Το τηλεγράφημα Ζίμμερμαν: Όταν η Γερμανία πρότεινε στο Μεξικό να εισβάλλει σε Τέξας, Αριζόνα και Νέο Μεξικό

Το τηλεγράφηµα Ζίµµερµαν ήταν ένα µυστικό µήνυµα που απεστάλη από το γερµανικό υπουργείο Εξωτερικών τον Ιανουάριο του 1917 προς την κυβέρνηση του Μεξικό.

Σε αυτό είχε προταθεί στρατιωτική συµµαχία µεταξύ των δύο χωρών, εάν οι ΗΠΑ εισέρχονταν στον πόλεµο.

Το γερµανικό υπουργείο Εξωτερικών ανέφερε προς την κυβέρνηση του Μεξικό ότι θα βοηθούσε έτσι ώστε να καταλάβει τις Πολιτείες του Τέξας, της Αριζόνα, και του Νέο Μεξικό. Το τηλεγράφηµα υποκλάπηκε από τις βρετανικές µυστικές υπηρεσίες και γνωστοποιήθηκε στην κυβέρνηση των ΗΠΑ.

Η αποκρυπτογράφηση του τηλεγραφήµατος ήταν για την εποχή µια τεράστια επιτυχία των βρετανικών µυστικών  υπηρεσιών και ένα χαρακτηριστικό παράδειγµα όπου η συλλογή πληροφοριών  επηρέασε παγκόσµιες εξελίξεις.

Το µήνυµα

Το τηλεγράφηµα το οποίο ήταν κρυπτογραφηµένο και είχε ως αποστολέα τον Άρθουρ Ζίµµερµαν ένα υψηλόβαθµό στέλεχος του γερµανικού υπουργείου Εξωτερικών στάλθηκε στο Μεξικό στις 17 Ιανουαρίου του 1917.

Το µήνυµα είχε ως αποδέκτη τον Heinrich von Eckardt Γερµανό πρεσβευτή στο Μεξικό.

Η αποστολή του τηλεγραφήµατος έγινε εν αναµονή του υποβρυχιακού πολέµου που θα εξαπέλυε η Γερµάνια από την 1η Φεβρουαρίου του 1917 στον Ατλαντικό µε πλήρως απελευθερωµένους κανόνες εµπλοκής αυτή τη φορά, (κατά όλων των σκαφών εµπορικών και πολεµικών συµπεριλαµβανοµένων και των αµερικανικών) κάτι που θα οδηγούσε, σύµφωνα µε τις γερµανικές εκτιµήσεις σε εµπλοκή των ΗΠΑ στον πόλεµο.

Στο µήνυµα του γερµανικού υπουργείου Εξωτερικών δινόταν εντολή στον πρεσβευτή Eckardt σε περίπτωση που φαινόταν σίγουρη η εµπλοκή των ΗΠΑ στον Α΄ΠΠ τότε ο τελευταίος θα γνωστοποιούσε στην κυβέρνηση του Μεξικό την προτεινόµενη συµµαχία µε γερµανική χρηµατοδότηση.

Το κείµενο του τηλεγραφήµατος είχε ως εξής:

«Σκοπεύουµε να ξεκινήσουµε από την 1η Φεβρουαρίου υποβρυχιακό πόλεµο µε πλήρως απελευθερωµένους κανόνες εµπλοκής.

Θα προσπαθήσουµε παρόλα αυτά να διατηρήσουµε τις Ηνωµένες Πολιτείες της Αµερικής ουδέτερες. Σε περίπτωση που αυτό δεν πετύχει, κάνουµε στο Μεξικό µια πρόταση συµµαχίας µε βάση την ακόλουθη βάση: Να κάνουµε πόλεµο µαζί, να κάνουµε ειρήνη µαζί, γενναιόδωρη οικονοµική υποστήριξη και να κάνουµε σίγουρο από την πλευρά µας ότι το Μεξικό θα ανακτήσει τις χαµένες περιοχές  στο Τέξας, Νέο Μεξικό και Αριζόνα. Η διευθέτηση του πως θα γίνει αυτό αναλυτικά επαφίεται σε εσάς. Θα ενηµερώσετε τον Πρόεδρο του Μεξικό για αυτή την πρόταση εντελώς εµπιστευτικά  µόλις είναι βέβαιο ότι οι Ηνωµένες Πολιτείες της Αµερικής θα εµπλακούν στον πόλεµο και θα προσθέσετε την πρόταση ότι θα πρέπει, µε δική του πρωτοβουλία, να καλέσει την Ιαπωνία σε άµεση προσχώρηση στη συµµαχία και ταυτόχρονα να µεσολαβήσει µεταξύ της Ιαπωνίας και της Αυτοκρατορίας της Γερµανίας. Παρακαλούµε να επιστήσετε την προσοχή του Μεξικανού Προέδρου στο γεγονός ότι η πλήρως απελευθερωµένη δράση  των υποβρυχίων µας προσφέρει τώρα την προοπτική να εξαναγκαστεί  η  Αγγλία σε λίγους µήνες να κάνει ειρήνη.

Υπογραφή Ζίµµερµαν».

Προφανής στόχος του τηλεγραφήµατος ήταν το Μεξικό να κηρύξει τον πόλεµο στις ΗΠΑ και ξεκινώντας εκστρατεία για την κατάληψη των τριών Πολιτειών να φθείρει τις πολεµική προσπάθεια των ΗΠΑ εµποδίζοντας να στείλουν βοήθεια στην Βρετανία αλλά και στρατεύµατα, αφού θα ήταν απασχοληµένες στον πόλεµο στα νότια σύνορά τους.

Το γερµανικό αρχηγείο πίστευε ότι ήταν σε θέση να νικήσει την Αγγλία και την Γαλλία στο ∆υτικό Μέτωπο, και να «στραγγαλίσει» την Βρετανία µε τον υποβρυχιακό πόλεµο εφαρµόζοντας ναυτικό αποκλεισµό αναγκάζοντάς  την να συνάψει ειρήνη πριν οι αµερικανικές δυνάµεις να προλάβουν να εκπαιδευτούν και να σταλούν στην Ευρώπη σε  µεγάλους αριθµούς.

Οι Γερµανοί την συγκεκριµένη περίοδο εµφανίζονταν αισιόδοξοι, µετά τις επιτυχίες τους στο ανατολικό Μέτωπο και ότι έτσι θα µπορούσαν να µετακινήσουν µεγάλες δυνάµεις από εκεί προς τα δυτικά.

Η απάντηση του Μεξικού

Το µήνυµα τελικά γνωστοποιήθηκε στη µεξικανική κυβέρνηση. Ο πρόεδρος του Μεξικού Venustiano Carranza ανέθεσε αµέσως σε µια στρατιωτική επιτροπή να εκτιµήσει την δυνατότητα των ενόπλων δυνάµεων της χώρας του να καταλάβουν τις πρώην µεξικανικές περιοχές.

Οι στρατηγοί που ανέλαβαν την υπόθεση αυτή εργασίας συµπέραναν ότι δεν ήταν δυνατό ούτε καν  επιθυµητό να επιχειρήσουν µια τέτοια επιχείρηση για συγκριµένους λόγους.

Πρώτον: Το Μεξικό την περίοδο εκείνη ήταν εν µέσω εµφυλίου πολέµου (ήταν σε εξέλιξη η µεξικανική επανάσταση 1910-1917 µε αρχηγό τον στρατηγό Πάντσο Βίγια) και η θέση της µεξικανικής κυβέρνησης κάθε άλλο παρά σίγουρη ήταν. Μια κήρυξη πολέµου στις ΗΠΑ θα έδινε ευκαιρία στις αντίπαλες παρατάξεις να συµµαχήσουν µε τις ΗΠΑ µε αντάλλαγµα διπλωµατική αναγνώριση.

∆εύτερον: Η στρατιωτική ισχύς των ΗΠΑ ήταν κατά πολύ µεγαλύτερη από αυτή του Μεξικό. Παρά το γεγονός ότι οι ένοπλες δυνάµεις της χώρας ήταν συµπαγείς και πιστές στο καθεστώς δεν υπήρχε κανένα σενάριο που να εκτιµούσε ότι θα έβγαιναν νικήτριες σε ένα πόλεµο µε τις ΗΠΑ.

Τρίτον: Η προσφορά της γερµανικής κυβέρνησης για «γενναιόδωρη οικονοµική βοήθεια» κρίθηκε ως αναξιόπιστη. Ήδη από τον Ιούνιο του 1916 η Γερµανία είχε διαµηνύσει στον Carranza ότι θα ήταν δύσκολο να προσφέρει τις απαραίτητες ποσότητες χρυσού προκειµένου να ιδρυθεί µια ανεξάρτητη εθνική µεξικανική τράπεζα. Ακόµη όµως και αν λάµβανε οικονοµική βοήθεια το Μεξικό θα ήταν δύσκολο να προχωρήσει στην παραγγελία των απαραίτητων πυροµαχικών και οπλισµού καθώς θα µπορούσε να προχωρήσει σε παραγγελία µόνο από τις χώρες του ABC δηλαδή των Αργεντινή, την Βραζιλία ή την Χιλή µε τις οποίες θα διακινδύνευε τις σχέσεις του.

Τέταρτον: Ακόµη και αν το Μεξικό είχε τη δυνατότητα να προχωρήσει  στην κατάλληλη των Πολιτειών αυτών θα ήταν δύσκολο να ελέγξει τις αντιδράσεις του τοπικού αγγλόφωνου  πληθυσµού, ο οποίος µεταξύ άλλων έφερε όπλα σε µεγάλο βαθµό.

Πέµπτον: Οι σχέσεις του Μεξικού µε τις χώρες του ABC θα υποβάλλονταν σε δοκιµασία. Το 1014 οι συγκεκριµένες χώρες είχαν οργανώσει την συνθήκη ειρήνης του Νιαγάρα µεταξύ των ΗΠΑ και του Μεξικού προκειµένου να αποφευχθεί µια πολεµική αναµέτρηση µεταξύ των δύο χωρών µετά την µάχη και την κατάληψη από αµερικανικές δυνάµεις της Veracruz. Είσοδος του Μεξικού σε πόλεµο µε τις ΗΠΑ θα διακινδύνευε τις σχέσεις του µε τις τρεις αυτές χώρες.

Η απόρριψη της γερµανικής πρότασης από το Μεξικό οδήγησε τις ΗΠΑ στην de jure αναγνώριση του Μεξικανού προέδρου Venustiano Carranza προκειµένου να ενισχυθεί η ουδετερότητα του Μεξικού.

Συµπεράσµατα

Το τηλεγράφηµα στάλθηκε µέσω τριών οδών: Μια ασύρµατα, µια µέσω καλωδίου από την πρεσβεία των ΗΠΑ (υπήρχε ειδική συµφωνία µε την Γερµανία) και µια µέσω της πρεσβείας της Σουηδίας. Όπως µπορείτε να διαβάσετε σε άλλες σελίδες του τεύχους, η Βρετανία είχε κόψει όλα τα υποβρύχιο καλώδια που ένωναν µε την Γερµανία µε άλλες χώρες.

Έτσι το Βερολίνο είχε προχωρήσει σε συµφωνίες µε ουδέτερες χώρες όπως οι ΗΠΑ ή η Σουηδία για τη χρήση των δικών τους καλωδίων.

Όσο οξύµωρο και αν ακούγεται το γερµανικό τηλεγράφηµα παραδόθηκε κωδικοποιηµένο στην αµερικανική πρεσβεία στο Βερολίνο από εκεί µεταδόθηκε στην αµερικανική πρεσβεία στην ∆ανία και από εκεί στάλθηκε στις ΗΠΑ όπου και παραδόθηκε στην γερµανική πρεσβεία και από εκεί µεταδόθηκε ή παραδόθηκε στην γερµανική πρεσβεία στο Μεξικό.

Η Σουηδία αντίθετα µετέδωσε το τηλεγράφηµα Ζίµµερµαν από την Στοκχόλµη στο Μπουένος Άιρες, µέσω βρετανικού υποβρύχιου καλωδίου(!) και από εκεί στο Μεξικό µέσω υπέργειων καλωδίων.

Όπως είναι εύλογο να αντιληφθεί κανείς ήταν πολύ εύκολο για την βρετανική αντικατασκοπεία και πιο συγκεκριµένα για το λεγόµενο  Room 40 να υποκλέψει και αποκωδικοποιήσει το µήνυµα. Οι Βρετανοί στην αρχή ήταν διστακτικοί στο να δείξουν το τηλεγράφηµα στους Αµερικανούς, καθώς φοβόντουσαν ότι οι Γερµανοί θα µάθαιναν ότι οι κώδικές τους είχαν σπάσει.

Προ του κινδύνου όµως οι ΗΠΑ να µην συνδράµουν την Βρετανία στον πόλεµο (αν και η Ουάσιγκτον είχε διακόψει τις διπλωµατικές της σχέσεις µε το Βερολίνο από τις 3 Φεβρουαρίου) το έκαναν γνωστό στις 19 Φεβρουαρίου και ο τότε πρόεδρος Γούντροου Ουίλσον έλαβε γνώση για το περιεχόµενό του στις 24 Φεβρουαρίου.

Το περιεχόµενο του τηλεγραφήµατος έγινε γνωστό στο κοινό την 1η Μαρτίου του 1917 και χρησιµοποιήθηκε ως βάση για την δικαιολόγηση της εµπλοκής των ΗΠΑ στον Α΄ΠΠ που επισηµοποιήθηκε στις 6 Απριλίου του 1917.