Θωρηκτά «Κιλκίς» & «Λήμνος»: Τα βαρύτερα οπλισμένα θωρηκτά στην ιστορία του ελληνικού Ναυτικού

Στις αρχές της δεκαετίας του 1910 το Ναυτικό των Οθωµανών είχε παραγγείλει δύο θωρηκτά από την Γερµανία και δύο ακόµη του, νέου για την εποχή τύπου, dreadnought από την Βρετανία.

Αντιδρώντας η Ελλάδα προχώρησε στην παραγγελία ενός dreadnought από την Γερµανία του «Σαλαµίς» το 1913 και ενός ακόµη από την Γαλλία («Βασιλεύς Κωνσταντίνος») την ίδια περίοδο.

Παράλληλα και ως επείγουσα λύση αποφασίστηκε η αγορά δύο θωρηκτών από τις ΗΠΑ έναντι συνολικού τιµήµατος 12,535,276 $.

Τόσο το «Κιλκίς» (ΒΒ-23) όσο και το «Λήµνος» (ΒΒ-24)  ήταν ναυπήγησης του 1905 και εντάχθηκαν στ αµερικανικό Ναυτικό το 1908 υπηρετώντας ως USS Mississippi και USS Idaho αντίστοιχα πριν πουληθούν στο Βασιλικό Ναυτικό.

Τα σκάφη µεταβιβάστηκαν σε σύντοµο χρόνο, ένα µήνα αργότερα τον Ιούλιο του 1914 στο Βασιλικό Ναυτικό αποπλέοντας εξαιτίας της έντασης που υπήρχε ήδη στην Ευρώπη µετά και την δολοφονία του Αρχιδούκα Franz Ferdinand της Αυστρίας.

Αµέσως µε την άφιξή τους τα πλοία εντάχθηκαν στο Στόλο και το «Κιλκίς» έγινε η ναυαρχίδα του ελληνικού Στόλου. 

Τα πλοία είδαν περιορισµένη δράση κατά τη διάρκεια του Α΄ΠΠ κυρίως µε καθήκοντα φύλαξης ναυστάθµων.

Είχε προηγηθεί η κατάληψη και των δύο θωρηκτών από γαλλικές δυνάµεις στις 19 Οκτωβρίου του 1916 (Νοεµβριανά).

Τα θωρηκτά ουσιαστικά παροπλίστηκαν καθώς αχρηστεύθηκαν τα πυροβόλα τους, και αφαιρέθηκε όλος ο οπλισµός τους και οι τορπίλες τους.

Μετά το σχηµατισµό προσωρινής κυβέρνησης στις 24 Νοεµβρίου του ίδιου του έτους η οποία και κήρυξε τον πόλεµο στις κεντρικές δυνάµεις τα πλοία επανήλθαν στην πρότερή τους κατάσταση αλλά δεν µετείχαν ενεργά σε επιχειρήσεις µέχρι το τέλος του πολέµου.

Αυτό έγινε αργότερα όταν και τα δύο θωρηκτά  έλαβαν µέρος στις επιχειρήσεις της Κριµαίας το 1919, υπό τον Υπνχο Γ. Κακουλίδη, µαζί µε αντιτορπιλικά «Λέων»  και «Πάνθηρ».

Στη Μικρασιατική Εκστρατεία το «Λήµνος» ήταν η αρχηγίδα του Β’ Στόλου υπό τον Υπνχο Γ. Καλαµίδα που είχε έδρα τη Σµύρνη και αποστολή την επιτήρηση των παραλίων του Βοσπόρου, της Προποντίδος και της Μ. Ασίας.

Στις 5 Μαΐου του 1919 το «Κιλκίς» µαζί µε ορισµένα αντιτορπιλικά συνόδευσε πλοία τα οποία µετέφεραν την ελληνική Μεραρχία στη Σµύρνη.

Στη συνέχεια το «Κιλκίς» πήρε µέρος σε διάφορες επιχειρήσεις όπως το Μάρτιο του 1920 όταν µαζί µε βρετανική ναυτική Μοίρα βρέθηκε στην Κωνσταντινούπολη ή τον Ιούλιο του 1920 όταν υποστήριξε αποβατική ενέργεια 7000 στρατιωτών στην Πάνορµο (Μπαντίρµα).

Το άλλο θωρηκτό το «Λήµνος» αφού µετείχε στις επιχειρήσεις στην Κριµαία το Φεβρουάριο του 1921 βρισκόταν στην Σµύρνη υποστηρίζοντας τις ελληνικές δυνάµεις.

Η κατάρρευση του µετώπου στη Μικρά Ασία έδωσε τέλος στις επιχειρήσεις και για το Ναυτικό µε αποτέλεσµα τα θωρηκτά του Στόλου να επιστρέψουν στην Ελλάδα, µεταφέροντας όµως ο ελληνικός Στόλος πάνω από 250.000 στρατιώτες και αµάχους.

Το θωρηκτό «Λήµνος» µαζί µε άλλα σκάφη του Στόλου στις 11 Σεπτεµβρίου του 1922 συντάχθηκε στο κίνηµα του  Στρατού µε τον ∆ηµήτριο Φωκά κυβερνήτη του «Λήµνος» και τους  Νικόλαο Πλαστήρα, και Στυλιανού Γονατά σχηµατίζοντας Επαναστατική Επιτροπή σε Λέσβο και Χίο που στο τέλος είχε ως αποτέλεσµα την εκ νέου παραίτηση του Βασιλιά Κωνσταντίνου Α΄προς όφελος του διαδόχου Γεωργίου Β΄.

Το 1932 και τα δύο θωρηκτά του Στόλου αποσύρθηκαν από την ενεργό υπηρεσία συνέχισαν όµως να προσφέρουν υπηρεσίες ως εκπαιδευτικά πλοία κυρίως για την εκπαίδευση πυροβολητών αντιαεροπορικών, ενώ τα κύρια πυροβόλα και των δύο χρησιµοποιήθηκαν σε επάκτια πυροβολεία. 

Επίσηµα τα σκάφη αποσύρθηκαν από υπηρεσία το 1935 µε την τότε αναδιάρθρωση του Ναυτικού.

Με την γερµανική εισβολή στις 6 Απριλίου του 1941 και τα δύο πλοία εξακολουθούσαν να βρίσκονται στο ναύσταθµο Σαλαµίνας και χωρίς καµία επιχειρησιακή αξία.

Στις 23 Απρίλιου η Luftwaffe πραγµατοποίησε µια µεγάλη επιδροµή που σαν στόχο είχε τα σκάφη του Στόλου και τις εγκαταστάσεις του ναυστάθµου.

Το µεν «Κιλκίς»  βυθίστηκε µέσα στο λιµάνι ενώ το «Λήµνος» ρυµουλκήθηκε στα αβαθή για να αποτραπεί η βύθισή του.

Το «Κιλκίς» ανασύρθηκε µετά το τέλος του πολέµου ενώ µαζί µε το «Λήµνος» πουλήθηκαν για παλιοσίδερα, στις αρχές της δεκαετίας του ΄50.

Τα χαρακτηριστικά της κλάσης

Το µήκος των σκαφών ήταν 116µ. πλάτος 23 µ. και το βύθισµα 7,52 µ. το πλήρες εκτόπισµα ανερχόταν στους 14.460 τόνους.

Η µέγιστη ταχύτητα που ανέπτυσσαν έφτανε στους µόλις 17 κόµβους ενώ το πλήρωµα τα 744 άτοµα, εξαιρετικά µεγάλο για τα σηµερινά δεδοµένα.

Από άποψη οπλισµού τα θωρηκτά ήταν βαρύτατα εξοπλισµένα.

Ο οπλισµός αποτελείτο από µια κύρια πυροβολαρχία από  4 πυροβόλα των 305 χλστ.  σε δύο δίδυµους πύργους.

Ακόµη διέθεταν 8 πυροβόλα των 203 χλστ. σε τέσσερις δίδυµους πύργους, και 8 πυροβόλα των 178 χλστ. ενώ επιπρόσθετα υπήρχαν και δύο τορπιλοβλητικοί σωλήνες των 533 χλστ.