Το AVRO ANSON στην Ελληνική Αεροπορία & Ναυτικό: Η δράση του στον Β’ ΠΠ

Tο Avro Anson ήταν ένα βρετανικής κατασκευής δικινητήριο αεροσκάφος το οποίο υπηρέτησε σε ρόλους ελαφρού βοµβαρδισµού και αναγνώρισης εκτός από την βρετανική Αεροπορία και Ναυτικό και σε πολυάριθµες άλλες Αεροπορίες, µεταξύ αυτών και την ελληνική,  κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσµίου Πολέµου.

Το αεροσκάφος αν και αρχικά σχεδιασµένο για ελαφρύ και βοµβαρδισµό και αναγνώριση, γρήγορα κρίθηκε ότι ήταν ακατάλληλο για αυτό το ρόλο και έτσι τα υπάρχοντα αεροσκάφη χρησιµοποιήθηκαν ως εκπαιδευτικά για πολύκινητήρια αεροσκάφη.

Μέχρι τον τερµατισµό της παραγωγής του, το 1952, το Anson κατασκευάστηκε σε  8.138 αεροσκάφη στην Βρετανία από την Avro, σε εννέα διαφορετικές  εκδόσεις, ενώ από το 1941 κατασκευάστηκαν επιπλέον 2.882 από την Καναδική Federal Aircraft Ltd.

Το Anson που ήταν παράγωγο το εξαθέσιου πολιτικού Avro 652 πέταξε στην στρατιωτική του έκδοση για πρώτη φορά στις 24 Μαρτίου 1935 και ήταν το πρώτο µονοπλάνο της RAF µε ανασυρόµενο σύστηµα προσγείωσης.

Η πρώτη παρτίδα παραγωγής περιλάµβανε 174 αεροσκάφη Anson Mk I τα οποία εντάχθηκαν σε υπηρεσία µε την βρετανική Παράκτια ∆ιοίκηση (Coastal Command). Η 48η Μοίρα της RAF ήταν η πρώτη που εξοπλίστηκε µε το Anson τον Μάρτιο του 1936.

Ένα αρνητικό χαρακτηριστικό του Anson ήταν ότι ο µηχανισµός ανάσυρσης του συστήµατος προσγείωσής του απαιτούσε περισσότερες από 140 περιστροφές του χειροκίνητου στρόφαλου από τον πιλότο, µια διαδικασία ιδιαίτερα δύσκολη και επίπονη ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της κρίσιµης φάσης της απογείωσης.

Για το λόγο αυτό, τα Anson συχνά πετούσαν µε το σύστηµα προσγείωσης εκτεταµένο, µε κόστος όµως 30 µιλίων την ώρα (50 χ.α.ω.) από την ταχύτητα πλεύσης τους.

Επιχειρησιακή χρήση

Με την έναρξη του πολέµου υπήρχαν 26 µοίρες της RAF που χρησιµοποιούσαν το Anson I, 10 της Παράκτιας ∆ιοίκησης και 16 της ∆ιοίκησης Βοµβαρδισµού.

Όµως ήδη το Anson θεωρούνταν ξεπερασµένο για αποστολές βοµβαρδισµού και παράκτιας περιπολίας και σταδιακά αντικαθιστούνταν από τα Armstrong Whitworth Whitley και Lockheed Hudson.

Περιορισµένος αριθµός Anson συνέχισε να εκτελεί σε επιχειρησιακές αποστολές όπως παράκτιες περιπολίες και διασώσεις αέρος – θαλάσσης.

Στις αρχές του πολέµου ένα Anson κατάφερε ένα πιθανό χτύπηµα σε ένα Γερµανικό υποβρύχιο.

Την 1η Ιουνίου του 1940, τρία Anson διασταυρώθηκαν πάνω από τις ακτές της ∆ουνκέρκης, µε εννέα Messerschmitt Bf 109Ε της Luftwaffe.

Αν και φαινοµενικά χωρίς ελπίδα επιβίωσης τα Anson φέρεται να κατέρριψαν δύο Me 109 και προκάλεσαν ζηµίες σε ένα τρίτο πριν εγκαταλείψουν την περιοχή χωρίς απώλειες.

Ο πραγµατικός ρόλος του αεροσκάφους όµως ήταν η εκπαίδευση των πιλότων για πτήσεις µε τα πολυκινητήρια βοµβαρδιστικά όπως το Avro Lancaster.

Το Anson επίσης χρησιµοποιούνταν για την εκπαίδευση των πληρωµάτων των βοµβαρδιστικών, των πλοηγών, των ασυρµατιστών, των βοµβαρδιστών και των χειριστών των πυροβόλων.

Μεταπολεµικά, το Anson συνέχισε να υπηρετεί τόσο ως εκπαιδευτικό όσο και ως ελαφρύ µεταγωγικό.

Τα τελευταία Anson, τα οποία υπηρετούσαν σε µονάδες επικοινωνιών, αποσύρθηκαν από την RAF στις 28 Ιουνίου 1968.

Σε ελληνική υπηρεσία

Η Ελλάδα παράγγειλε το 1938 12 Avro Anson Mk I. Λόγω ατυχηµάτων πριν τον πόλεµο, χρησιµοποιήθηκαν από την 13η Μοίρα Ναυτικής Συνεργασίας η οποία έδρευε στην Ελευσίνα, σε αποστολές περιπολίας και συνοδείας νηοποµπών την περίοδο του 1940-1941.

Στις 14 Μαρτίου 1941, ένα Avro Anson της 13ης Μοίρας, µε πλήρωµα τον Επισµηναγό ∆ακόπουλο Σπυρίδωνα ως χειριστή, το Σµηνία Μακρή ως ασυµαρτιστή και το Σµηνία Χρήστο Σπέντζο ως παρατηρητή συναντήθηκε µε τρία ιταλικά βοµβαρδιστικά, Savoia-Marchetti SM.79 κατά τη διάρκεια αποστολής συνοδείας νηοποµπής του Avro Anson στην περιοχή της Κρήτης.

Το πλήρωµα του ελληνικού αεροπλάνου, διαβλέποντας τον κίνδυνο, αποφάσισε να επιτεθεί, παρά το γεγονός ότι ο οπλισµός του, ένα και µόνο πολυβόλο των .303 in (7.7 χλστ.), δεν µπορούσε να προκαλέσει καµία ουσιαστική ζηµιά στα ιταλικά βοµβαρδιστικά.

Παρ΄όλα αυτά, ο ιταλικός σχηµατισµός στη θέα του ενός και µοναδικού Avro Anson  αναγκάστηκε να αλλάξει πορεία και να τραπεί σε φυγή.

∆ια την παράτολµη αυτή ενέργεια των Ελλήνων αεροπόρων ο Αρχηγός του Στόλου Υποναύαρχος Επαµ. Καββαδίας εξέφρασε την ευαρέσκεια του και πρότεινε την απονοµή ηθικών αµοιβών.

Κατά τη διάρκεια του πολέµου ένα τουλάχιστον Anson κατέπεσε και συνετρίβει κατά την εκτέλεση διατεταγµένης αποστολής ανθυποβρυχιακής έρευνας στο Κρητικό πέλαγος, στις 9 Φεβρουαρίου του 1941.

Tο αεροσκάφος στο οποίο επέβαινε ως χειριστής ο Σµηναγός Τουµπακάρης Νικόλαος µε παρατηρητή τον Υποσµηναγό Λινό Παντελή, έχασε τον προσανατολισµό του µέσα σε θύελλα και κατέπεσε στη θάλασσα κοντά στην περιοχή Παλαιοχώρα Σελινού Χανίων, µε αποτέλεσµα και τα δύο µέλη του πληρώµατος να χάσουν τη ζωή τους.

Σε αντίθεση µε το σύνολο σχεδόν της ΕΒΑ πέντε Avro Anson της Ναυτικής Αεροπορίας κατέφεραν υπό περιπετειώδεις συνθήκες να διαφύγουν  στην Αίγυπτο, µετά τις 15 Απριλίου, όπου και σχηµάτισαν τον αρχικό «πυρήνα» της Ελληνικής Αεροπορίας στη Μέση Ανατολή, υπηρετώντας πάντα µε τη 13η Μοίρα, έως την αντικατάστασή τους από Blenheim Mk IV.

Αυτά που διέφυγαν έφεραν τους αριθµούς Ν51, Ν52, Ν55, Ν56 και Ν61.

Λίγο αργότερα απέκτησαν νέους βρετανικούς σειριακούς αριθµούς  και στο εξής πετούσαν ως  ΑΧ750 (Ν51), ΑΧ751(Ν52), ΑΧ749 (Ν55), ΑΧ748 (Ν56) και ΑΧ761 (Ν61).

Όπως αναφέρθηκε τα αεροσκάφη αυτά αποτέλεσαν από τον Ιούνιο του 1941 τη βάση για τη επανεργοποίηση της ιστορικής 13ης Μοίρας Ελαφρού βοµβαρδισµού στη ∆εκέιλα της Αιγύπτου κοντά στην Αλεξάνδρεια.

Η Μοίρα επανδρώθηκε από αξιωµατικούς, υπαξιωµατικούς και σµηνίτες που είχαν διαφύγει από την Ελλάδα και  Έλληνες της Αιγύπτου που κατετάγησαν εθελοντικά.

Η ιστορία όµως του Avro Anson Mk I στην ελληνική Αεροπορία δεν τελειώνει µε τη λήξη του πολέµου. Το 1947 η ΕΑ παρέλαβε 24 Anson, σε διαµόρφωση µεταφορικού αεροσκάφους.

Χρησιµοποιήθηκαν καθ’ όλη τη διάρκεια του Εµφυλίου για µεταφορές VIP, προσωπικού και υλικών, ενώ ορισµένα εκτέλεσαν νυχτερινούς βοµβαρδισµούς. Αποσύρθηκαν στις αρχές της δεκαετίας του ’50.

Ένα από αυτά τα αεροσκάφη χάθηκε στην αεροπορική τραγωδία της 17ης  Σεπτεµβρίου του 1947 κατά τη διάρκεια διατεταγµένης αποστολής µεταφοράς πολεµοφοδίων από τη Λάρισα στη Λαµία, όταν το αεροσκάφος,  από την αεροπορική Βάση Λάρισας, κατέπεσε στο έδαφος και συνετρίβη κοντά στα Φάρσαλα. Από τα συντρίµµια του αεροσκάφους ανασύρθηκαν νεκροί τέσσερα άτοµα. Ήταν οι:

Ξένος Ιωάννης Αρχισµηνίας, Κατσαρός Ιωάννης Επισµηναγός, Αποστολόπουλος Γεώργιος Επισµηναγός και Εγγλέζος Αναστάσιος Αρχισµηνίας.