Ιστορία
Σήμερα 17 Νοέμβρη χιλιάδες κόσμου να συρρέει στον περίβολο του Πολυτεχνείου για να τιμήσει τους αγωνιστές της εξέγερσης του 1973 και όσους έχασαν τη ζωή τους μέσα και έξω από τον προαύλιο χώρο, καταθέτοντας στεφάνι στη μνήμη τους σε μια μεγάλη κεφαλή που βρίσκεται στον χώρο. Σε ποιον, όμως, ανήκει αυτή;
Ποιος είναι ο άνθρωπος τον οποίο αναπαριστά και τι σχέση έχει με το Πολυτεχνείο; Η απάντηση είναι η εξής: Δεν έχει καμία σχέση.
Μπορεί να ακούγεται παράξενο, περίεργο ή ό,τι άλλο θέλει ο καθένας, αλλά έτσι είναι. Κάθε χρόνο, στις 17 Νοέμβρη, χιλιάδες κόσμος πάει στο Πολυτεχνείο και αφήνει λουλούδια και στεφάνια σε μια μεγάλη αγαλμάτινη κεφαλή που δεν έχει καμία σχέση με τον χώρο. Και αφού δόθηκε η απάντηση σε αυτό το ερώτημα, πάμε και στο επόμενο: Ποιον αναπαριστά αυτή η μεγάλη κεφαλή;
Η απάντηση είναι η εξής: Τον καθηγητή πανεπιστημίου Νίκο Σβορώνο. Και κάπου εδώ αρχίζει η ιστορία… Το συγκεκριμένο γλυπτό είναι έργο του Μέμου Μακρή, ο οποίος σπούδασε στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών στην Αθήνα, πήρε μέρος στην Εθνική Αντίσταση στα χρόνια της κατοχής, πήγε στο Παρίσι μετά το τέλος του πολέμου για να συνεχίσει τις σπουδές του, απελάθηκε από τη Γαλλία το 1950 επειδή πολιτικά ανήκε στην Αριστερά, πήγε για κάποια χρόνια στην Ουγγαρία και τελικά επέστρεψε στην Ελλάδα.
Εδώ, το 1964 τού αφαιρέθηκε η ελληνική υπηκοότητα, την οποία ξαναπήρε το 1975 μετά τη Μεταπολίτευση. Αυτός, λοιπόν, είναι ο άνθρωπος που έφτιαξε αυτό το μπρούτζινο κεφάλι με τα χαρακτηριστικά του Νίκου Σβορώνου, τον οποίο είχε γνωρίσει στη Γαλλία. Νωρίτερα, πριν φύγει για εκεί, ο Σβορώνος είχε ενταχθεί στον ΕΑΜ και στον ΕΛ.ΑΣ. Στη συνέχεια θα υπήρχε ακόμη ένα κοινό των δύο, πέρα από τις πολιτικές πεποιθήσεις του, αφού και από τον Σβορώνο είχε αφαιρεθεί η ελληνική ιθαγένεια, αποκτώντας το 1961 τη γαλλική.
Ο Μακρής, επομένως, είχε φτιάξει την αγαλμάτινη κεφαλή προς τιμήν του Σβορώνου, τον οποίο θέλησε να τιμήσει, μετά το τέλος της χούντας, ο νέος πρύτανης στο Πολυτεχνείο, Γιώργος Βουδούρης. Έτσι, φρόντισε να κάνει όλες τις απαραίτητες ενέργειες ώστε το συγκεκριμένο έργο του Μακρή να φύγει από την Ουγγαρία, όπου βρισκόταν, και να έρθει στην Ελλάδα, ζητώντας να τοποθετηθεί στον χώρο του Πολυτεχνείου.
Γιατί; Επειδή θεώρησε πως ήταν ό,τι πρέπει ως σύμβολο των αγώνων των φοιτητών. Αυτό ήθελε ο Βουδούρης και αυτό έγινε, με αποτέλεσμα από τότε η συγκεκριμένη κεφαλή να είναι σύμβολο των εορτασμών στις 17 Νοέμβρη και χιλιάδες άνθρωποι να το επισκέπτονται, τόσο εκείνη την ημέρα όσο και σε άλλες περιόδους του χρόνου, αφήνοντας ένα λουλούδι, ένα στεφάνι, ένα σημείωμα, οτιδήποτε. Κι ας μην είχε καμία σχέση με το Πολυτεχνείο ο άνθρωπος τον οποίο αναπαριστά το συγκεκριμένο έργο, παρά τα όσα ενδεχομένως πιστεύαμε όλοι επί πολλά χρόνια…
