«TOKYO RAID»: Από την Ρώμη στο Τόκιο – Η παράτολμη αποστολή της ιταλικής Αεροπορίας το 1942

Κατά την διάρκεια του Β’ ΠΠ οι ιταλικές αεροπορικές δυνάµεις, αλλά και η Αεροπορία του Ναυτικού, πραγµατοποίησαν µια σειρά από εντυπωσιακές αποστολές, πολλές από αυτές θα µπορούσαν να χαρακτηριστούν πρωτοποριακές εξαιτίας των ειδικών συνθηκών στις οποίες πραγµατοποιήθηκαν.

Παρ΄ όλα αυτά λίγες έγιναν γνωστές µετά τον πόλεµο, κυριότερα γιατί µέρος των τότε απόρρητων εγγράφων καταστράφηκαν µετά την συνθηκολόγηση της Ιταλίας στις 8 Σεπτεµβρίου του 1943, αλλά και γιατί κανείς στην χώρα δεν ήθελε να θυµάται τίποτα από την καταστροφική εµπλοκή της Ιταλίας στον Β’ ΠΠ.

Μια από τις αποστολές αυτές, που έµειναν άγνωστες για πολύ καιρό ήταν και η πτήση στην Ιαπωνία.

Γιατί στην Ιαπωνία

Μετά την επίθεση της Ιαπωνίας στο Περλ Χάρµπορ στις 7 ∆εκεµβρίου του 1941, η χώρα του «Ανατέλλοντος Ήλιου», βρέθηκε, παραδόξως µεν, αποµονωµένη, κυκλωµένη από τις ΗΠΑ και την Βρετανία και χωρίς δυνατότητα επικοινωνίας µε τους συµµάχους της του «Άξονα», στην Ευρώπη.

Έτσι µετά την επίθεση στην Χαβάη, κάθε αεροπορική, ναυτική και -πόσο µ άλλον- οδική σύνδεση µεταξύ της Ιαπωνίας και της Ιταλίας και Γερµανίας διακόπηκε αναγκαστικά.

Τα τρία έθνη είχαν υπογράψει στις 26 Σεπτεµβρίου του 1940, την τριµερή συµφωνία, που έµεινε γνωστή ως ο «Άξονας». Με την είσοδο των ΗΠΑ στον πόλεµο και µε τις αεροναυµαχίες να µαίνονται στον Ειρηνικό και φυσικά µε την γερµανική εισβολή στη Ρωσία, τεράστιοι χερσαίοι όγκοι και εξίσου τεράστιες θαλάσσιες περιοχές απέκλεισαν κάθε επικοινωνία µεταξύ της Ιαπωνίας µε την Γερµανία και την Ιταλία.

Έτσι και οι τρεις χώρες του Άξονα, άρχισαν να σχεδιάζουν εναλλακτικές διαδροµές είτε αεροπορικής είτε θαλάσσιας επικοινωνίας.

Η ανάγκη για ανταλλαγή σπάνιων πρώτων υλών, στρατιωτικών συµβούλων, σχεδίων και κωδικών επικοινωνίας ήταν επιτακτική.

Οι προετοιµασίες

Ανάµεσα στις διάφορες αποστολές σύνδεσης που σχεδιάστηκαν και υλοποιήθηκαν, ήταν και αυτή της απευθείας πτήσης µεταξύ Ρώµης και Τόκιο.

Τον Ιανουάριο του 1942, το ιταλικό υπουργείο Πολέµου, ζήτησε από την διοίκηση της ιταλικής Αεροπορίας (Regia Aeronautica Italiana) τον σχεδιασµό ενός προγράµµατος πτήσεων από την Ιταλία στην Ιαπωνία χωρίς ενδιάµεσο σταθµό.

Αυτό που θα λέγαµε σήµερα one-way. Λαµβάνοντας υπόψη την τεράστια απόσταση που χώριζε τις δύο χώρες, ο αρχηγός της Αεροπορίας στρατηγός Fourgier, στράφηκε αµέσως σε µια ειδική Μοίρα Μεταφορών η οποία είχε στο ενεργητικό της πολλές αποστολές προς τη νότια Αµερική και από το 1940-41 σε αποστολές ανεφοδιασµού αποκλεισµένων ιταλικών φρουρών (Gimma και Gondar) στην ανατολική Αφρική, χρησιµοποιώντας τρικινητήρια αεροσκάφη Savoia Marchetti SM83.

Το αεροσκάφος που επιλέχθηκε για αυτή την παράτολµη όµως αποστολή, ήταν το επίσης τρικινητήριο Savoia Marchetti SM75, το οποίο αν και µε µικρότερο φορτίο από το  SM83, προσέφερε µεγαλύτερη εµβέλεια, γεγονός απαραίτητο, για την εκτέλεση της πτήσης.

Το αεροσκάφος είχε τρεις κινητήρες της Alfa Romeo 128 RC 18 (άλλες πηγές αναφέρουν Alfa Romeo 126 R.C.34) των 750 ίππων ο καθένας, µέγιστο βάρος απογείωσης κοντά στους 22 τόνους, µέγιστη ταχύτητα 369 χ.α.ω.. και οικονοµική 325 χ.α.ω. και επιχειρησιακό υψόµετρο 7.000 µέτρα.

Κανονικά το αεροσκάφος είχε εµβέλεια 2.279 χλµ. αλλά η συγκεκριµένη έκδοση που επιλέχθηκε, η SM75 GA (Grande Autonomia) είχε εµβέλεια  8.000 χλµ. µε µειωµένο φορτίο, αλλά πολύ µεγαλύτερη ικανότητα µεταφοράς καυσίµου.

Αρχικά το πλήρωµα των τεσσάρων ατόµων που επιλέχθηκαν για την πτήση ήταν ο Amedeo Paradisi (ο οποίος είχε συµµετάσχει στο αεροπορικό Grand Prix από το Ιστρ της Γαλλίας στη ∆αµασκό και επιστροφή το 1937, όπως και στο Ρώµη-Ντακάρ-Ρίο ντε Τζανέιρο το 1938, κάτι που σηµαίνει ότι είχε επιλεγεί για την εµπειρία του στις πτήσεις µεγάλων αποστάσεων, µε συγκυβερνήτη τον Publio Magini, µε τεράστια εµπειρία στην πτήση διά οργάνων, τον ραδιοναυτίλο Ezio Vaschetto και τον ιπτάµενο µηχανικό Vittorio Trovi.

Το πλήρωµα αυτό είχε ξαναπετάξει µαζί. Μόλις πριν ένα µήνα περίπου στις 9 Μαΐου του 1942, είχε πραγµατοποιήσει µια πτήση διάρκειας 28 ωρών προς την Ασµάρα (πρώην ιταλική αποικία της Ερυθραίας) για να ρίξει πατριωτικά φυλλάδια τα οποία έγραφαν «Ιταλοί από την Ερυθραία: Η πατρίδα δεν σας ξεχνά. Θα επιστρέψουµε!».

Η τολµηρή αυτή αποστολή ήταν επιτυχηµένη, δηλαδή πλήρωµα και αεροσκάφος επέστρεψαν στην Ιταλία δίχως απώλειες, γεγονός που έδωσε ενθουσιασµό για την πραγµατοποίηση του µεγάλου άλµατος στην Ιαπωνία.

Η συντριβή για µια πτήση 50 χιλιοµέτρων

Η ώρα έφτασε για την πραγµατοποίηση της πτήσης, αλλά το αεροσκάφος έπρεπε να µεταφερθεί πρώτα στο αεροδρόµιο της Guidonia από το αεροδρόµιο Ciampino στη Ρώµη.

Επρόκειτο για µια πτήση µόλις 50 χλµ. απόσταση. ∆υστυχώς όµως συνέβη το αδιανόητο: Και οι τρεις κινητήρες του SM75 GA έπαθαν ταυτόχρονα βλάβη. Πιθανότατα επρόκειτο για κάποια σοβαρή βλάβη στην τροφοδοσία καυσίµου, αλλά κανείς δεν γνωρίζει σήµερα.

Ο κυβερνήτης του αεροσκάφους Paradisi καταφέρνει να κάνει µια απελπισµένη προσγείωση έκτακτης ανάγκης, αλλά το αεροπλάνο συντρίβεται στο έδαφος και ο ίδιος χάνει το δεξί του πόδι.

Ως εκ θύµατος το υπόλοιπο πλήρωµα βγαίνει τραυµατισµένο  αλλά ζωντανό από την καταστροφή. ∆εν υπήρχε όµως χρόνος για χάσιµο. Παρά το σοκ το “Tokyo Raid” δεν µπορούσε να αναβληθεί.

Με υπεράνθρωπες προσπάθειες οι µηχανικοί της Regia Aeronautica κατάφεραν να ετοιµάσουν ένα δεύτερο SM75 GA και σε χρόνο ρεκόρ στις 29 Ιουνίου όλα είναι έτοιµα για την πτήση. Φυσικά εξαιτίας του δυστυχήµατος, η αποστολή τώρα έχει διαφορετική σύνθεση: Κυβερνήτης είναι ο Συνταγµατάρχης (Σµήναρχος) Antonio Moscatelli (Μοσκατέλι), συγκυβερνήτης ο Mario Curto, ραδιοναυτίλος ο Ernesto Mazzotti.

∆εν αναφέρεται κάποια άλλη αλλαγή, οπότε συµπεραίνουµε ότι ο ιπτάµενος µηχανικός ήταν ο Vittorio Trovi.

Από την Ιταλία στην Ουκρανία

Το αεροσκάφος SM75 «RT» (Ρώµη-Τόκυο) θα απογειωθεί στις 05:30 της 29ης Ιουνίου από το αεροδρόµιο Guidonia της Ρώµης, µε κατεύθυνση αρχικά στην Ζαπορίζια της ανατολικής Ουκρανίας, (δυτικά του Ντόνετσκ και βόρεια της Κριµαίας) διαγράφοντας ένα σκέλος 2.030 χλµ. και το οποίο βέβαια ήταν υπό γερµανική κατοχή.

Το σηµείο αυτό ήταν η πραγµατική εκκίνηση του “Tokyo Raid” την εποµένη 30 Ιουνίου και µετά τον απαραίτητο ανεφοδιασµό, τον τεχνικό έλεγχο και κιβώτια µε πολύτιµα κρυπτογραφηµένα και απόρρητα έγγραφα (που κανείς τελικά δεν έµαθε το ακριβές περιεχόµενό τους) και µε φορτίο καυσίµου 10.300 λίτρων απογειώθηκε στις 6 µ.µ. µετά από διαδροµή 700 µέτρων.

Σε περίπτωση που το πλήρωµα αναγκαζόταν να πραγµατοποιήσει έκτακτη προσγείωση σε σοβιετικό έδαφος είχε διαταγή να καταστρέψει πρώτα το αεροσκάφος και φυσικά όλο το κρυπτογραφηµένο υλικό και τους αεροναυτιλιακούς χάρτες.

Οι Ιταλοί και σύµφωνα µε τις επιθυµίες των Ιαπώνων οι οποίες δεν επιθυµούσαν από την πτήση να προκαλέσουν την ΕΣΣ∆ κανένα έγγραφο δεν είχε ως αποδέκτη κάποια ιαπωνική υπηρεσία ή προσωπικότητα.

Όλα είχαν ως αποδέκτη τους την ιταλική πρεσβεία στο Τόκυο. Παρ΄ όλες τις προφυλάξεις που είχαν ληφθεί για τη µυστικότητα της αποστολής, αλλά και την σιγή ασυρµάτου κατά την διάρκεια της πτήσης, το ρωσικό αντιαεροπορικό προβολικό εντόπισε το αεροσκάφος πάνω από το Σταλίνο αλλά και το ∆έλτα του Βόλγα.

Ταυτόχρονα ένα αεροσκάφος δίωξης, πιθανότατα ένα Yak-1 εντόπισε το αεροσκάφος, αλλά σύµφωνα µε τα όσα είπε το πλήρωµα αργότερα δεν µπόρεσε να το αναχαιτίσει.

Στα αποµνηµονεύµατά του, ο κυβερνήτης Μοσκατέλι θα γράψει σχετικά: «Είχαµε την περίεργη αυτή αίσθηση ότι η πτήση  µας ήταν γνωστή στους Ρώσους».

Μογγολία & Τόκιο

Ωστόσο, το SM75 συνεχίζει το µακρύ ταξίδι του πετώντας πάνω από τη βόρεια ακτή της λίµνης της Αράλης στην κεντρική Ασία, διασχίζοντας το όρη Μπαικάλ και Tarbagatai µέχρι να φτάσει πάνω από την τεράστια έρηµο του Γκόµπι.

Ωστόσο, η αεροναυτιλία, δηλαδή ο ακριβής υπολογισµός της θέσης του αεροσκάφους  αποδεικνύεται ανακριβής, ιδίως όσον αφορά το υψόµετρο και τη θέση των οροσειρών, ενώ ταυτόχρονα η πιθανότητα πτήσης σε ασφαλή υψόµετρα άνω των 5.000 µέτρων περιορίζεται πολύ από την περιορισµένη ικανότητα των κινητήρων να αποδώσουν σε µεγάλα ύψη.

Οι καιρικές συνθήκες θα γίνουν στη συνέχεια πολύ πιο δύσκολες καθώς το αεροπλάνο θα συνεχίσει να πετά προς τα  ανατολικά, δηλαδή προς την περιοχή του πλανήτη που επηρεάζεται από ανέµους και βροχές που χαρακτηρίζει το καλοκαίρι των µουσώνων.

Το πλήρωµα, καθ΄όλη τη διάρκεια της πτήσης δεν έχει σταµατήσει να αγωνίζεται πραγµατικά για τον υπολογισµό της θέσης του αεροσκάφους.

Η κατάσταση θα γίνει χειρότερη, όταν στο τελευταίο τµήµα της πτήσης, µια τεράστια αµµοθύελλα θα πλήξει το SM75 παρά το γεγονός ότι αυτά πετά στα 3.000 µέτρα µεταξύ Κίνας και Μογγολίας.

Το αεροσκάφος κλυδωνίζεται από τους θυελλώδεις ανέµους και την περιορισµένη, σχεδόν ανύπαρκτη ορατότητα. 

Παρ ‘όλα αυτά, ο Μοσκατέλι διατηρεί τον έλεγχο του αεροσκάφους και περίπου στις 10 µ.µ. της 30ης Ιουνίου, θα µειώνει το ύψος του, διαπερνώντας το στρώµα των νεφών  µε στόχο να εντοπίσει (οπτικά) την πορεία του Κίτρινου ποταµού.

Ακολουθώντας την πορεία αυτή, και στις 15:30 της εποµένης 1ης Ιουλίου το SM.75 και σχεδόν στο όριο της αυτονοµίας του, έχοντας εξαντλήσει και το τελευταίο λίτρο καυσίµων, το πλήρωµα εντοπίζει  επιτέλους το ιαπωνικό πεδίο προσγείωσης του Pao Tow Chen (που βρίσκεται στην εσωτερική Μογγολία) και που εκείνο το διάστηµα ήταν υπό τον έλεγχο των Ιαπώνων.

Το αεροσκάφος θα προσγειωθεί µε ασφάλεια σε ένα αρκετά καλό διάδροµο µήκους 1.300 µέτρων. Το πλήρωµα καλωσορίζεται από έναν ιαπωνικό στρατηγό, υπεύθυνο για τον τοµέα Hansi, συνοδευόµενο από µια στρατιωτική αντιπροσωπεία και δύο Ιταλούς αξιωµατικούς του Ναυτικού που έχουν σπεύσει από την ιαπωνική πρωτεύουσα στη Μογγολία ειδικά για την περίσταση. Είναι οι πλοίαρχοι  Roberto De Leonardis και Enrico Rossi.

Το πλήρωµα θα ξεκουραστεί για µια ηµέρα και την εποµένη θα αναχωρήσει για την Ιαπωνία, µια διαδροµή 2.700 χλµ. Πριν όµως από την απογείωση θα αλλάξει τα σήματα της ιταλικής Αεροπορίας που πετούσε µε αυτά της ιαπωνικής προκειµένου να µην υπάρξει κάποια «φιλική» κατάρριψη από κάποιο ιαπωνικό αεροσκάφος δίωξης.

Παράλληλα στο αεροσκάφος θα επιβιβαστεί και ένας Ιάπωνας στρατιωτικός µε καθήκοντα διερµηνέα.

Στις 20:00 της 2ας Ιουλίου το τρικινητήριο SM.75GA θα φτάσει επιτέλους στον προορισµό του στο Τόκιο, όπου όλο το προσωπικό της ιταλικής πρεσβείας αλλά και όσοι Ιταλοί βρίσκονταν στη χώρα θα το υποδεχθούν µε ενθουσιασµό.

Όπως ανέφερε αργότερα το πλήρωµα, οι Ιάπωνες, από την πλευρά τους, ήταν εγκάρδιοι, αλλά τίποτα περισσότερο.

Ο φόβος να ενοχληθεί η ΕΣΣ∆ από αυτή την πτήση ήταν ιδιαίτερα έντονος και φάνηκε. Οι Ιάπωνες δίνοντας τη µεγάλη µάχη τους στον Ειρηνικό κατά των ΗΠΑ, δεν ήθελαν µε τίποτα να προκαλέσουν τον Στάλιν και να δηµιουργήσουν ένα δεύτερο µέτωπο.

Ο Γερµανός στρατιωτικός ακόλουθος ήταν επίσης παρών στην υποδοχή και σε ένα εορτασµό στην ιταλική πρεσβεία, όπου και θα µεταδώσει στη συνέχεια την επιτυχία της αποστολής στο Βερολίνο και στον αρχηγό της Luftwaffe  Χέρµαν Γκέρινγκ.

Ο Γκέρινγκ θα αποστείλει ένα συγχαρητήριο τηλεγράφηµα στον στρατηγό  Fourgier και στη συνέχεια (όπως αναφέρουν οι ιταλικές πηγές) θα τα βάλει µε το προσωπικό του που δεν µπόρεσε να πραγµατοποιήσει ένα αντίστοιχο εγχείρηµα όπως έκαναν οι «”αναθεµατισµένοι” σύντροφοι µακαρονάδες».

Η επιστροφή

Πράγµατι και πέρα από κάθε άποψη, η πτήση του SM75 «RT» ήταν µια πραγµατικά εξαιρετική επιτυχία, δεδοµένων  των συνθηκών και των απρόβλεπτων.

Στις 16 Ιουλίου (µετά από δύο εβδοµάδες γεµάτες τεχνικές συναντήσεις µε ιαπωνικά, ιταλικά και γερµανικά επιτελεία, και στιγµές  γιορτής), το ιταλικό πλήρωµα απογειώθηκε από το Τόκιο φέρνοντας το αεροσκάφος πίσω στο Pao Tow Chen στη Μογγολία και χωρίς προβλήµατα.

Εκεί, αφού ακολούθησαν την αντίστροφη διαδικασία, διαγράφοντας  τα ιαπωνικά σήµατα και αντικαθιστώντας τα, ξανά µε ιταλικά, το αεροσκάφος επιθεωρήθηκε  και ανεφοδιάστηκε µε 21.000 λίτρα καυσίµου αυτή τη φορά, καθώς δεν υπήρχε ο φόρτος των κιβωτίων που αρχικά µετέφερε προς την Ιαπωνία επιτρέποντας περισσότερο καύσιµο

Στις 21:45 της 18ης Ιουλίου, το SM.75GA απογειώθηκε, χωρίς προβλήµατα παρά το γεγονός ότι ήταν και πάλι υπερφορτωµένο αλλά και γιατί το πεδίο απογείωσης ήταν σε µεγάλο υψόµετρο περί 1.000 και πλέον µέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας, µε κατεύθυνση δυτική.

Η διαδροµή της επιστροφής ήταν η ίδια µε αυτή της µετάβασης αλλά µε αντίξοες συνθήκες όπως συχνές βροχοπτώσεις, νέφη που εµπόδιζαν τη ναυτιλία, µεγάλες και απότοµες θερµοκρασιακές αλλαγές και  σχηµατισµοί πάγου στις πτέρυγες.

Φτάνοντας κοντά στην Κασπία Θάλασσα, ο Μοσκατέλι προσπαθεί να επικοινωνήσει  µε την βάση στο Σταλίνο της Ουκρανίας, αλλά χωρίς αποτέλεσµα.

Ευτυχώς, οι Σοβιετικοί δεν παρατήρησαν κάτι και χάρη στους υπολογισµούς που πραγµατοποιήθηκαν από τον ραδιοναυτίλο Magini, το SM.75 κατάφερε, στις 02.10 το πρωί της 20ης  Ιουλίου του 1942, να προσγειωθεί επιτυχώς  στο εφεδρικό πεδίο στην Οδησσό (µετά από µια πτήση 6.350 χιλιοµέτρων που διανύθηκε σε 29 ώρες και 25 λεπτά πτήσης, συνεχώς στον αέρα!

Σήµερα η πτήση από Ρώµη προς Τόκιο έχει διάρκεια κάτι παραπάνω από 16 ώρες. Λίγες µέρες αργότερα, στην Guidonia ο Μοσκατέλι και το πλήρωµα θα τύχουν θερµής υποδοχής από τον ίδιο τον Μουσολίνι.

∆εδοµένης της έλλειψης µέσων, χρηµάτων αλλά και πολιτικών εµποδίων, η Ανώτατη Στρατιωτική ∆ιοίκηση της Ιταλίας αποφάσισε να µην πραγµατοποιήσει άλλες πτήσεις προς την Άπω Ανατολή.

Ωστόσο, οι σηµαντικές παρατηρήσεις και τα διδάγµατα που προέκυψαν από την αποστολή SM.75 «RT» επέτρεψαν στους Γερµανούς να εγκαινιάσουν, ξεκινώντας από τις αρχές του 1944, ένα δικό τους σχέδιο αεροπορικής σύνδεσης µε την Ιαπωνία, που κατάφερε να πραγµατοποιήσει πάντως µόνο κάποιες λίγες πτήσεις µε αεροσκάφη Junker 290.