Σαν σήμερα το 1949 το πολεμικό σκέλος του ελληνικού εμφυλίου φτάνει στο τέλος του

Οι μάχες στον Γράμμο και στο Βίτσι τον Αύγουστο του 1949 ήταν η τελευταία πράξη στο δράμα του εμφυλίου πολέμου που σπάραζε την Ελλάδα από τις αρχές του 1946 και που ο σπόρος του είχε φυτευτεί από τον Δεκέμβριο του 1944 ή και ακόμη παλαιότερα.

Ο Ελληνικός Εμφύλιος θεωρείται παγκοσμίως από τους ιστορικούς, ως η πρώτη πράξη του Ψυχρού πολέμου που ακολούθησε και διήρκησε μισό αιώνα. Σημείο έναρξης του θεωρείται η επίθεση των πρώην ανταρτών της ΕΛΑΣ υπό τον Αλέξη Ρόσιο, στον Σταθμό Χωροφυλακής Λιτοχώρου Πιερίας την νύχτα της 30ης Μαρτίου 1946, την παραμονή των Εθνικών Εκλογών.

Σύμφωνα με άλλους ιστορικούς, ο Εμφύλιος του 1946-49, είναι η τρίτη φάση του Εμφυλίου Πολέμου που ξεκίνησε στα χρόνια της κατοχής, με τις ένοπλες συγκρούσεις των αντιστασιακών οργανώσεων, που σίγουρες για την νίκη(!), «κονταροχτυπήθηκαν» για την μεταπολεμική επικράτηση στην εξουσία του ελληνικού κράτους.

Στις 29 Αυγούστου του 1949, το πολεμικό σκέλος του Εμφυλίου φτάνει στο τέλος του. Το Βίτσι «πέφτει» στις δυνάμεις του Εθνικού Στρατού από τους αντάρτες του Δημοκρατικού Στρατού (ΔΣΕ) που το υπερασπίζονται. Η κύρια επιχείρηση ξεκίνησε στις 10 Αυγούστου και ονομάστηκε «Πυρσός Β’». Ο κυβερνητικός στρατός υπερίσχυε σε δυνάμεις και μέσα σε έξι μόλις ημέρες κατάφερε να καταλάβει το Βίτσι. Οι αντάρτες διέφυγαν προς τον Γράμμο, όπου ο στρατός επιτέθηκε στις 25 Αυγούστου.

Η αντίσταση κάμφθηκε στις 29 Αυγούστου μετά από σφοδρό βομβαρδισμό, στον οποίο χρησιμοποιήθηκαν και βόμβες «Ναπάλμ». Στις 15 Οκτωβρίου η εξόριστη «Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση» των ανταρτών έδωσε τέλος στις εχθροπραξίες με την ακόλουθη ανακοίνωση, που μεταδόθηκε σε ραδιοφωνικό σταθμό του Βουκουρεστίου:

Ο ΔΣΕ δεν κατέθεσε τα όπλα, μονάχα τα έθεσε παρά πόδα. Υποχώρησε μπροστά στην τεράστια υλική υπεροχή που συγκέντρωσαν οι ξένοι καταχτητές ενισχυμένοι απ’ την τιτοϊκή αποστασία και προδοσία που τον χτύπησε πισώπλατα. Μα ο ΔΣΕ δεν λύγισε και δεν συντρίφτηκε. Παραμένει ισχυρός με ακέραιες τις δυνάμεις του.

Σταμάτησε την αιματοχυσία για να σώσει την Ελλάδα από την ολοκληρωτική εκμηδένιση και τα συμφέροντα του τόπου τα έβαλε πάνω απ’ όλα. Οι δυνάμεις μας στο Βίτσι και το Γράμμο σταμάτησαν τον πόλεμο για να διευκολύνουν την ειρήνευση στην Ελλάδα. Αυτό δεν σημαίνει συνθηκολόγηση. Σημαίνει απόλυτη προσήλωση στο συμφέρον της πατρίδας, που δε θέλαμε να δούμε ολοκληρωτικά κατεστραμμένη.

Η μαύρη περίοδος του εμφύλιου τερματίζεται και οι ηττημένοι περνάνε από στρατοδικεία, οι φυλακές γεμίζουν με χιλιάδες φυλακισμένους και οι μαζικές εξορίες ξεκινούν.

Ο Εμφύλιος Πόλεμος αποτελεί την κορυφαία και τραγικότερη αντιπαράθεση στην ελληνική κοινωνία μέσα στον 20ο αιώνα, ίσως και από την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους. Η χώρα θα ρημάξει κυριολεκτικά στα χρόνια της εμφύλιας σύρραξης. Θα αλλάξει η ανθρωπογεωγραφία της χώρας, καθώς ερημώνονται εκτεταμένες περιοχές, ορεινές κυρίως, ενώ τίθεται σε ισχύ καθεστώς εκτάκτων μέτρων. Η γενικευμένη φτώχεια ήταν η πιο άμεση συνέπεια για τον λαό της Ελλάδας και κράτησε για πολλά χρόνια.