Η πρώτη χώρα στον κόσμο στις κοινωνικές παροχές

Στις 19 Νοεμβρίου κατοχυρώθηκε συνταγματικά στην Ελλάδα η παροχή του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος και η επέκταση του από 450.000 δικαιούχους σε 800.000.

Οι αιτήσεις αφορούν εισοδήματα που δεν ξεπερνούν ετησίως το ποσό των 5.400 ευρώ, ενώ ο μέσος όρος παροχής ανά νοικοκυριό θα είναι 213 ευρώ μηνιαίως. Το ποσό δεν αντιστοιχεί ούτε στο μισό του βασικού μισθού και δεν θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς ότι επαρκεί για την αντιμετώπιση της φτώχειας, κάτι που είναι η κεντρική ιδέα για τη θέσπιση ενός τέτοιου μέτρου.

Υπάρχει βέβαια μία χώρα στον κόσμο, όπου η έννοια του βασικού εισοδήματος είναι… κυριολεκτική, πλήττοντας πράγματι τις κοινωνικές ανισότητες. Η συγκεκριμένη μεταρρύθμιση ξεκίνησε την άνοιξη του 2017 στον Καναδά με την πιλοτική εφαρμογή της, προκειμένου να εξαχθεί το συμπέρασμα για το εάν τελικά το βασικό εισόδημα είναι επαρκής λύση ώστε να καταπολεμηθεί η φτώχεια και να μειωθεί η κοινωνική ανισότητα.

Το «πείραμα» είναι σε εξέλιξη στη μεγαλύτερη επαρχία της χώρας, το Οντάριο των περίπου 13,5 εκατ. κατοίκων. Περίπου 100.000 άνθρωποι από 18 έως 65 ετών, που δεν δικαιούται επίδομα ανεργίας (και φυσικά σύνταξη) λαμβάνουν μηνιαίως το επίδομα των 910 ευρώ, όσο είναι και ο βασικός μισθός στη χώρα (αυξάνεται στα 1250 αν πρόκειται για ανθρώπους με κάποια αναπηρία).

Η διαφορά είναι χαώδης, όπως σε οτιδήποτε άλλο μπορεί να τεθεί σε σύγκριση ο Καναδάς με την Ελλάδα. Στο Τορόντο και την Οττάβα τα 910 ευρώ είναι επαρκή για διαβίωση αν μένεις σε δικό σου σπίτι, καθώς δεν πληρώνεις το παραμικρό για περίθαλψη και φόρους. Το κόστος ζωής δεν απέχει ιδιαίτερα από αυτό της Αθήνας (η βενζίνη δε είναι στο 1/3), ενώ αν έχεις και ανήλικα παιδιά το ποσό αυξάνεται ανάλογα με τον αριθμό τους.

Για κάθε παιδί έως έξι ετών κάθε οικογένεια λαμβάνει 380 ευρώ μηνιαίως (ποσό που μειώνεται κατά 7% αν το ετήσιο εισόδημα είναι πάνω από 31.120 καναδικά δολάρια), ενώ για παιδιά από 6 έως 17 το επίδομα αντιστοιχεί σε 320 ευρώ. Μια οικογένεια με τρία παιδιά δηλαδή μπορεί να λαμβάνει το μήνα έως και 1000 ευρώ, ποσό που είναι ακριβώς 10 φορές… μεγαλύτερο απ’ ότι στην Ελλάδα. Το επίδομα είναι πολύ μεγαλύτερο αν πρόκειται για μονογονεϊκή οικογένεια. Μια μητέρα που είτε έχει χάσει τον σύζυγό της, είτε είναι άγαμη λαμβάνει περίπου 800 ευρώ μηνιαίως για κάθε παιδί!

Ο τρόπος με τον οποίο ανταποκρίνονται οι συμμετέχοντες στη λήψη του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος στο Οντάριο παρακολουθείται στενά από κοινωνικούς επιστήμονες, οικονομολόγους και διαμορφωτές της πολιτικής στον Καναδά, αλλά και σε όλο τον κόσμο. Τα αποτελέσματα ήταν όπως αναμενόταν θετικότατα και την ερχόμενη άνοιξη, που ολοκληρώνεται η πειραματική τριετία, το σχεδόν βέβαιο είναι ότι το μέτρο θα μονιμοποιηθεί. Οι άνθρωποι που παίρνουν το επίδομα περνούν σιγά-σιγά από την κατάσταση του «υπάρχω μόλις και μετά βίας» στην κατάσταση του «ζω ξανά».

Τρώνε πιο ποιοτική τροφή, δεν ξεμένουν από φαγητό στα μισά του μήνα, πηγαίνουν ξανά στον οδοντίατρο, μπορούν να αγοράσουν βασικά αγαθά για τη υγεία τους. Επίσης μειώθηκαν τα επίπεδα του στρες, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την υγεία, την ψυχολογία και τη δημιουργικότητα του ατόμου (αλλά και για τα κρατικά ασφαλιστικά ταμεία, τα κόστη των οποίων λαμβάνονται σοβαρά υπόψιν από τις προηγμένες χώρες σε τέτοιου είδους προγράμματα).

Αν τα κοινωνικά επιδόματα και το σύστημα υγείας και εκπαίδευσης είναι τα τρία πρώτα κριτήρια επιλογής χώρας, ο Καναδάς παίζει μάλλον χωρίς αντίπαλο. Στην περίθαλψη υπάρχει το μοντέλο του οικογενειακού γιατρού, με οργάνωση που ξεπερνάει ακόμα και τη φαντασία ενός Ελλαδίτη. Οι γιατροί θεωρούνται ένα από τα πιο σημαντικά «χαρτιά» για τη συγκρότηση ενός σωστού και ολοκληρωμένου κοινωνικού κράτους. Αμείβονται πολύ καλά, έχουν εκπαιδευτεί για να συναισθάνονται την ευθύνη του λειτουργικού τους ρόλου και φυσικά η λέξη «φακελάκι» είναι παντελώς άγνωστη στην κουλτούρα τους.

Ομοίως φυσικά και η λέξη «ράντσα» στα νοσοκομεία. Η Τοπική Αρχή Υγείας της εκάστοτε επαρχιακής κυβέρνησης ενημερώνει το κοινό μέσω διαδικτύου για τον εκτιμώμενο χρόνο αναμονής στα επείγοντα κάθε νοσοκομείου της περιοχής, προκειμένου ο μη σοβαρά ασθενής να έχει την εικόνα πριν αναχωρήσει από το σπίτι του! Αλλά πάντα υπάρχει η επισήμανση ότι «ακόμη κι αν ο χρόνος που εμφανίζεται είναι μεγάλος, η περίπτωσή σας θα αντιμετωπισθεί αμέσως σε περίπτωση που είναι επείγουσα. Αν η ζωή σας βρίσκεται σε κίνδυνο, παρακαλούμε καλέστε το 911 ή πηγαίνετε στο πλησιέστερο Τμήμα Επειγόντων».

Όταν ο ασθενής καλέσει ασθενοφόρο στον αριθμό 911 (σημειωτέον η γραμμή δεν κλείνει μέχρι να φτάσει στον ασθενή), αυτό θα φτάσει το πολύ μέσα σε 10 λεπτά. Υπάρχουν περιπτώσεις που το ασθενοφόρο μπορεί να φτάσει μέσα σε 3 λεπτά. Πολύ συχνά χρησιμοποιούνται ελικόπτερα-ασθενοφόρα.

Σε ότι αφορά το σύστημα εκπαίδευσης, θεωρείται η χώρα με το δεύτερο καλύτερο στον κόσμο πίσω από τη Φινλανδία. Πρόκειται για ένα μαθητοκεντρικό, συνεργατικό μοντέλο που εστιάζει στην ανάπτυξη νοητικών δεξιοτήτων, στην καλλιέργεια της κριτικής σκέψης και της ικανότητας δημιουργικής επίλυσης προβλημάτων σε ένα πολυπολιτισμικό περιβάλλον. Διαδραστικοί πίνακες, ταμπλέτες και υπολογιστές στις τάξεις, σύμβουλοι που καθοδηγούν τους μαθητές σε κάθε τους βήμα και εκατοντάδες τμήματα προαιρετικών μαθημάτων – από ρομποτική μέχρι… αεροπλοΐα – είναι μερικά από όσα συνθέτουν την εκπαιδευτική πραγματικότητα στον Καναδά.

Πολύ βασικό ρόλο παίζει και το σύστημα αξιολόγησης εκπαιδευτικών, που έχει εκτοξεύσει το επίπεδο διδασκαλίας και μεταδοτικότητας. Οι καναδοί εκπαιδευτικοί αξιολογούνται διαρκώς (συνήθως τρεις φορές τα πρώτα δύο χρόνια υπηρεσίας και κατόπιν ανά πενταετία), διαδικασία που τους επιτρέπει να εντοπίσουν τις αδυναμίες τους και να γίνουν καλύτεροι. Εάν οι «κακοί» εκπαιδευτικοί δεν βελτιωθούν μετά από μια αρνητική αξιολόγηση και έπειτα από ειδική εκπαίδευση που θα λάβουν, τελικώς θα απολυθούν!

Αλλά το καλύτερο μάλλον απ’ όλα είναι η δυνατότητα των φοιτητών να λάβουν δάνειο διαφόρου ύψους ποσών από την κυβέρνηση, στην οποία οφείλουν να επιστρέψουν μόνο το 50%! Ο λόγος που συμβαίνει αυτό είναι ότι το κράτος θεωρεί την εκπαίδευση επένδυση της οποίας οι συνέπειες θα αποτελέσουν αργότερα και δικό του όφελος.

Ο πολυπολιτισμικός Καναδάς δέχεται κάθε χρόνο περί τους 300.000 οικονομικούς μετανάστες (οι αιτήσεις υπερβαίνουν το εκατομμύριο, αλλά δεν γίνεται να ικανοποιηθούν όλοι…) και έχει αναδειχθεί πρώτη χώρα παγκομσίως στην αποδοχή της διαφορετικότητας. Άπαντες – Καναδοί και ξένοι – έχουν ίδια δικαιώματα και υποχρεώσεις. Και ένα από τα «σοκ» που μπορεί να υποστεί κάποιος ξένος που χάνει τη δουλειά του είναι ότι έως ότου ξαναβρεί, το επίδομα ανεργίας του αντιστοιχεί περίπου στο 80% του μισθού του…