Σαν σήμερα: Γεννήθηκε η Φρίντα Κάλο – Η μεγαλύτερη γυναικεία μορφή στην ζωγραφική τον 20ο αιώνα

Η Φρίντα Κάλο υπήρξε ίσως η μεγαλύτερη γυναικεία μορφή στην ζωγραφική τον 20ο αιώνα. 

Ήταν μια γυναίκα που πάντα επαναστατούσε, που δεν μπορούσες να της βάλεις χαλινάρια και που πάνω απ’ όλα διψούσε για πάθος και ζωή. Η μόνη της αδυναμία, ο έρωτας, όλη της η δύναμη, το ατίθασο μυαλό της. Δεν χάρισε μόνο τους όμορφους πίνακές της στην ανθρωπότητα αλλά και κάτι περισσότερο. Την δύναμη της θέλησης.

Όταν θέλεις κάτι να πετύχεις, μπορείς να το πετύχεις και ξαπλωμένος σε ένα κρεβάτι. Αυτό κατάφερε να το αποδείξει η Φρίντα Κάλο. Κόρη Γερμανοεβραίου φωτογράφου και από μικρή είχε καταλάβει πως η ζωή χρειάζεται φαντασία. Και η ζωή της και η τέχνη της, ήταν τόσο γεμάτες από αυτήν…

Η ζωή της άρχισε να γίνεται ασυνήθιστη από τα έξι της κιόλας χρόνια. Αρρώστησε από πολιομυελίτιδα, ασθένεια που την ταλαιπώρησε πολύ, αφήνοντας την με ένα πόδι πιο κοντό από το άλλο και ημιπαράλυτο. Παρολ’ αυτά δεν πτοήθηκε και πήγε σχολείο. Φοίτησε στο Escola Preparatoria, όπου τα κορίτσια ήταν συνολικά 36 σε σύνολο 2000 μαθητών. Εκεί θα δει για πρώτη φορά τον μετέπειτα σύζυγό της, Ντιέγκο Ριβέρα, να ζωγραφίζει τους τοίχους της σχολής.

Το 1925, όταν και έκλεινε τα 18, θα της συμβεί ένα ατύχημα που θα σημαδέψει όλη την υπόλοιπη ζωή της. Είχε μόλις ανέβει σε ένα λεωφορείο το οποίο συγκρούστηκε με ένα τραμ. Τα τραύματα της ήταν συντριπτικά. Σπασμένα πλευρά, σπονδυλική στήλη, λεκάνη, κλείδα, βγαλμένος ώμος και έντεκα ραγίσματα στο δεξί της πόδι.

Πέρασε τρείς μήνες στο νοσοκομείο με όλο το σώμα της στον γύψο. Οι πόνοι ήταν φρικτοί και την συνόδευαν μέχρι το τέλος της ζωής της. Μια λαμαρίνα μπαίνει ως στήριγμα στον κορμό της και της τρυπάει την μήτρα. Γι΄ αυτό και από τότε είχε γυναικολογικά προβλήματα και απέβαλε τρεις φορές. Συνολικά από την στιγμή του ατυχήματος και έπειτα υποβλήθηκε σε 35 επεμβάσεις.

Και πάλι όμως δεν το έβαλε κάτω. Ένα χρόνο μετά το ατύχημα ξεκίνησε μαθήματα ζωγραφικής. Όμως η οικογένειά της δεν είχε χρήματα για να υποστηρίξει το ταλέντο της. Για να βγάλει τα προς το ζην, η Φρίντα Κάλο αναλάμβανε να εικονογραφεί βιβλία ιατρικής. Ίσως είναι και αυτός ένας λόγος για την θεματολογία των μετέπειτα έργων της.

Συχνάζοντας σε κύκλους με καλλιτέχνες, γνωρίζει το 1929 τον Ντιέγκο Ριβέρα, έναν από τους λίγους ζωγράφους (τοιχογράφος περισσότερο) παγκοσμίως που αναγνωρίστηκε εν ζωή. Κομμουνιστής, θεόρατος (η μητέρα της τον χαρακτήρισε ελέφαντα) και με μεγάλη επιτυχία στις γυναίκες. Η Φρίντα του δείχνει τους πίνακές της. Παντρεύτηκαν την ίδια χρονιά. Ήταν ο τρίτος γάμος του Ριβέρα, που όμως δεν σταμάτησε να φλερτάρει και να κοιμάται με διάφορες.

Χαρακτηριστική είναι η ατάκα από την ταινία που γυρίστηκε για την ζωή της το 2002, με πρωταγωνίστρια την Salma Hayek. Δεν γνωρίζουμε αν έγινε αυτή η συζήτηση. Ήταν όμως χαρακτηριστική της νοοτροπίας του Ντιέγκο Ριβέρα. Η Φρίντα ρώτησε τον Ριβέρα: «Θα μου είσαι πιστός;», με τον Ριβέρα να απαντά, «Δεν μπορώ να σου υποσχεθώ ότι θα σου είμαι πιστός, αλλά θα σου είμαι αφοσιωμένος».

Φρίντα Κάλο και Ντιέγκο Ριβέρα

Η σχέση τους ήταν περίεργη. Ο Ριβέρα είχε εξωσυζυγικές σχέσεις χωρίς να το κρύβει. Η Φρίντα Κάλο το ήξερε αλλά έκανε τα στραβά μάτια. Περισσότερο από αντίδραση και λιγότερο από επιθυμία, έκανε κι αυτή διάφορες εξωσυζυγικές σχέσεις. Με άντρες και γυναίκες. Μια από αυτές μάλιστα ήταν η γνωστή χορεύτρια Τζόζεφιν Μπέικερ. Αν και μουρντάρης, ο Ριβέρα νευρίαζε πολύ όταν μάθαινε τις σχέσεις της γυναίκας του με άλλους άντρες. Με τις γυναίκες πάλι, δεν είχε πρόβλημα.

Η Κάλο συνέχιζε να ζωγραφίζει. Η θεματολογία της έβρισκε έμπνευση στον πόνο της, έναν πόνο που της τρύπαγε το κορμί, από τότε που είχε το ατύχημα. Άλλωστε περνούσε μεγάλες περιόδους στο κρεβάτι μην μπορώντας ούτε να κουνηθεί από το μέγεθος του πόνου.

Από το 1930, έχουν μετακομίσει στο Σαν Φρανσίσκο. Ο Ντιέγκο Ριβέρα βγάζει αρκετά λεφτά ζωγραφίζοντας τους τοίχους δημοσίων κτιρίων. Όταν το 1932, θα μεταβούν στο Ντιτρόιτ, ώστε ο Ριβέρα να ζωγραφίσει τον τοίχο του τοπικού μουσείου, η Κάλο απέβαλλε το παιδί που είχε στα σπλάχνα της. Τότε είναι που θα ζωγραφίσει τον πίνακα, Αποβολή στο Ντιτρόιτ, που θα αλλάξει από εκεί και πέρα όλη την θεματολογία της, η οποία θα ξεφύγει από την παραδοσιακή τέχνη του Μεξικού.

Οι πίνακές της αποτύπωναν τη γυναικεία ποιότητα της αλήθειας, της σκληρότητας και του μαρτυρίου. Διατεινόταν, ωστόσο, ότι το έργο της δεν ήταν σημαντικό. «Προτιμούσε να την βλέπουν ως μια σαγηνευτική προσωπικότητα παρά ως ζωγράφο», αναφέρει στη βιογραφία της ο συγγραφέας.

Η Φρίντα άρχισε να καταρρέει, όταν έμαθε πως ο σύζυγός της είχε σeξουαλική σχέση με την αδερφή της. Εκείνη την περίοδο, ζωγράφισε μόνο έναν πίνακα. Ήταν μάλλον τότε που είπε τη φράση, «Είχα δύο ατυχήματα στη ζωή μου: το ένα ήταν με το λεωφορείο, το δεύτερο… ο Ντιέγκο».

Μέχρι το 1938, η Φρίντα Κάλο ήταν απλά η σύζυγος του Ντιέγκο Ριβέρα. Όμως, εκείνη τη χρονιά θα γνωρίσει στην Νέα Υόρκη τον Μπρετόν, τον μεγάλο σουρεαλιστή ζωγράφο, που θα εντυπωσιαστεί από του πίνακές της. Κάνει την πρώτη της έκθεση με τεράστια επιτυχία. Η επόμενη έκθεση στο Παρίσι θα της φέρει παγκόσμια αναγνώριση: Ο Πικάσο θα της βγάλει το καπέλο και το Μουσείο του Λούβρου θα ζητήσει να αγοράσει έναν πίνακά της.

Λίγο καιρό αργότερα θα αποκηρύξει τον σουρεαλισμό, αφού όπως θα πει, οι πίνακες της είναι προϊόν του δικού της ρεαλισμού. Το 1939 θα χωρίσει με τον Ριβέρα αλλά έναν χρόνο αργότερα θα τον ξαναπαντρευτεί. Την δεκαετία του ’40, η Φρίντα θα έχει πολλά προβλήματα υγείας, περνώντας τις περισσότερες ώρες στο κρεβάτι. Η ψυχική της υγεία ήταν σε χειρότερη κατάσταση, με τις σκέψεις για αυτοκτονία να στριφογυρίζουν διαρκώς μέσα στο μυαλό της.

Ο Λέον Τρότσκι και το τέλος

Η Φρίντα Κάλο έγινε μια παγκόσμια έμπνευση επιμονής, δυναμισμού, ακτιβισμού και καλλιτεχνικής πρωτοτυπίας. Ενέπνευσε τον έpωτα και την αγάπη σε πολλούς ανθρώπους, όπως ο αμετανόητος Ντιέγκο Ριβέρα και ο Λέον Τρότσκι, με τον οποίον είχε μια σύντομη σχέση. Έγινε σύμβολο του γυναικείου κινήματος και των «καταραμένων» καλλιτεχνών. Η δύναμή της ήταν αξιοθαύμαστη. Το 1953 στην τελευταία της έκθεση, ζήτησε να μεταφερθεί στον χώρο μαζί με το κρεβάτι, αφού δεν μπορούσε να περπατήσει.

Πέθανε στις 13 Ιουλίου του 1954, στην πόλη που γεννήθηκε, σε ηλικία 47 ετών. Τα τελευταία λόγια στο ημερολόγιό της ήταν: «Ελπίζω το τέλος να είναι χαρούμενο και να μην επιστρέψω ποτέ ξανά».

Μέχρι σήμερα, το επίσημο αίτιο του θανάτου της ήταν η πνευμονική εμβολή. Κανείς όμως δεν μπορεί να αποκλείσει τις φήμες για αυτοκτονία. Τα πόδια της την καθήλωσαν σε ένα κρεβάτι και δεν μπορούσε να κάνει τίποτα, πάρα μόνο να ζωγραφίσει. Αλλά όπως είπε και εκείνη: «Τι χρειάζομαι τα πόδια εφόσον έχω φτερά να πετάξω;»…