Συρακουσία: Το πολυτελές κρουαζιερόπλοιο της αρχαιότητας που έκανε ένα και μοναδικό ταξίδι

Εκτροφείο ψαριών, στάβλοι για άλογα, γυμναστήριο ακόμη και ναός ήταν κάποιοι από τους χώρους που διέθετε το κρουαζιερόπλοιο της αρχαιότητας.

Η Συρακουσία είχε την δυνατότητα να ικανοποιήσει οποιαδήποτε ανάγκη προέκυπτε στο επιβατικό κοινό και στα στελέχη του πληρώματος.

Στα μέσα του 3ου αιώνα π.Χ., ο Τύραννος των Συρακουσών Ιέρωνας ο Δεύτερος, έδωσε την εντολή να κατασκευαστεί το μεγαλύτερο πλοίο του αρχαίου κόσμου, ακολουθώντας τον ανταγωνισμό τεχνολογικών επιτευγμάτων που είχε δημιουργηθεί μεταξύ των Ελληνιστικών πόλεων.

Την εποχή εκείνη η ναυπηγική βρισκόταν στην ακμή της και ένα νέο είδος πλωτού σκάφους ήταν έτοιμο να γεννηθεί.

Οι μεγαλοπρεπείς διαστάσεις της Συρακουσίας και η πρωτοποριακή της χρήση, ανέβασαν τον πήχη των επιτευγμάτων της ελληνιστικής εποχής.

Το μοναδικό ταξίδι της κολοσσιαίας πλωτής κατασκευής

Το γιγαντιαίο πλοίο μήκους 75 μέτρων κατασκευάστηκε περίπου το 240 π.Χ. από τον τύραννο των Συρακουσών Ιέρωνα Β’, με ναυπηγό τον Κορίνθιο Αρχία και επόπτη τον Αρχιμήδη.

Ο τύραννος θέλησε να βοηθήσει τις πληγείσες από τον λιμό περιοχές της Ρώμης και της Αλεξάνδρειας, αποφάσισε να τις προμηθεύσει με μεγάλες ποσότητες σιτηρών.

Επειδή η απόσταση από τις Συρακούσες ήταν μεγάλη και ο ανταγωνισμός των ελληνιστικών πόλεων στα τεχνολογικά τους επιτεύγματα έντονος, ο Ιέρωνας έδωσε εντολή να κατασκευαστεί ένα τόσο μεγάλο πλοίο που να χωρά τεράστιες ποσότητες σιτηρών και να είναι σε θέση να αμυνθεί σε περίπτωση πειρατικής επίθεσης.

Η Συρακουσία πραγματοποίησε ένα και μοναδικό ταξίδι. Ξεκίνησε από τις Συρακούσες με προορισμό την Αλεξάνδρεια.

Όταν ολοκλήρωσε το ταξίδι του με επιτυχία, δόθηκε ως δώρο στον Βασιλιά της Αιγύπτου Πτολεμαίο τον Ευεργέτη. Η πιθανότερη αιτία για το ότι η Συρακουσία χρησιμοποιήθηκε μόνο μία φορά, είναι ότι λόγω του μεγέθους της δύσκολα χωρούσε σε ελληνικά λιμάνια.

Μόλις μια δεκαετία μετά την κατασκευή της, ο Πτολεμαίος Δ’ ο Φιλοπάτωρ κατασκεύασε ένα παρόμοιο πλοίο, σχεδόν διπλάσιου μεγέθους με δύο κύτη, που ονομάστηκε τεσσαρακοντήρη.

Η τεχνολογία της Συρακουσίας και των γιγάντιων πολεμικών πλοίων των Πτολεμαίων χάθηκε για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα και εμφανίστηκε ξανά στο δυτικό πολιτισμό μετά από 1.500 χρόνια.

Η τριπλή χρήση του πλοίου

Αν και δεν πρόκειται για ένα καθαρά πολεμικό πλοίο οι πανίσχυρες αμυντικές του διαρρυθμίσεις φανερώνουν το τεχνολογικό επίπεδο των μεγάλων πολεμικών πλοίων της εποχής. Το κρουαζιερόπλοιο χωριζόταν σε τρεις ορόφους, καθένας από τους οποίους εξυπηρετούσε διαφορετικές ανάγκες.

Στο πρώτο κατάστρωμα βρίσκονταν όλοι οι βοηθητικοί χώροι, οι αποθήκες εφοδιασμού και εμπορευμάτων, μια υδατοδεξαμενή, εκτροφείο ψαριών, στάβλοι για τα άλογα, φούρνοι, μύλοι, εργαστήρια και ένα αντλιοστάσιο. Στο δεύτερο κατάστρωμα βρίσκονταν οι πολυτελείς κλίνες των επιβατών και των στελεχών του πληρώματος, μαγειρείο, γυμναστήριο, αίθουσα ψυχαγωγίας, η οποία διέθετε βιβλιοθήκη με παπύρους, ατμόλουτρα, σκεπαστοί κήποι, διάδρομοι περιπάτου καθώς και ένας ναός τη Αφροδίτης.

Στο τρίτο κατάστρωμα, το ανώτερο, υπήρχαν περιμετρικά τείχη με επάλξεις και δεκάδες αμυντικά μηχανήματα, όπως οκτώ πύργους με λιθοβόλους, γερανούς, που ήταν τοποθετημένοι σε κάθε ένα από τα τρία ιστία και ήταν υπεύθυνοι για τη ρίψη βλημάτων και τη βύθιση εχθρικών πλοίων.

Ο αμυντικός εξοπλισμός συμπληρωνόταν από σιδηρές χείρες, οι οποίες βοηθούσαν στη σύλληψη, την ανύψωση και την ανατροπή εχθρικών πλοίων, καθώς και από γιγαντιαίους καταπέλτες που εκτόξευαν λίθους. Περιμετρικά, το πλοίο διέθετε κιγκλιδώματα για να εμποδίζουν την προσέγγιση εχθρικών πλοίων, ενώ στο πλήρωμα περιλαμβανόταν ισχυρό σώμα στρατιωτών.

Το πλουσιοπάροχο κρουαζιερόπλοιο της αρχαιότητας ήταν κατασκευασμένο από ξύλο. Ο Ιέρων αναζήτησε μεγάλες ποσότητες ξυλείας στα δάση της Αίτνας, τα οποία καταστράφηκαν και θυσιάστηκαν χιλιάδες κορμοί δέντρων για να χρησιμοποιηθούν στο επίτευγμα της ελληνιστικής ναυπηγικής.

Με την ίδια ποσότητα ξυλείας που χρησιμοποιήθηκε για ένα τέτοιο πλοίο, θα μπορούσαν να είχαν κατασκευαστεί 69 τριήρεις!

Πίσσα και κάνναβη από το Ροδανό ποταμό και μεγάλες ποσότητες από λευκαία, ένα είδος φυτού που μεταφέρθηκε από την Ιβηρία, συμπλήρωναν τα υλικά κατασκευής του πλοίου.

Η επιδίωξη του Ιέρωνα ήταν να ξεπεράσει κάθε επίτευγμα στη ναυπηγική και γι΄ αυτό επισκεπτόταν καθημερινά το ναυπηγείο, προκειμένου να παρακολουθεί τις εργασίες.

Όταν ολοκληρώθηκε μεγάλο μέρος των εργασιών του πλοίου, ο τύραννος των Συρακουσών διέταξε την καθέλκυση του. Η μεταφορά του στη θάλασσα ήταν αναγκαία. Για τον σκοπό αυτό χρησιμοποιήθηκε μια σπουδαία επινόηση του Αρχιμήδη.

Η Συρακουσία καθελκύστηκε ημιτελής, με τη βοήθεια του κοχλία του Αρχιμήδη, που είχε τη δυνατότητα να ανεβάσει το νερό αποτελεσματικά.

Η «κυρία των Συρακουσών», όταν κατασκευάστηκε, ήταν το μεγαλύτερο πλοίο της αρχαιότητας που έπλευσε στην ανοιχτή θάλασσα.