Σαν σήμερα: «Έφυγε» από τη ζωή ο Ανδρέας Παπανδρέου

Ο Ανδρέας Παπανδρέου υπήρξε πρωθυπουργός της Ελλάδας για 11 συνολικά χρόνια, επηρεάζοντας κατά πολύ τη σκέψη, τη λειτουργία και την πορεία του ελληνικού κράτους μετά τη μεταπολίτευση.

Συνδέθηκε με την «αλλαγή» στη δεκαετία του ’80, έχοντας ιδρύσει το ΠΑΣΟΚ που έφερε για πολλά χρόνια στην εξουσία. Λατρεύτηκε αλλά και μισήθηκε, παραμένοντας μέχρι σήμερα μια από τις πιο σπουδαίες πολιτικές μορφές της νεοελληνικής ιστορίας.

Γεννήθηκε στις 5 Φεβρουαρίου του 1919 στη Χίο. Γιος του Γενικού Διοικητή Αιγαίου τότε και μετέπειτα πρωθυπουργού, Γεωργίου Παπανδρέου, και της Σοφίας Μινέικο, κόρη Πολωνού αριστοκράτη. Μεγάλωσε στην Αθήνα και φοίτησε στο Κολλέγιο Αθηνών.

Σε ηλικία 15 ετών δημιουργεί το Μαρξιστικό περιοδικό «Ξεκίνημα», δημοσιεύοντας πολλά κείμενα για τον Σοσιαλισμό. Το υπουργείο Παιδείας, ύστερα από παρέμβαση της δεξιάς εφημερίδας «Εστίας», διέταξε ανακρίσεις και οι μαθητές που είχαν παρεκτραπεί, τιμωρήθηκαν με κακή διαγωγή στο ενδεικτικό τους.

Το 1937 θα εισέλθει στην Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Όμως δυο χρόνια αργότερα θα συλληφθεί από το καθεστώς Μεταξά και θα αναχωρήσει για τις ΗΠΑ, όπου θα συνεχίσει τις σπουδές του. Υπηρέτησε ως εθελοντής στο Πολεμικό Ναυτικό των ΗΠΑ. Το 1943 θα λάβει από το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ το διδακτορικό του πάνω στα Οικονομικά και στην Φιλοσοφία και θα διοριστεί ως αναπληρωτής καθηγητής.

Τέσσερα χρόνια αργότερα θα διοριστεί Επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Μινεσότα και του Μπέρκλεϊ, ενώ αργότερα, στα χρόνια της δικτατορίας των Συνταγματαρχών θα συνεχίσει την ακαδημαϊκή του καριέρα στο Πανεπιστήμιο της Στοκχόλμης και του Γιόρκ.

Παντρεύτηκε τη Χριστίνα Ρασιά, ελληνοαμερικανίδα ψυχίατρο και αργότερα τη Μαργαρίτα Τσάντ, με την οποία απέκτησε 4 παιδιά, τον Γιώργο, τη Σοφία, τον Νίκο και τον Αντρίκο.

Στην Ελλάδα επέστρεψε με την οικογένειά του το 1961 και ύστερα από πρόταση του τότε πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Καραμανλή, ανέλαβε Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου και Επιστημονικός Διευθυντής του νεοσύστατου Κέντρου Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ), καθώς και Σύμβουλος της Τράπεζας της Ελλάδος.

Το 1964 εκλέγεται για πρώτη φορά βουλευτής με την «Ένωση Κέντρου». Μετείχε στην κυβέρνηση του πατέρα του ως υπουργός Προεδρίας και αργότερα ως αναπληρωτής υπουργός Συντονισμού. Τη διετία της πολιτικής αστάθειας 1965-67, θα κερδίσει τη συμπάθεια των πρώην ΕΑΜιτών και ΕΛΑΣιτών, των οποίων την εμπιστοσύνη δεν έχασε ποτέ. Η ηγεσία της Αριστεράς τον έβλεπε βέβαια καχύποπτα, όπως και ο ίδιος άλλωστε.

Με το ξέσπασμα της δικτατορία θα συλληφθεί αλλά θα αφεθεί ελεύθερος οκτώ μήνες αργότερα, ύστερα από παρέμβαση διανοούμενων και πολιτικών στον πρόεδρο των ΗΠΑ, Λίντον Τζόνσον. Στις αρχές του 1968 φεύγει από την χώρα και πηγαίνει στην Στοκχόλμη, όπου θα ιδρύσει το ΠΑΚ (Πανελλήνιο Απελευθερωτικό Κίνημα), που έδρασε αντιδικτατορικά στο εξωτερικό.

Με την πτώση της χούντας, ο Παπανδρέου αντιμετώπισε με δυσπιστία τη μεταπολίτευση της 24ης Ιουλίου και επέστρεψε στην Ελλάδα τον Αύγουστο. Στις 3 Σεπτεμβρίου του 1974, θα ιδρύσει το ΠΑΣΟΚ (Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα). Στις 17 Νοεμβρίου, οδηγεί το ΠΑΣΟΚ στις εκλογές, όπου θα λάβει 13,58% και θα εισέλθει στη Βουλή με 12 βουλευτές. Στην πολιτική του θα ξεκινήσει να επικρατεί η αντιαμερικανική και αντιΝΑΤΟϊκή χροιά.

Το 1977, το ΠΑΣΟΚ θα γίνει αξιωματική αντιπολίτευση λαμβάνοντας ποσοστό 25,34%, εκλέγοντας 93 βουλευτές. Το ΠΑΣΟΚ κατάφερε τελικά να έρθει στην εξουσία το 1981, την «ώρα της αλλαγής», όπως είχε ονομαστεί, λαμβάνοντας ποσοστό που άγγιξε το 48,1%. Η έννοια της «Αλλαγής», βρισκόταν στο γεγονός πως ύστερα από μια μακρά περίοδο δεξιάς κυβέρνησης, την εξουσία πήρε ένα κόμμα που διέπεται από τις αρχές του Σοσιαλισμού.

Η προεκλογική εκστρατεία του Α. Παπανδρέου στηρίχτηκε σε συνθήματα όπως «Εδώ και τώρα αλλαγή» και «Η Ελλάδα στους Έλληνες», ενώ ο ίδιος καλλιέργησε το προφίλ του πολιτικού που βρισκόταν σε άμεση επαφή και επικοινωνία με τα λαϊκά στρώματα· συνήθως προσφωνούνταν, από φίλους και αντίπαλους, με το μικρό του όνομα, «Ανδρέας».

Το 1985 το ΠΑΣΟΚ κερδίζει ξανά τις εκλογές. Όμως 3 χρόνια αργότερα θα ξεσπάσει το σκάνδαλο Κοσκωτα, στο οποίο κατηγορήθηκαν για ενεργή συμμετοχή στελέχη της κυβέρνησης, συμπεριλαμβανόμενου και του Ανδρέα Παπανδρέου. Παράλληλά, εκείνη την εποχή θα γνωρίσει την αεροσυνοδό του πρωθυπουργικού αεροσκάφους Δήμητρα Λιάνη και διατηρούσε παράνομη σχέση μαζί της από τον Ιούλιο του 1986, όπως αναφέρουν δημοσιεύματα της εποχής.

Η σχέση τους έγινε ευρέως γνωστή όταν το 1988, ο Ανδρέας Παπανδρέου νοσηλεύτηκε στο νοσοκομείο Χέρφιλντ του Λονδίνου και η Δήμητρα Λιάνη ήταν μαζί του και του συμπαραστάθηκε, φροντίζοντας τον καθ’ όλη αυτή την περίοδο. Παντρεύτηκαν τον Ιούλιο του 1989, αφού χώρισε πρώτα από τη Μαργαρίτα Τσάντ.

Στις εκλογές του 1989 θα ηττηθεί αλλά το ΠΑΣΟΚ θα επιστρέψει στην εξουσία το 1993. Απαλλαγμένος από τις κατηγορίες του σκανδάλου Κοσκωτά, επέστρεψε θριαμβευτής και έλαβε 47%. Όμως η πολιτική ένταση των προηγούμενων χρόνων και η περιπέτεια του σκανδάλου έχουν επιβαρύνει την υγεία του.

Στις 21 Ιουνίου του 1995, θα εισαχθεί στο Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο εσπευσμένα. Οι πιέσεις που του ασκούνται, τον αναγκάζουν τον Ιανουάριο του 1996 να υπογράψει την παραίτησή του, δηλώνοντας πως τα «τα προβλήματα της χώρας δεν μπορούν να περιμένουν».

Στις 23 Ιουνίου του 1996 ο Ανδρέας Παπανδρέου πεθαίνει μετά από οξύ ισχαιμικό επεισόδιο στο σπίτι του στην Εκάλη. Κηδεύεται στις 26 Ιουνίου 1996 στο Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών με τιμές αρχηγού κράτους. Ο θάνατός του προκάλεσε κύμα συγκίνησης σε όλη τη χώρα.