Το γνωρίζατε; – Ποια ήταν πρώτη λέξη που είπε ο πρωτόγονος άνθρωπος;

Τελικά ο δημοφιλής Χόμερ Σίμπσον είναι ακόμη πιο «πρωτόγονος» από όσο τον εμφανίζουν οι δημιουργοί του αφού σύμφωνα με νέα μελέτη το επιφώνημα «Ντο» που αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό της ομιλίας του ήταν μια από τις πρώτες λέξεις που είπε ο άνθρωπος.

Η μελέτη περιγράφει την εξέλιξη του μηχανισμού που επέτρεψε στον άνθρωπο να μιλήσει.

Σύμφωνα με τη μελέτη χρειάστηκε να περάσουν περίπου τρία εκατομμύρια έτη από την εμφάνιση του πρώτου ανθρωποειδούς μέχρι τη στιγμή που κατάφερε κάποιο είδος ανθρώπου να επικοινωνήσει μέσω της ομιλίας. Οι πρώτες λέξεις ήταν απλές συλλαβές και οι ερευνητές αναφέρουν ότι μια εξ αυτών ήταν το «Ντα» ή «Ντο».

Η εξέλιξη

Πολλά είδη ζώων επικοινωνούν μεταξύ τους με ήχους αλλά ο άνθρωπος ξεχωρίζει επειδή κατάφερε να αναπτύξει ομιλία και μάλιστα σε διαφορετικές γλώσσες. Η ικανότητα αυτή αναπτύχθηκε μέσα από μια διαδικασία που διήρκεσε πολλά εκατομμύρια έτη. Καθόλη αυτήν την περίοδο τα φωνητικά μας όργανα εξελίχθηκαν με τρόπο τέτοιο ώστε να μπορούν να παράγουν πολλούς και διαφορετικούς μεταξύ τους ήχους.

Μια από τις πιο σημαντικές αλλαγές στη φωνητική ανατομία του ανθρώπου ήταν ότι τα αρχέγονα είδη όπως η περίφημη Λούσι (Australopithecus afarensis) που εμφανίστηκε πριν από 3,3 εκατομμύρια έτη διέθετε ένα όργανο που διαθέτουν και οι πίθηκοι.

Το όργανο αυτό μοιάζει με μπαλόνι και βοηθά τα πρωτεύοντα θηλαστικά να βγάζουν βροντερούς ήχους. Όμως όταν έκανε την εμφάνιση του ο Homo heidlbergensis πριν από περίπου 600 χιλιάδες έτη αυτός ο φωνητικός «αερόσακος» δεν υπήρχε πλέον.

Το πείραμα των λέξεων

Για να διαπιστώσουν το πώς αυτή η ανατομική μεταβολή επηρέασε την παραγωγή των ήχων στον άνθρωπο ερευνητές του Πανεπιστημίου του Άμστερνταμ έφτιαξαν δύο τεχνητές φωνητικές κοιλότητες από πλαστικούς σωλήνες. Η μια κοιλότητα διέθετε ένα θάλαμο που λειτουργούσε με τρόπο ανάλογο με εκείνο του αερόσακου ενώ η άλλη όχι. Ο αέρας που περνούσε μέσα από τις φωνητικές κοιλότητες παρήγαγε διάφορους ήχους και κυρίως φωνήεντα.

Στην συνέχεια εθελοντές κλήθηκαν να αναγνωρίσουν τους ήχους που παρήγαγαν οι δύο φωνητικοί μηχανισμοί. Όπως διαπίστωσαν οι ερευνητές ο μηχανισμός που δεν διέθετε τον «αερόσακο» παρήγαγε πιο καθαρούς ήχους και λέξεις από τον άλλο μηχανισμό.

Σύμφωνα με τους ερευνητές οι αρχαίοι μας πρόγονοι ήταν σε θέση να παράγουν κάποιους ήχους ή και σύντομες λέξεις αλλά ο αερόσακος έκανε τους ήχους και τις λέξεις τους είτε να είναι ακατάληπτες είτε να μοιάζουν ίδιες μεταξύ τους οπότε δεν μπορούσε να αναπτυχθεί κάποια εξελιγμένη μορφή επικοινωνίας.

Η ανάγκη επιβίωσης

Οι ερευνητές εκτιμούν ότι η ανάγκη για καλύτερη επικοινωνία οδήγησε στη σταδιακή εξαφάνιση του συγκεκριμένου αερόσακου. Η απουσία του αερόσακου επέτρεψε την αύξηση σε ποσότητα αλλά και ποιότητα των ήχων που παρήγαγαν οι άνθρωποι.

Έτσι μοιράζονταν περισσότερες πληροφορίες για το επικίνδυνο περιβάλλον στο οποίο ζούσαν αυξάνοντας έτσι και τις πιθανότητες επιβίωσης τους μέσα σε αυτό. H έρευνα δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Journal of Human Evolution» και εδώ μπορείτε να ακούσετε τα ηχητικά πειράματα.