Σαν σήμερα: Εκτελείται ο ήρωας του κυπριακού αγώνα Ευαγόρας Παλληκαρίδης

Η Κύπρος ήταν υπό βρετανική κατοχή από το 1878, όταν οι Άγγλοι υπέγραψαν μυστική σύμβαση με την Οθωμανική Αυτοκρατορία, μισθώνοντας ουσιαστικά την Κύπρο, ώστε να βοηθήσουν τους Οθωμανούς σε περίπτωση ρωσικής καθόδου.

Ύστερα από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η Μεγάλη Βρετανία κατήγγειλε την σύμβαση και το νέο καθεστώς επικυρώθηκε με την «Συνθήκη της Λοζάνης» το 1923.

Μέσα στην Αγγλοκρατούμενη Κύπρο θα γεννηθεί ένα παιδί που έδωσε την ζωή του «εις το όνομα της ελευθερίας». Άλλωστε το είπε και ο ίδιος κατά την διάρκεια της δίκης του: «Ό,τι έκαμα, το έκαμα ως Έλλην Κύπριος, όστις ζητεί την Ελευθερίαν του. Τίποτα άλλο»…

Κατέβασε και τεμάχισε την αγγλική σημαία την ημέρα της στέψης της βασίλισσας Ελισάβετ

Γεννήθηκε στην Τσάδα της Πάφου, στις 26 ή 27 Φεβρουαρίου του 1938. Ο αγώνας για την απελευθέρωση είχε αρχίσει. Από τα μαθητικά του χρόνια κιόλας θα συμμετάσχει ενεργά σε αυτόν. Το 1953, όταν ήταν μόλις 15 χρονών, κατέβασε και τεμάχισε την αγγλική σημαία στο Κολέγιο της Πάφου, την ίδια μέρα που στέφτηκε βασίλισσα η Ελισάβετ. Η πράξη αυτή εξόργισε της αρχές, οι οποίες άρχισαν αμέσως συγκρούσεις εναντίον μαθητών. Ο διοικητής έστειλε όμως αμέσως διαταγή να αποσυρθούν οι αστυνομικοί, για να μην βαφτεί ο εορτασμός της στέψης της βασίλισσας με αίμα. Παρολ’ αυτά, η Πάφος έγινε το μόνο μέρος υπο βρετανική κατοχή, που δεν γιορτάστηκε η στέψη.

Η φήμη του θα φτάσει σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της Κύπρου. Με την ίδρυση της ΕΟΚΑ το 1955 (Εθνική Οργάνωσις Κυπρίων Αγωνιστών), θα γίνει αμέσως μέλος της. Την ίδια χρονιά θα συλληφθεί λόγω της συμμετοχής του σε παράνομη πορεία. Σε εκείνη την πορεία είχε επιτεθεί σε δυο Άγγλους στρατιώτες που κακοποιούσαν τον συμμαθητή του Λουκά Πετρίδη και τον ελευθέρωσε.

Απόδραση στο βουνό και δεύτερη σύλληψη

Απέφυγε την δίκη καταφεύγοντας στο βουνό, απ’ όπου, όπως ανακοίνωσε στην οικογένειά του, θα συνέχιζε τον αγώνα. Στις 16 Δεκεμβρίου του 1955 επικηρύχθηκε από τους Άγγλους με το, τεράστιο για εκείνη την εποχή, ποσό των 5.000 λιρών. Τον επόμενο χρόνο θα συλληφθεί ξανά σε ενέδρα της αγγλικής στρατιωτικής περιπόλου (που λειτουργούσε «βάσει ληφθησών πληροφοριών»), αυτή την φορά για κατοχή και διακίνηση παράνομου οπλισμού. Την στιγμή της σύλληψής του είπε στους Άγγλους, «Είμαι ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης και πολεμώ για την πατρίδα μου».

Βασανίστηκε όσο λίγοι άλλοι κατά την διάρκεια της κράτησης του. Αλλά δεν λύγισε. Μεταφέρθηκε στο δικαστήριο στις 25 Φεβρουαρίου του 1957. Ούτε εκεί του έλειψε το θάρρος. Παραδέχθηκε την ενοχή του ενώ γνώριζε πως θα τον κρεμάσουν. Δεν ήθελε να αφήσει καμία υπερασπιστική γραμμή στους συνηγόρους του. Δεν υπήρχε τιμή σε κάτι τέτοιο. Ο δικαστής τον καταδίκασε σε θάνατο, αφού δεν συγκινήθηκε καθόλου από την πρωτοφανή εφηβική λεβεντιά του 19χρονου Ευαγόρα.

Οι προσπάθειες για να απονεμηθεί χάρη

Έγιναν πολλές προσπάθειες να αποτραπεί η εκτέλεση του. Την επόμενη της καταδίκης του οι συμμαθητές του έστειλαν επιστολή στον στρατηγό Χάρντινγκ, με την οποία ζητούσαν να απονεμηθεί χάρη στον Παλληκαρίδη. Από τότε ξεκίνησε σειρά διαδηλώσεων. Η κυπριακή αδελφότητα Αθηνών ζήτησε την συνδρομή του βασιλιά Παύλου. Η ελληνική κυβέρνηση έστειλε δεκάδες τηλεγραφήματα στην αγγλική κυβέρνηση και στον ΟΗΕ. Ο σκληρός στρατηγός Σερ Χάρντινγκ και οι Άγγλοι διπλωμάτες ήταν ανένδοτοι.

Η εκτέλεση

Μια μέρα πριν από την εκτέλεση έγραψε σε ένα κομμάτι χαρτί:

«Θ΄ ακολουθήσω με θάρρος τη μοίρα μου. Ίσως αυτό να ναι το τελευταίο μου γράμμα. Μα πάλι δεν πειράζει. Δεν λυπάμαι για τίποτα. Ας χάσω το κάθε τι. Μια φορά κανείς πεθαίνει. Θα βαδίσω χαρούμενος στην τελευταία μου κατοικία. Τι σήμερα, τι αύριο; Όλοι πεθαίνουν μια μέρα. Είναι καλό πράγμα να πεθαίνει κανείς για την Ελλάδα. Ώρα 7:30. Η πιο όμορφη μέρα της ζωής μου. Η πιο όμορφη ώρα. Μη ρωτάτε γιατί».

Τα μεσάνυχτα και αφού θα μεταλάβει, πήγε να τον δει η μητέρα του. «Μη θρηνείς μάνα, πεθαίνω για την Ελλάδα». Η μητέρα του είπε αργότερα: «Μου έλεγε αστεία και προσπαθούσε να με παρηγορήσει…». Την ίδια στιγμή ακούγονταν οι φωνές των διαδηλωτών της ΕΟΚΑ για ένωση με την Ελλάδα.

Την επόμενη μέρα, στις 14 Μαρτίου του 1957, ο 19χρονος Ευαγόρας Παλληκαρίδης θα εκτελεστεί από τους Άγγλους, χωρίς να λυγίσει ούτε δευτερόλεπτο. Οι Άγγλοι θα τον θάψουν μέσα στην φυλακή για να μην μετατρέψουν τον τάφο του σε λαϊκό προσκύνημα. Ο ατρόμητος 19χρονος, ήταν ένα παλικάρι όνομα και πράγμα, που η θυσία του στο όνομα της ελευθερίας οδήγησε στην απελευθέρωση της Κύπρου δυο χρόνια αργότερα.