Στο «σφυρί» η βιβλική πλάκα με τις «Δέκα Εντολές» – Πόσο θα «πιάσει»

Περισσότερα από εκατό χρόνια μετά την πρώτη ανακάλυψή της, η παλαιότερη πέτρινη πλάκα που απεικονίζει τις Δέκα Εντολές της εβραϊκής και της χριστιανικής πίστης πρόκειται να δημοπρατηθεί στον οίκο Sotheby’s της Νέας Υόρκης με αρχική εκτίμηση που φθάνει τα 1-2 εκατομμύρια δολάρια.

Η πινακίδα έχει ύψος περίπου 60 εκατοστά, ζυγίζει 115 κιλά και είναι κατασκευασμένη από λευκή πέτρα με χαραγμένες τις εντολές στα εβραϊκά, είχε ήδη πωληθεί το 2016 έναντι 850.000 δολαρίων σε δημοπρασία Heritage Auctions στο Μπέβερλι Χιλς σε άγνωστο αγοραστή.

Εκείνη την εποχή, ανήκε στο Μουσείο Living Torah της Νέας Υόρκης, το οποίο επέμενε ο αγοραστής να εκθέσει το τεχνούργημα στο κοινό σε συμφωνία με την Ισραηλινή Αρχή Αρχαιοτήτων, η οποία έχει χαρακτηρίσει το κομμάτι ως «Εθνικό Θησαυρό».

Η πινακίδα χρονολογείται στην ύστερη ρωμαϊκή-βυζαντινή εποχή, γύρω στο 300-640 μ.Χ., και πιστεύεται ότι κοσμούσε την είσοδο μιας συναγωγής που καταστράφηκε αργότερα από τους Ρωμαίους ή τους Σταυροφόρους.

Περιέχει 20 σειρές σε παλαιά εβραϊκή γραφή, συμπεριλαμβανομένων εννέα από τις εντολές που περιλαμβάνονται στο βιβλίο της Εξόδου. Ωστόσο, η δέκατη οδηγία -«Ου λήψει το όνομα Κυρίου του Θεού σου επί ματαίω»- έχει αντικατασταθεί με την οδηγία να λατρεύεις το όρος Γεριζίμ, έναν ιερό τόπο ειδικά για τους Σαμαρείτες, το οποίο βρίσκεται κοντά στη σημερινή παλαιστινιακή πόλη Ναμπλούς στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη.

Το κειμήλιο ανακαλύφθηκε ξανά το 1913 κατά τη διάρκεια σιδηροδρομικών ανασκαφών κοντά στην ιστορική παλαιστινιακή πόλη Γιμπνά, η οποία κατακτήθηκε από τις βρετανικές δυνάμεις το 1917. Η πόλη αυτή αργότερα εκκενώθηκε κατά τη διάρκεια του Αραβοϊσραηλινού πολέμου του 1948, λίγο μετά τη δημιουργία του Ισραήλ. Σήμερα παραμένει ως «αρχαιολογικός χώρος» κοντά στη σύγχρονη πόλη Γιβνέ, που ιδρύθηκε από το Ισραήλ το 1949.

Μετά την ανακάλυψή της, η πινακίδα πιστεύεται ότι αποκτήθηκε από έναν Άραβα, ο οποίος την εξέθεσε στο δάπεδο της αυλής του, όπου είχε φθαρεί εν μέρει. Το 1943, αποκτήθηκε από κάποιον Y. Kaplan, ο οποίος έγραψε ένα επιστημονικό άρθρο γι’ αυτήν μαζί με τον ρωσικής καταγωγής αρχαιολόγο Yitzhak Ben-Zvi, ο οποίος έγινε ο δεύτερος πρόεδρος του Ισραήλ.

Η πινακίδα αυτή παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς περιλαμβάνει εκτός από τις παραδοσιακές Δέκα Εντολές μια ρητή αναφορά προς τους Σαμαρείτες, καθώς και κάποιες διαφοροποιήσεις σε σχέση με το κείμενο που υπάρχει στην Παλαιά Διαθήκη, λόγω των διαφορών μεταξύ των εβραϊκών και των σαμαρειτικών παραδόσεων. Το εύρημα αυτό θεωρείται ένας από τους παλαιότερους καλλιτεχνικούς και θρησκευτικούς θησαυρούς της περιοχής του Ισραήλ και προσδίδει αξία στην κατανόηση της εξέλιξης των θρησκευτικών κειμένων και της πίστης.