Tα παμφορεία της Αθήνας: Όταν η συγκοινωνία γινόταν με εξαντλημένα ζώα

Το «Παμφορείον» ήταν το πρώτο μέσο μαζικής μεταφοράς που κυκλοφόρησε ποτέ στο σύγχρονο ελληνικό κράτος. Ένα κάρο με θέσεις επιβατών που το έσερναν άλογα.

Στην αρχή εκτελούσε το δρομολόγιο Ναυπλίου- Άργους, όταν το Ναύπλιο ήταν ακόμη πρωτεύουσα της Ελλάδας. Οι μετακινήσεις γίνονταν είτε με γαιδουράκια ή ακόμα και με καμήλες!

Έφτασε και στην Αθήνα έπειτα, ωστόσο στην αρχή το κάρο αυτό δεν χρησιμοποιούνταν ως μεταφορικό μέσο αλλά ως φορτηγό μεταφοράς οικοδομικών υλικών της κατοικίας του Άγγλου ναυάρχου Μάλκομ που κτίζεται στην απομακρυσμένη, τότε, περιοχή των Πατησίων, χώρος που στεγάζει σήμερα το Άσυλο Ανιάτων. Υστερα όμως έγινε ιδανικό και για μεταφορά… ανθρώπων και έκανε τη διαδρομή Αθήνα – Πειραιά μετ’ επιστροφής τρεις φορές την ημέρα πρωί, μεσημέρι και βράδυ.

Το 1880, εξαιτίας της αύξησης του πληθυσμού και την επέκταση της πόλης, μια βέλγικη εταιρεία άρχισε να εκμεταλλεύεται το οδικό δίκτυο της Αθήνας.

Δυο χρόνια μετά, η εταιρία θέτει σε λειτουργία ελαφρά 12θέσια ιππήλατα τραμ που εκτελούν τη διαδρομή Σύνταγμα – Πατήσια. Διαθέτουν χαμηλές ξύλινες θέσεις ενώ η οροφή τους καλύπτεται από δαντελωτό ύφασμα. Το εισιτήριο της γραμμής “Σύνταγμα – Πατήσια” είναι 35 λεπτά και “Ομόνοια – Σύνταγμα” 15 λεπτά, ένα ποσό πολύ ακριβό, αφού η διαδρομή είναι αργή για τους επιβάτες και βασανιστική, κυριολεκτικά, για τα ζώα που αγκομαχούσαν στη διαδρομή…

Ο Α. Βερναδάκης το 1902 στο βιβλίο του «Το μέλλον των Αθηνών» αναφέρει σκηνές φρίκης: «Ως προχθές όταν αι άμαξαι εσύροντο με δύο και σπανίως με τρεις ίππους κατά τις ανωφερείας, οι ίπποι εξυλίζοντο μέχρις αίματος και καταπτώσεως εν μέση οδό, οι δε επιβάται κατήρχοντο και άλλοι μεν υπό αηδίας, απήρχοντο χάνοντας το πληρωθέν αγώγιον, άλλοι δε μετά των διαβατών εξετέλουν, χάριν φιλανθρωπίας, χρέη κτηνών, ωθούντες την άμαξαν. Ευτυχώς προσετέθησαν εις τα δύσβατα μέρη τρεις και τέσσερις ίπποι και ούτω απηλλάχθημεν του αηδούς τούτου θεάματος»…