέρα της Γυναίκας την τελευταία Κυριακή του Φεβρουαρίου.

Το 1913 οι Ρωσίδες όρισαν την πρώτη τους Διεθνή Ημέρα της Γυναίκας το τελευταίο Σάββατο του Φεβρουαρίου (σύμφωνα με το ιουλιανό ημερολόγιο που στη συνέχεια χρησιμοποιήθηκε στη Ρωσία).

Παρόλο που υπήρξαν κάποιες απεργίες, πορείες και άλλες διαμαρτυρίες από γυναίκες κατά τα έτη που προηγήθηκαν μέχρι το 1914, καμία από αυτές δεν συνέβη στις 8 Μαρτίου.

Το 1914 έλαβε χώρα η Διεθνής Ημέρα της Γυναίκας στις 8 Μαρτίου, πιθανόν επειδή η ημέρα αυτή ήταν Κυριακή και έκτοτε πραγματοποιείται πάντα αυτήν την ημερομηνία σε όλες τις χώρες.Η τήρηση της Ημέρας στη Γερμανία το 1914 ήταν αφιερωμένη στο δικαίωμα ψήφου των γυναικών, το οποίο οι Γερμανίδες απέκτησαν τελικά το 1918.

Στο Λονδίνο πραγματοποιήθηκε πορεία από το Μπόου μέχρι την πλατεία Τραφάλγκαρ προς υποστήριξη της γυναικείας ψηφοφορίας στις 8 Μαρτίου 1914. Η Σίλβια Πάνκχερστ συνελήφθη μπροστά από το σταθμό Τσάρινγκ Κρος πηγαίνοντας να μιλήσει στην πλατεία Τραφάλγκαρ.

Στις 8 Μαρτίου του 1917 (σύμφωνα με το Γρηγοριανό ημερολόγιο), στην πρωτεύουσα της Ρωσικής Αυτοκρατορίας Πετρούπολη, οι εργάτριες κλωστοϋφαντουργίας διαδήλωσαν γεμίζοντας τους δρόμους όλης την πόλη. Αυτό σηματοδότησε την αρχή της ρωσικής επανάστασης.

Οι γυναίκες στην Αγία Πετρούπολη έκαναν απεργία εκείνη την ημέρα για το “Ψωμί και την Ειρήνη” – απαιτώντας το τέλος του Α ‘Παγκοσμίου Πολέμου, τον τερματισμό των ελλείψεων τροφίμων και το τέλος του τσαρισμού.

Ο Λέων Τρότσκι έγραψε ότι “η 23η Φεβρουαρίου (8 Μαρτίου) ήταν η Διεθνής Ημέρα της Γυναίκας και υπήρξαν συναντήσεις και δρώμενα. Όμως δεν φανταζόμασταν ότι αυτή η «Ημέρα της Γυναίκας» θα κήρυττε την έναρξη της επανάστασης. Έγιναν επαναστατικές ενέργειες αλλά χωρίς συγκεκριμένη ημερομηνία. Το πρωινό, παρά τις διαταγές που είχαν λάβει, οι εργάτριες των κλωστοϋφαντουργίων εγκατέλειψαν τη δουλειά τους στα διάφορα εργοστάσια και έστειλαν αντιπροσώπους για να ζητήσουν υποστήριξη για την απεργία … που οδήγησε σε μαζική απεργία … όλοι βγήκαν στους δρόμους”. Επτά ημέρες αργότερα, ο αυτοκράτορας της Ρωσίας, ο Νικόλαος Β παραιτήθηκε και η προσωρινή κυβέρνηση χορήγησε στις γυναίκες δικαίωμα ψήφου.

Μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση, η Μπολσεβίκικη Αλεξάνδρα Κολλοντάι και ο Βλαντιμίρ Λένιν όρισαν την 23η Φεβρουαρίου (8 Μαρτίου) ως επίσημη αργία στη Σοβιετική Ένωση, αλλά συνέχισε να είναι εργάσιμη μέρα μέχρι το 1965. Στις 8 Μαΐου 1965 με το διάταγμα του ΕΣΣΔ Προεδρείου του Ανωτάτου Σοβιέτ, η Διεθνής Ημέρας της Γυναίκας κηρύχθηκε ως μη εργάσιμη ημέρα στην ΕΣΣΔ “για τον εορτασμό των εξαιρετικών προτερημάτων των σοβιετικών γυναικών στην κομμουνιστική οικοδόμηση, στην υπεράσπιση της πατρίδας τους κατά τη διάρκεια του Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου, στον ηρωισμό και την ανιδιοτέλεια στο μέτωπο και στα μετόπισθεν και επίσης σηματοδοτώντας τη μεγάλη συμβολή των γυναικών στην ενίσχυση της φιλίας μεταξύ των λαών και τον αγώνα για την ειρήνη. Έτσι η ημέρα των γυναικών πρέπει να γιορτάζεται όπως και οι άλλες αργίες”.

Από την επίσημη υιοθέτησή της στη Σοβιετική Ρωσία μετά την Επανάσταση το 1917, η ημέρα εορταζόταν κυρίως στις κομμουνιστικές χώρες και από το κομμουνιστικό κίνημα παγκοσμίως. Άρχισε να εορτάζεται από τους κομμουνιστές της Κίνας από το 1922.

Μετά την ίδρυση της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας την 1η Οκτωβρίου 1949, το Κρατικό Συμβούλιο κήρυξε στις 23 Δεκεμβρίου ότι η 8 Μαρτίου ορίζεται ως επίσημη αργία, με της γυναίκες στην Κίνα να δικαιούνται μισή ημέρα άδεια.

Η κομμουνίστρια ηγέτιδα Ντολόρες Ιμπάρρουρι οδήγησε μια πορεία γυναικών στη Μαδρίτη το 1936 την παραμονή του ισπανικού εμφυλίου πολέμου.

Τα Ηνωμένα Έθνη ξεκίνησαν να γιορτάζουν την Παγκόσμια Ημέρα Γυναίκας στο Διεθνές Γυναικείο Έτος του 1975. Το 1977, η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών κάλεσε τα κράτη μέλη να ανακηρύξουν την 8η Μαρτίου ως Ημέρα του ΟΗΕ για τα δικαιώματα των γυναικών και την παγκόσμια ειρήνη.

Σε όλο τον κόσμο

Η ημέρα είναι επίσημη αργία στο Αφγανιστάν, την Αγκόλα, την Αρμενία, το Αζερμπαϊτζάν, τη Λευκορωσία, τη Μπουρκίνα Φάσο,τη Καμπότζη, τη Κίνα (μόνο για γυναίκες), τη Κούβα,τη Γεωργία, τη Γουινέα-Μπισάου, την Ερυθραία, το Καζακστάν, τη Κιργιζία,το Λάος,τη Μαδαγασκάρη (μόνο για γυναίκες),τη Μολδαβία, τη Μογγολία,το Νεπάλ, τη Ρωσία, το Τατζικιστάν, το Τουρκμενιστάν, την Ουγκάντα, την Ουκρανία, το Ουζμπεκιστάν,το Βιετνάμ και τη Ζάμπια.

Σε ορισμένες χώρες, όπως το Καμερούν,η Κροατία,η Ρουμανία,η Βοσνία-Ερζεγοβίνη,η Βουλγαρία και η Χιλή η ημέρα δεν είναι αργία, αλλά εορτάζεται ευρέως.

Την ημέρα αυτή συνηθίζεται οι άντρες να δίνουν δώρα στις γυναίκες της ζωής τους (φίλες, μητέρες, σύζυγοι, αρραβωνιαστικοί, κόρες, συνάδελφοι κτλ.) λουλούδια και μικρά δώρα. Σε ορισμένες χώρες (όπως η Βουλγαρία και η Ρουμανία) γιορτάζεται επίσης ως ισοδύναμο της Ημέρας της Μητέρας, όπου τα παιδιά επίσης δίνουν μικρά δώρα για τις μητέρες και τις γιαγιάδες.

Στη Ρωσία, η ημέρα έχει χάσει το πολιτικό πλαίσιο μέσα στο χρόνο και έχει γίνει απλά μια μέρα για να τιμήσει τις γυναίκες και την γυναικεία ομορφιά.

Στην Ιταλία, για τον εορτασμό της ημέρας, οι άνδρες δίνουν κίτρινες μιμόζες για τις γυναίκες.

Η κομμουνίστρια πολιτικός Τερέζα Ματέι, το 1946, επέλεξε τη μιμόζα ως σύμβολο της Παγκόσμιας Ημέρας της Γυναίκας στην Ιταλία, επειδή ένιωθε ότι τα γαλλικά σύμβολα της ημέρας όπως η βιολέτα ήταν πολύ σπάνια και ακριβά για να χρησιμοποιηθούν αποτελεσματικά στην Ιταλία.

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η ηθοποιός και ακτιβίστρια για τα ανθρώπινα δικαιώματα Μπεάτα Πόσνιακ συνεργάστηκε με τον Δήμαρχο του Λος Άντζελες και το Κυβερνήτη της Καλιφόρνια για να πείσει τα μέλη του Κογκρέσου των ΗΠΑ να προτείνουν την επίσημη αναγνώριση της αργίας. Τον Φεβρουάριο του 1994, προτάθηκε νομοσχέδιο από την Μαξίν Ουότερς με την υποστήριξη 79 βουλευτών, σε μια προσπάθεια για επίσημη αναγνώριση της 8ης Μαρτίου ως αργία. Το νομοσχέδιο στη συνέχεια αναφέρθηκε και παρέμεινε στην Επιτροπή Εσωτερικών για τα Ταχυδρομεία και τη Πολιτική Υπηρεσία. Δεν έγινε κάποια ψηφοφορία σε κανένα θάλαμο του Κογκρέσου.

Από το 2019 η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας εορτάζεται ως αργία του ομοσπονδιακού κρατιδίου του Βερολίνου της Γερμανίας.