Σαν σήμερα το 1870: Η «Σφαγή στο Δήλεσι» που στιγμάτισε για χρόνια τη διεθνή εικόνα της Ελλάδας

Το 1870, μια στυγνή δολοφονία τεσσάρων Βρετανών περιηγητών από τη συμμορία των αδελφών Αρβανιτάκη σόκαρε την Ευρώπη και στιγμάτισε για χρόνια τη διεθνή εικόνα της Ελλάδας.

Η λεγόμενη «Σφαγή στο Δήλεσι» δεν ήταν απλώς ένα ακόμα έγκλημα· ήταν η αποκάλυψη της απόλυτης αδυναμίας του κράτους να ελέγξει την επαρχία, να καταπολεμήσει τη ληστεία και να προστατεύσει τους ξένους υπηκόους εντός των συνόρων του.

Στις 30 Μαρτίου 1870, τέσσερις Άγγλοι και τρεις Έλληνες –ανάμεσά τους και ο βρετανός πρεσβευτής Έντουαρντ Έργκιν– ξεκίνησαν για εκδρομή προς τον Μαραθώνα. Στο Πικέρμι, όμως, τους σταμάτησε ένοπλη ομάδα ληστών, με αρχηγό τον Χρήστο Αρβανιτάκη.

Οι ληστές άφησαν ελεύθερους τους Έλληνες, κράτησαν τους τέσσερις Άγγλους ομήρους και ζήτησαν πλουσιοπάροχα λύτρα αλλά και πλήρη αμνηστία για να τους απελευθερώσουν.

Το ελληνικό κράτος, πιεσμένο από τη βρετανική πρεσβεία αλλά και από την κοινή γνώμη, δεν ενέδωσε. Επέλεξε την καταστολή. Έστειλε στρατό και χωροφυλακή, που περικύκλωσαν τη συμμορία στο Δήλεσι, στη Βοιωτία.

Στις 21 Απριλίου 1870, βλέποντας ότι οι Αρχές δεν υποχωρούν και νιώθοντας την πίεση να μεγαλώνει, οι ληστές εκτέλεσαν τους ομήρους. Ανάμεσά τους ήταν ο πρίγκιπας Ουίλιαμ Έθελστοουν, ανιψιός του Βρετανού πρέσβη, και οι Τσάρλς Λόιντ, Φρέντερικ Βίτλεϊ και Ουίλιαμ Χέρμπερτ.

Οι δολοφονίες προκάλεσαν πολιτικό σεισμό στην Ευρώπη, ειδικά στη Βρετανία, με τα διεθνή μέσα να κατηγορούν την Ελλάδα ως «βάρβαρη χώρα χωρίς νόμους» και να ζητούν άμεση παρέμβαση.

Η Αγγλία διέκοψε τις διπλωματικές σχέσεις με την Ελλάδα για μήνες, ενώ στην Αθήνα η κυβέρνηση Τρικούπη (που τότε ήταν υπουργός Εξωτερικών) κατέρρευσε από την κατακραυγή. Η χώρα έγινε παγκόσμιο παράδειγμα προς αποφυγή.

Η συμμορία των Αρβανιτάκηδων εξολοθρεύθηκε τις επόμενες μέρες από τον Στρατό. Οι περισσότεροι σκοτώθηκαν σε ανταλλαγή πυρών, ενώ κάποιοι συνελήφθησαν και εκτελέστηκαν. Ωστόσο, η ζημιά είχε γίνει.

Η Σφαγή στο Δήλεσι λειτούργησε σαν καταπέλτης για να τεθεί στο προσκήνιο το πρόβλημα της ληστείας στην ελληνική ύπαιθρο, το οποίο μέχρι τότε αντιμετωπιζόταν με ανοχή ή και συνενοχή από ντόπιους αξιωματούχους και πολιτικούς.