Ιστορία
Η Θέμις σύμφωνα με την Ελληνική Μυθολογία ανήκε στους Τιτάνες, τα παιδιά της Γαίας και του Ουρανού.
Ο ποιητής Πίνδαρος τη θεωρεί πρώτη γυναίκα του Δία και ο Ησίοδος, δεύτερη μετά τη Μήτιδα, με την οποία ο πατέρας των Θεών διατήρησε σχέσεις σεβασμού και εμπιστοσύνης.
Ήταν η πρώτη κάτοχος του Μαντείου των Δελφών, το οποίο και έπειτα χάρισε στην αδελφή της Φοίβη, γιαγιά του Απόλλωνα. Όταν όμως γεννήθηκε ο Απόλλωνας επέδειξε προς αυτόν ιδιαίτερη αγάπη και στοργή και σύμφωνα με τη μυθολογία αυτή πρώτη του πρόσφερε τροφή, θεωρούμενη έτσι και τροφός του Απόλλωνα παραδίδοντάς του αργότερα το εν λόγω Μαντείο…
Ήταν εκπρόσωπος της θείας δικαιοσύνης σε κάθε ανθρώπινη περίσταση και κυρίως σε ότι σχετιζόταν με τους νόμους της φιλοξενίας. Άλλη ιδιότητα της Θέμιδας, που την κληρονόμησε από τη μητέρα της τη Γη, ήταν και η προφητική της ικανότητα. Είχε διαδεχθεί τη μητέρα της στο μαντείο των Δελφών.
Ήταν η σοφή και ειλικρινής υπεύθυνη θεά για την τήρηση των δικαιωμάτων στις ανθρώπινες σχέσεις. Σε συμβολικό επίπεδο αντιπροσωπεύει τον νόμο και την ηθική τάξη, το θείο δίκαιο. Ο ζυγός στο αριστερό της χέρι αντιπροσώπευε την Δικαιοσύνη και η αλυσίδα και το ξίφος συμβόλιζαν την αυστηρή εφαρμογής αυτής.
Το όνομα Θέμις προέρχεται από το ρήμα τίθημι που σημαίνει θέτω, τοποθετώ, φέρω τι εις τίνα θέσιν, και συνεπώς εμπεριέχει αρχικά την έννοια του τεθειμένου και κατ’ επέκταση του δικαίου και της ηθικής τάξης ως κάτι που έχει τεθεί θεϊκά.
Κατά τον Όμηρο εκτελεί καθήκοντα κήρυκα του Δία και των θεών, αργότερα όμως τη θεωρούσαν προστάτρια της νομιμότητας και θεά της δικαιοσύνης. Στο όνομα του Δία συγκαλούσε το συμβούλιο των θεών και ότι επόπτευε την τάξη κατά τις τελετές των συμποσίων τους.
Ήταν η τελετάρχης του Ολύμπου. Εκτελούσε τις αποφάσεις του Δία. Καθόταν κοντά του και συνομιλούσε μαζί του. Επίσης είναι αυτή που κάθε φορά εξαγγέλλει τις αποφάσεις του Δία εξ ου και αποκαλούνταν «Διός θέμιστες» όπως έτσι λέγονταν οι νόμοι και οι αποφάσεις που δημιουργούσαν οι άνθρωποι κατ΄ εικόνα της δικαιοσύνης του Ολύμπου.
Ήταν προστάτρια όλων των δικαιωμάτων των ανθρώπων. Ρύθμιζε τη δικαιοσύνη μεταξύ των ανθρώπων. Μπορεί να παρομοιαστεί με τελετάρχη στις γιορτές και τα συμπόσια του Ολύμπου και ως θεότητα, που επιβάλλει την τάξη στο βουνό των Θεών.
Η Θέμις στη μυθολογία είναι εκείνη που θεσμοθετεί. Είναι η θεά που προστατεύει κάθε θεσμό και ιδιαίτερα της φιλοξενίας και της δικαιοσύνης. Η δικαιοσύνη των ανθρώπων έχει ουράνια προέλευση και συνδέεται με την παγκόσμια τάξη, της οποίας ανώτατος ρυθμιστής είναι ο Δίας, που βοηθείται στο έργο του από αυτήν.
Με αυτές τις αντιλήψεις ο Ησίοδος έπλασε στη Θεογονία του την Θέμιδα, ως σύζυγο του Δία, αφού η ιδέα της τάξης είναι συνυπάρχουσα ιδιότητα του υπέρτατου θεού. Έτσι παρουσιάζεται η Θέμις προστάτιδα του δικαίου και της φιλοξενίας και τιμωρός κάθε παράβασης επ΄ αυτών, ιδιαίτερα κατά του Πάριδος που καταπάτησε τις αρχές, με τον Τρωικό Πόλεμο που συναποφάσισε με τον Δία.
Ο γάμος του μαζί της σηματοδότησε, μετά την κατάποση της πρώτης του συζύγου Μήτιδος, τη σταθεροποίηση της βασιλείας ως του ισχυρότερου από όλους τους θεούς αλλά και ως εγγυητή σταθερών κανόνων που ίσχυαν τόσο για τους θεούς, όσο και για τους θνητούς.
Το δίκαιο που αντιπροσωπεύει είναι ιερό και ισχύει και για τους θεούς και είναι ανώτερο ακόμη και από τη βούλησή τους. Ως θεά είχε τρισυπόστατη εκπροσώπηση ως θεά φυσικής τάξης, θεά της ηθικής τάξης και προφήτις θεά, ιδιότητα που την κληρονόμησε από την μητέρα της Γαία.
Έτσι σύμφωνα με τα παραπάνω, θυγατέρες της Θέμιδος και του Διός εκπροσωπούν τη φυσική τάξη, φέρονταν οι Ώρες, οι οποίες ανάλαβαν να κανονίσουν όσα πρέπει να γίνονται στη φύση στις διάφορες εποχές του χρόνου ( η ακριβής εναλλαγή των εποχών) . Οι Ώρες επίσης εκπροσωπούν την ηθική τάξη αφού η Ευνομία, η Δίκη, και η Ειρήνη, που αποτελούν τα υπέρτατα αγαθά μιας κοινωνίας.
Άλλες θυγατέρες της Θέμιδος και του Διός είναι οι οι Μοίρες, (η Κλωθώ, η Λάχεση και η Άτροπος,) που προσωποποιούσαν το πεπρωμένο κάθε ανθρώπου, και στις οποίες ο πατέρας τους Δίας τις είχε αναθέσει να διανέμουν στους ανθρώπους τα αγαθά.
Επίσης η παρθένα Αστραία, προσωποποίηση της δικαιοσύνης. Η Δίκη (Αστραία) ήταν η μόνη που είχε το θρόνο της δίπλα στον πατέρα της, Δία, όταν εκείνος δίκαζε. Και τέλος ως εκπροσωπούσες την προφητεία φέρονταν οι Νύμφες.
Η Θέμις προσαγορεύονταν άλλοτε «Ιχναία θεά», δηλαδή θεά που αναζητεί ίχνη αδικοπραξιών, καθώς και «Πανδερκής θεά», εκ του γεγονότος ότι τίποτε δεν της διέφευγε. (πάν + δέρκομαι) -> αυτός που παρατηρεί τα πάντα, δηλαδή αυτός που έχει πανεποπτεία.)
Επί του τελευταίου κάποιοι μυθογράφοι θεώρησαν την Θέμιδα κόρη του Ήλιου υπό το φως του οποίου ουδέν αποκρύπτεται. Μάλιστα λεγόταν ότι η Θέμις έβλεπε τα πάντα πριν ακόμα τα δουν οι άνθρωποι.
Επ΄ αυτού ο Αισχύλος αναγνωρίζει την Θέμιδα μητέρα του προορατικού Προμηθέα.
Ιερά της Θέμιδος υπήρχαν στη Θεσσαλία, Αττική, Βοιωτία και Ολυμπία. Η λατρεία της είχε διαδοθεί σ’ όλη την Ελλάδα. Στο εθνικό μουσείο στην Αθήνα σώζεται ωραιότατο άγαλμά της που κατασκευάστηκε τον 3ο π.χ. αι. από το Χαιρεστράτη.
