Πατ Πατλ: Ο ξεχασμένος ήρωας που θυσιάστηκε για την Ελλάδα

Κατέρριψε πάνω από 50 γερμανικά και ιταλικά αεροσκάφη σε διάστημα μόλις 8,5 μηνών. Έπεσε ηρωικά μαχόμενός στην μεγάλη αερομαχία των Αθηνών, στις 20 Απριλίου του 1941.

Ο Πατ Πατλ γεννήθηκε στο Μπάτεργουωρθ της Νότιας Αφρικής στις 3 Ιουλίου 1914, γιος Άγγλων που είχαν µετοικήσει στη Νότια Αφρική, πέρασε οικονοµικά δύσκολα παιδικά χρόνια.

∆ούλεψε για ένα διάστηµα σε πρατήριο καυσίµων αλλά και σε ορυχεία της Νότιας Αφρικής. Για λόγους βιοπορισµού ο Πατ επιδίδονταν και στο κυνήγι, κάτι που αποδείχθηκε εξαιρετικά χρήσιµο για την υπόλοιπη καριέρα του.

Σε ηλικία 18 ετών εντυπωσιάστηκε µε τα αεροπλάνα, κάτι που του έγινε έµµονη ιδέα θέλοντας να γίνει πιλότος.

Επιδίωξε την ένταξή του στην Αεροπορία της χώρας του και έτσι αιτήθηκε την ένταξή του στην SAAF το 1932 περιµένοντας για πολλούς µήνες µέχρι να λάβει απάντηση.

Ήταν ένας από 30 συνολικά υποψήφιους που διαγωνίζονταν για τρεις και µόνο θέσεις. Στις 22 Μαρτίου του 1933 κλήθηκε τελικά σε συνέντευξη, αλλά απορρίφθηκε λόγω µη επαρκούς πτητικής εµπειρίας. Ο Πατλ όµως συνέχισε να αναζητά µια λύση.

Πήγε στο Γιοχάνεσµπουργκ, όπου άρχισε να παίρνει µαθήµατα για πιλότος. Για να χρηµατοδοτήσει την προσπάθειά του αυτή δούλεψε ως µηχανικός σε ένα χρυσορυχείο και για να κάποιο διάστηµα το όνειρο να γίνει πιλότος άρχισε να υποχωρεί.

Μια αγγελία όµως από την βρετανική Αεροπορία  η οποία ζητούσε εθελοντές βραχύβιας κατάταξης (πέντε έτη) τον οδήγησε στην Βρετανία στις 30 Απριλίου του 1936 όπου έγινε δεκτός στην RAF.

Το 1937 αποφοιτά µε τον βαθµό του Ανθυποσµηναγού µε έπαινο στην ευστοχία και µετατίθεται στην 80η Μοίρα της RAF.

Υπηρεσία στην Βόρεια Αφρική

Στις 29 Απριλίου του 1938 θα βρεθεί στην Αίγυπτο όπου βρισκόταν η 80η Μοίρα µε κύρια αποστολή την προστασία της διώρυγας του Σουέζ.

Εκεί ο Πατλ αναλαµβάνει διοικητής Σµήνους επιχειρώντας µε τα τελευταία διπλάνα δίωξης  της RAF, τα Gloster Gladiator.

Ο Πατλ θα σηµειώσει τις δύο πρώτες του καταρρίψεις στις  4 Αυγούστου του 1940 στο Σίντι Μπαράνι, της Αιγύπτου, όπου θα καταρρίψει ένα αεροσκάφος εγγύς υποστήριξης Βa.65 και ένα καταδιωκτικό CR.42, και τα δύο της ιταλικής Αεροπορίας (Regia Aeronautica).

Εκεί θα όµως θα καταρριφθεί και ίδιος και µετά από δύο ηµέρες περιπλάνησης στην έρηµο θα επιστρέψει στη βάση του.  Στις 3 Σεπτεµβρίου 1940 προβιβάζεται σε Υποσµηναγό.

Αεροµαχίες στην Ελλάδα

Τον Οκτώβριο του 1940, ο πόλεµος θα εξαπλωθεί στα Βαλκάνια µε την ιταλική εισβολή στην Ελλάδα.

Τον Νοέµβριο του 1940 η Μοίρα του Πατλ µεταφέρεται αρχικά στη Λάρισα. Η εξαίρετη ικανότητά του στις βολές µε απόκλιση  αλλά και η πτητική του δεινότητα αξιοποιώντας στο µέγιστο δυνατό βαθµό το Gloster Gladiator το οποίο υστερούσε σε επιδόσεις έναντι των προηγµένων ιταλικών αεροσκαφών (όπως τα Fiat G.50 ή τα  Macchi C.200) θα τον φέρουν στην πρώτη σειρά των διακρίσεων έχοντας ήδη 11 καταρρίψεις  µέχρι τον ∆εκέµβριο του  1940, όλες στο ελληνο-ιταλικό µέτωπο.

Παρ΄όλα αυτά υπάρχουν ενδείξεις για τουλάχιστον άλλες 10 µε 15 καταρρίψεις, οι οποίες όµως ήταν δύσκολο να επιβεβαιωθούν καθώς τα συντρίµµια των ιταλικών αεροσκαφών ήταν πολύ δύσκολο να εντοπιστούν κάτω από τις αντίξοες καιρικές συνθήκες στις οροσειρές της βορείου Ηπείρου.

Η Μοίρα του στη συνέχεια θα µεταφερθεί στα Ιωάννινα, στο αεροδρόµιο της Παραµυθιάς. Καθ´όλο τον ∆εκέµβριο του 1940 ο Πατλ οδηγεί το σµήνος του σε νικηφόρες αεροµαχίες που στοιχίζουν ακριβά στην ιταλική Αεροπορία. Εντούτοις οι αντίξοες καιρικές συνθήκες  σε συνδυασµό µε το ανύπαρκτο εφοδιαστικό δίκτυο γρήγορα οδήγησαν τα αεροσκάφη της Μοίρας της RAF σε καθήλωση.

Στις 11 Φεβρουαρίου 1941 απονέµεται στον Πατλ ο «Σταυρός ∆ιακριµένων Πτήσεων» (DFC) και στις 18 Μαρτίου 1941, µετά από 3 διαδοχικές καταρρίψεις πάνω από τη Χιµάρα, του προστίθεται και µια διεµβολή (bar), ενώ ως εκείνη τη στιγµή φέρεται να έχει στο ενεργητικό του 23 βεβαιωµένες καταρρίψεις.

Σύντοµα ο Πατλ προάγεται σε Σµηναγό και αναλαµβάνει διοικητής µιας νέας Μοίρας, της 33ης, η οποία εφοδιάζεται µε τα νέα καταδιωκτικά Hawker Hurricane Μκ 1.

Συγκριτικά µε τα διπλάνα Gladiator, ο εξοπλισµός της Μοίρας µε τα Hurricane αντιπροσώπευσε ένα άλµα προς το εµπρός. Γρήγορα, ευέλικτα και εξοπλισµένα για πρώτη φορά µε 8 πολυβόλα τα αεροσκάφη µπορούσαν να ανταγωνιστούν µε καλύτερους όρους τα ιταλικά και αργότερα τα γερµανικά αεροσκάφη, παρά το γεγονός ότι το MkI θεωρείτο ήδη κατώτερο των Bf 109E.

Όποια όµως και αν η ήταν η βελτίωση των επιχειρησιακών συνθηκών για την RAF αυτή εξανεµίστηκε γρήγορα καθώς η υπεροπλία των δυνάµεων του Άξονα ήταν καταθλιπτική.

Πετώντας µε Hawker Hurricane ο Πατλ θα επιφέρει ισχυρό πλήγµα  απέναντι στην ιταλική Αεροπορία.

Οι Ιταλοί σαστισµένοι αναφέρουν ότι τους επιτίθενται καταδιωκτικά Spitfire κάτι που όµως δεν ήταν αληθές. Με την γερµανική εισβολή στην Ελλάδα στις 6 Απριλίου 1941, το έργο των δυνάµεων της RAF θα γίνει ακόµη δύσκολο.

Ο Πατλ δεν θα αργήσει να σηµειώσει τις πρώτες του καταρρίψεις και κατά της Luftwaffe. Πάνω από τα  ελληνοβουλγαρικά σύνορα στο Πετρίτσι θα καταρρίψει δύο BF-109E, που ανήκουν στην περίφηµη Μοίρα JG 27 των Γερµανών Άσσων.

Στην συνέχεια καταρρίπτει ακόµα τέσσερα 109Ε, όπου µάλιστα ένα εκ των οποίων θα πραγµατοποιήσει αναγκαστική προσγείωση στο αεροδρόµιο της Λάρισας και του οποίου οι φωτογραφίες εµφανίζονται σύντοµα µε σχετικούς τίτλους στον ελληνικό Τύπο.

Η Μάχη των Αθηνών

Ο τίτλος «Η Μάχη των Αθηνών» αποδόθηκε εκ των υστέρων από τις 14 έως και τις 20 Απριλίου πάνω από την Αττική παραπέµποντας στην «Η Μάχη της Αγγλίας», όπου η ασθενέστερη RAF αντιµετώπισε έναν αριθµητικά ανώτερο αντίπαλο, τη Luftwaffe.

Στην προκείµενη περίπτωση οι αναλογίες είναι κατά πολύ χειρότερες. Με την ελληνική Αεροπορία στο τέλος της οποιασδήποτε αντοχής της και µε τις αγγλικές δυνάµεις σε συνεχή υποχώρηση, η RAF µε τα τελευταία της κατάλοιπα, κάπου 25 αεροσκάφη δίωξης συνολικά, αντιµετώπισε µια αντίπαλη δύναµη που αριθµούσε κάπου 200 αεροσκάφη δίωξης και 300 βοµβαρδιστικά εφορµώντας  από τα αεροδρόµια της Λάρισας, του Βόλου, Τανάγρας και Αµφίκλειας.

Υπό αυτές τις συνθήκες η παρουσία της RAF ήταν πλέον περισσότερο συµβολική παρά το γεγονός ότι αυτή η µικρή δύναµη κατάφερε να πραγµατοποιήσει, καταρρίψεις γερµανικών βοµβαρδιστικών που επιτίθονταν κυρίως σε πλοία, στον Βόλο, στη Χαλκίδα και στην Αττική.

∆ύο καταστροφικές µαζικές επιθέσεις της Luftawaffe, καταφέρνουν να σπείρουν το χάρος στον ναύσταθµο της Σαλαµίνας, να καταστρέψουν στο έδαφος αεροπλάνα στη ∆εκέλεια και να κάνουν ζηµιά στην Μοίρα του Πατλ που έχει την βάση της στην Ελευσίνα.

Ο επόµενος στόχος των Γερµανών ήταν  τα πλοία που προσπαθούσαν να φυγαδεύσουν τα υποχωρούντα συµµαχικά στρατεύµατα.

Ο Πατλ οδηγεί ακατάπαυστα τα ελάχιστα (12 περίπου στον αριθµό) Hurricane που είχαν αποµείνει  εναντίον των γερµανικών βοµβαρδιστικών και µάλιστα µεταξύ 14 και 19 Απριλίου θα καταρρίψει ακόµη έξι.

Η 20η Απριλίου όµως του 1941, έµελλε να είναι και η τελευταία για τον Βρετανό Άσσο.

Μια µεγάλη δύναµη της Luftwaffe  συγκεντρώνεται απ’ τον βορρά µε στόχο τον Φαληρικό Κόλπο. Στην Ελευσίνα η 33η Μοίρα  παρατάσσει µόνο 12 αξιόµαχα αεροπλάνα.

Η πρώτη δύναµη της Luftwaffe περιλαµβάνει βοµβαρδιστικά – αναγνωριστικά που συντονίζουν την επίθεση και κατ’ αρχήν υπερίπτανται µε κύκλους πάνω από τις περιοχές του Ταύρου και της Καλλιθέας επιβλέποντας το Φάληρο και επιλέγοντας στόχους.

Η 33η Μοίρα απογειώνεται αµέσως µε µια οµάδα 7 αεροσκαφών για  να επιτεθεί σε αυτήν την δύναµη, ενώ ο Πατλ απογειώνεται µετά από λίγο µε τα υπόλοιπα 5, υπολογίζοντας να αντικαταστήσει στον αέρα το πρώτο σµήνος όταν θα του εξαντλούνταν τα καύσιµα και τα πυροµαχικά.

Ο Πατλ δεν δίστασε ούτε στιγµή να απογειωθεί και αυτός παρά το γεγονός ότι επρόκειτο για αποστολή χωρίς επιστροφή.

Όχι λόγω της γερµανικής αριθµητικής υπεροχής, αυτή την αντιµετώπιζαν όλοι οι πιλότοι της 33ης Μοίρας που βρίσκονταν στον αέρα, αλλά γιατί ήταν άρρωστος µε πολύ υψηλό πυρετό (39 C) έχοντας  την διαταγή να µην πετάξει «παρά µόνο αν αυτό κρίνονταν απολύτως απαραίτητο».

Με τον ίδιο να «ψήνεται» στον πυρετό, έχοντας εκ των πραγµάτων µειωµένα αντανακλαστικά και αντίληψη της περιβάλλουσας κατάστασης, ο Πατλ ήταν ουσιαστικά σε µια αποστολή αυτοκτονίας. Παρ΄όλα αυτά δεν δίστασε ούτε στιγµή.

Τη στιγµή που το Σµήνος των 5 Hurricane φτάνει  πάνω από το Φάληρο και οι συνάδελφοί του αγωνίζονται κυριολεκτικά για την επιβίωσή τους, απέναντι σε δεκάδες γερµανικά Bf-109E και Bf-110C, το βλέµµα του πέφτει αµέσως στον επίσης παλαίµαχο του αλβανικού Μετώπου, τον Γουίλλιαµ Γουντς, τον οποίον κυνηγούν τρία Bf-109.

Ο Γουντς αγωνίζεται να επιστρέψει προς την Ελευσίνα, κάνοντας απελπισµένους ελιγµούς διαφυγής προς τον νότο. Ο Πατλ ακολουθεί τα γερµανικά και καταρρίπτει το ένα, αλλά δέχεται επίθεση από δύο άλλα.

Για τελευταία φορά τον είδαν νεκρό µέσα στο πιλοτήριό του να βυθίζει σχεδόν κάθετα στο ίδιο περίπου σηµείο µε τον Γουντς, κάπου λίγα χιλιόµετρα έξω απ’ την Ψυττάλλεια.

Στην απελπισµένη εκείνη αεροµαχία, εντούτοις, οι σύντροφοι του Πατλ κατέρριψαν συνολικά 22 γερµανικά αεροπλάνα, χάνοντας από την πλευρά τους 5 πράγµα που αποδεικνύει αφενός την εξαιρετική τους αποτελεσµατικότητα κάτω από πολύ αντίξοες συνθήκες, αφ ετέρου δε παρουσιάζει ένα ρεκόρ αναλογίας (1:4) πολύ µεγαλύτερο από εκείνο που παρουσίασαν οι συνάδελφοί τους στην Μάχη της Αγγλίας.

Ο ιστορικός Αντριου Τόµας στο βιβλίο του Hurricane Aces 1941–1945 αναφέρει ότι το συνολικό «σκορ» του Πατλ ήταν 57 καταρρίψεις.

Αλλά ο Πατλ σκοτώθηκε στις αρχές σχεδόν του 2ου Παγκοσµίου Πολέµου, ενώ πολέµησε σε δευτερεύοντα µάλλον για τους Άγγλους µέτωπα, την ώρα που άλλα ονόµατα µε πολύ λιγότερες νίκες και αρετές έγιναν πασίγνωστα αργότερα κι ενώ το δικό του έπαψε να µνηµονεύεται όσο συχνά θα του άξιζε, αν όχι ίσως και ξεχάστηκε για πολύ µεγάλο διάστηµα.

Το όνοµά του αναφέρεται και στο βιογραφικό έργο του συµπολεµιστή του στην Μάχη των Αθηνών και αργότερα διάσηµου συγγραφέα Ρόαλντ Νταλ, «Going Solo».

Στο βιβλίο αυτό ο Πατλ περιγράφεται σαν ένας µοναδικός πιλότος και ηγέτης, που επηρέασε άµεσα τους συντρόφους του στο δύσκολο έργο που είχαν να αντιµετωπίσουν.

Η προαγωγή του µάλιστα σε Επισµηναγό δεν έφτασε ποτέ στην Ελευσίνα και τα σχετικά έγγραφα της προαγωγής του καταστράφηκαν στην υποχώρηση. Γι’ αυτό το λόγο σε µερικά άρθρα αναφέρεται ως Σµηναγός, τον επίσηµο βαθµό που έφερε την ώρα του θανάτου του.

Το όνοµα του Πατλ αναφέρεται στο Μνηµείο της Κοινοπολιτείας στο Ελ Αλαµέιν αφιερωµένο σε όλους τους πιλότους που πολέµησαν στην Ανατολική Μεσόγειο και Αφρική, αλλά που δεν είχαν την τύχη να έχουν τάφο.

Η Ελλάδα, για την οποία πολέµησε και έπεσε δεν τον τίµησε ποτέ. Ούτε ένας δρόµος, µε το όνοµα του ούτε µια προτοµή κάπου στην Ελευσίνα για να θυµίζουν τον ξεχασµένο ήρωα.