Ποιος ήταν ο σπουδαίος Λόρενς της Αραβίας; – Γιατί επικηρύχθηκε από τους Οθωμανούς

Ο Τόμας Έντουαρντ Λόρενς (16 Αυγούστου 1888 – 19 Μαΐου 1935) ήταν Άγγλος αρχαιολόγος, στρατιωτικός και συγγραφέας, που έμεινε γνωστός ως ο Λόρενς της Αραβίας.

Γεννήθηκε στο Τρέμαντοκ της Ουαλίας το 1888 και πέθανε στην κομητεία του Ντόρσετ το 1935.

Ο Τόμας Έντουαρντ Λόρενς, αν και ήταν ένα πολυσύνθετο ταλέντο (ικανότατος αρχαιολόγος, διπλωμάτης, ιστοριοδίφης και συγγραφέας), έμεινε τελικά γνωστός για τα κατορθώματα του στα πεδία των μαχών της Μέσης Ανατολής. Ήταν άνθρωπος μάλλον κοντός και αδύνατος, με καθαρή φωνή και κινήσεις νευρώδεις. Διακρινόταν για την ευγένεια, την ευθύτητα και την αντιπάθειά του για την επίδειξη.

Σπούδασε στην Οξφόρδη. Η μεσαιωνική στρατιωτική αρχιτεκτονική αποτέλεσε το πρώτο θέμα του ενδιαφέροντος του. Υπέβαλε διατριβή με τον τίτλο Φρούρια Σταυροφόρων (Crusader Castles) και το θέμα αυτό του εξασφάλισε πτυχίο ιστορίας με βαθμό άριστα, το 1910.

Ως προστατευόμενος του αρχαιολόγου του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης Ντ. Τζ. Χόγκαρθ, πήρε μέρος σε ανασκαφές που έγιναν στον Ευφράτη, τη Συρία, την Παλαιστίνη και την Αραβία. Εργάστηκε εκεί από το 1911 μέχρι το 1914, πρώτα υπό τον Χόγκαρθ και στη συνέχεια υπό τον Σερ Λέοναρντ Γούλυ. Στο διάστημα αυτό προσπάθησε να γνωρίσει τους λαούς της περιοχής και έμαθε όλες τις αραβικές διαλέκτους.

Στις αρχές τού 1914, ο Γούλυ, ο Λόρενς και ο λοχαγός Σ.Φ. Νιούκομπ, εξερεύνησαν το βόρειο μέρος της χερσονήσου του Σινά. Φαινομενικά αποτελούσαν επιστημονική αποστολή, αλλά στην πραγματικότητα ενεργούσαν αναγνώριση με σκοπό τη χαρτογράφηση της περιοχής από τη Γάζα μέχρι την Άκαμπα, που προοριζόταν να έχει μεγάλη στρατηγική αξία.

Ως ηγέτης των Αράβων ανταρτών

Με την έναρξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, ο Λόρενς προσελήφθη ως πολιτικός υπάλληλος στο Τμήμα Χαρτογράφησης του υπουργείου Στρατιωτικών στο Λονδίνο και ανέλαβε να συντάξει στρατιωτικό χάρτη του Σινά.

Κατόρθωσε να καταταγεί στον στρατό και να σταλεί από τον λόρδο Κίτσενερ, το 1916, στις μυστικές στρατιωτικές υπηρεσίες του Καΐρου με το βαθμό του αξιωματικού. Από εκεί ζήτησε και τον έστειλαν στην Αραβία, όπου έπαιρνε μεγάλες διαστάσεις η επανάσταση εναντίον των Οθωμανών.

Εκεί, εισήλθε στην υπηρεσία της ανωτάτης αγγλικής διοίκησης στη Μέση Ανατολή και πολέμησε εναντίον των Οθωμανών, επικεφαλής ομάδων άτακτων Αράβων.

Στην άγονη Αραβία, ο Λόρενς κατάφερε να αντέξει σε κακουχίες δυσανάλογες προς το ασθενικό παρουσιαστικό του και διέσχισε πεζός ή με άλογο περισσότερα από 1.700 χιλιόμετρα. Ως υπερασπιστής της αραβικής ανεξαρτησίας, ο Λόρενς συνέβαλε αποφασιστικά στη νίκη εναντίον των Οθωμανών.

Υπερασπίστηκε τη χώρα των συμπολεμιστών του Αράβων σαν δεύτερη πατρίδα του και δίπλα στον πρίγκιπα Φεϋζάλ διηύθυνε ουσιαστικά τις επιχειρήσεις των επαναστατών εναντίον των Οθωμανών. Έπεισε τους νομάδες τυφεκιοφόρους να κατευθυνθούν με θάρρος προς τον Βορρά και να αποκόψουν τις συγκοινωνιακές αρτηρίες προς τη Μεδίνα. Ήταν μόνο είκοσι επτά ετών τότε, αλλά η δραστηριότητα του ήταν εξαιρετική.

Οργάνωνε και εκτελούσε τις επιθέσεις κατά των σιδηροδρομικών συρμών και διηύθυνε τη μάχη του Ουάλτ, όπου οι Οθωμανοί έπαθαν τη μεγαλύτερη καταστροφή τους σε ανοικτό πεδίο.

Από κει και πέρα, ο Λόρενς της Αραβίας οδηγούσε τους Άραβες από νίκη σε νίκη και η αγάπη των Αράβων στο πρόσωπό του ήταν μεγάλη. Έδειξε πολλές διοικητικές αρετές και κέρδισε την εμπιστοσύνη των συμπολεμιστών του της ερήμου.

Σε πολιτικό επίπεδο, υποστήριξε τη συνεννόηση μεταξύ των αραβικών λαών καθώς και την απόδοση των εδαφών της Μέσης Ανατολής σε αυτούς προκειμένου να δημιουργήσουν δικά τους, αυτοδιοικούμενα κράτη.

Επικηρύχθηκε από τους Οθωμανούς, οι οποίοι πάση θυσία ήθελαν να εξοντώσουν τον «Ελ Λόρενς» όπως τον ονόμαζαν, για το ποσό των 100.000 λιρών. Το Νοέμβριο του 1917 ο Λόρενς συνελήφθη από τους Οθωμανούς καθώς ενεργούσε αναγνώριση της περιοχής με αραβική ενδυμασία. Τον αναγνώρισαν όμως αφού ήταν Καυκάσιος, τον συνέλαβαν και κατά τον ίδιο τον βίασαν, κατόρθωσε όμως τελικά να δραπετεύσει.

Παρ’ όλα αυτά, ο Λόρενς συνέχισε τις επιτυχείς πολεμικές επιχειρήσεις, κατά τις οποίες οι Άραβες κέρδισαν βαθμιαία εδάφη προς Βορράν. Ο Λόρενς προήχθη μέχρι τον βαθμό τού αντισυνταγματάρχη και τιμήθηκε με το Παράσημο των Διακεκριμένων Υπηρεσιών.

Όταν ο αραβικός στρατός έφθασε στη Δαμασκό, πριν κι από τους Άγγλους, τον Οκτώβριο του 1918, ο Λόρενς ήταν καταπονημένος σε μεγάλο βαθμό.

Μεταπολεμικές δραστηριότητες

Διάσημος πια, αναχώρησε για την Αγγλία αμέσως πριν από την ανακωχή του Μούδρου στις 30 Οκτωβρίου 1918, αρνούμενος ευγενικά να δεχθεί παράσημα από τον βασιλιά Γεώργιο Ε΄ και αποστρατεύθηκε με τον βαθμό του αντισυνταγματάρχη στις 31 Ιουλίου 1919.

Δυσαρεστήθηκε έντονα όταν συνειδητοποίησε, στα πλαίσια της συνδιάσκεψης των Βερσαλιών (στην οποία μετείχε ως σύμβουλος του εμίρη Χουσεΐν), ότι οι συμμαχικές δυνάμεις αθετούσαν τις υποσχέσεις τους προς τον αραβικό λαό.

Σε ένδειξη διαμαρτυρίας εξαφανίζεται εγκαταλείποντας την ανώτερη θέση που του είχαν δώσει, και την περίοδο αυτή ξεκινά τη συγγραφή του κυριότερου έργου του με τίτλο Οι επτά στύλοι της σοφίας (1926), που αποτελεί την επική αφήγηση της εκστρατείας στην Αραβία.

Μολονότι το αρχικό χειρόγραφο χάθηκε, ο Λόρενς ξανάγραψε το έργο και πραγματοποίησε μία πρώτη έκδοση, την οποία ακολούθησε η περιληπτική έκδοση Επανάσταση στην έρημο το 1927.

Παρά το γεγονός ότι αυτή η δεύτερη έκδοση συνετέλεσε στην εξάπλωση της φήμης του, εκείνος, τη στιγμή που κυκλοφορούσαν σε εκατομμύρια αντίτυπα έξι διαφορετικά βιβλία αξιόλογων συγγραφέων με τα κατορθώματα του, επέμενε να ζει στην αφάνεια.

Το 1921 κατατάχθηκε ως απλός σμηνίτης στην αεροπορία, αφού δεν δέχθηκε να καταταγεί ως αξιωματικός. Απολύθηκε από τη Βρετανική Αεροπορία στις 26 Φεβρουαρίου 1935 και αναζήτησε άλλη στρατιωτική υπηρεσία με τη μεσολάβηση ενός φίλου του στο υπουργείο Στρατιωτικών.

Κατόρθωσε να καταταγεί στις 12 Μαρτίου 1923 ως οπλίτης στο Βασιλικό Σώμα Τεθωρακισμένων με το όνομα Τόμας Έντουαρντ Σω, ίσως λόγω της φιλίας του με τον Τζορτζ Μπέρναρντ Σο.

Ο θάνατός του

Σε ηλικία μόλις 46 ετών, ο Λόρενς αντιμετωπίζει ζωή συνταξιούχου σε μια αγροικία, το Κλάουντς Χιλ στο Ντόρσετ, που σήμερα λειτουργεί ως μουσείο, μελετώντας ανατολικές γλώσσες και μεταφράζοντας Όμηρο. Ο Λόρενς υπήρξε ένας από τους λάτρεις του ελληνικού πνεύματος και όταν έμενε στην Αίγυπτο, τον συνέδεε στενή φιλία με τον Έλληνα ποιητή Καβάφη.

Έπεσε θύμα δυστυχήματος, όταν η μοτοσικλέτα του συγκρούστηκε με αυτοκίνητο, που το οδηγούσε ένας αξιωματικός του βρετανικού ναυτικού. Ο Λόρενς, θανάσιμα τραυματισμένος, μεταφέρθηκε σε νοσοκομείο όπου και ξεψύχησε.

Κινηματογραφική ταινία

Σχετικά με τη ζωή του γυρίστηκε η επική κινηματογραφική βιογραφική ταινία με τίτλο Λόρενς της Αραβίας, αμερικανικής παραγωγής του 1962, σε σκηνοθεσία Ντέιβιντ Λην, σενάριο Ρόμπερτ Μπολτ και Μάικλ Γουίλσον, παραγωγή Σαμ Σπίγκελ και πρωταγωνιστές τους Πήτερ Ο’ Τουλ, Ομάρ Σαρίφ, Άλεκ Γκίνες, Άντονι Κουίν, Τζακ Χόκινς, Χοσέ Φερρέρ, Κλοντ Ρέινς και Άντονυ Κουέιλ.

Η ταινία προβλήθηκε αρχικά το 1962 και απέσπασε διθυραμβικές κριτικές, ενώ βραβεύτηκε με επτά Όσκαρ μεταξύ των οποίων καλύτερης ταινίας και σκηνοθεσίας (Ντέιβιντ Λιν).

Εκπληκτικές είναι οι ερμηνείες του πρωτοεμφανιζόμενου Πήτερ Ο’ Τουλ, αλλά και των αστέρων της εποχής Άλεκ Γκίνες, Άντονι Κουίν, Ομάρ Σαρίφ και Χοσέ Φερρέρ.

#038;ab_channel=PronewsTV