Πάσχα: Από πού προέρχονται οι δημοφιλείς λέξεις «οβελίας» και «σούβλα»;

Θα μπορούσε να πει κανείς πως είναι η μέρα τους, σήμερα Κυριακή του Πάσχα, ωστόσο ποια είναι η ετυμολογία τους;

Από πού προέρχονται οι δημοφιλείς λέξεις «οβελίας» και «σούβλα»;

Σούβλα όπως… ράβω

Ο οβελίας, το αρνί που παραδοσιακά αποτελεί τον πρωταγωνιστή στο πασχαλινό τραπέζι, προέρχεται από τον οβελό, που είναι η αρχαία λέξη για τη σούβλα.

Όπως αναφέρει και ο Γεώργιος Μπαμπινιώτης στο «Ετυμολογικό λεξικό της νέας ελληνικής γλώσσας: Ιστορία των Λέξεων», η λέξη σούβλα προέρχεται εκ του λατινικού subula, που σήμαινε «σουβλί- χοντρή βελόνα» και συνδέεται με το ρήμα suere που σημαίνει «συρράπτω, ράβω».

Η λέξη συναντάται αρχικά στον Ηρωδιανό τον 3ο αιώνα μ.Χ, ενώ απαντά και ως όργανο μαρτυρίου, όπως αναφέρεται στην ίδια πηγή. Ομόρριζο, ασφαλώς, είναι και το σουβλάκι, που αρχικά αναφερόταν στο ξυλάκι στο οποίο έμπαινε το κρέας, δηλαδή τη μικρή σούβλα.

Τι ήταν αρχικά ο οβελίας; Δεν ήταν το αρνί

Όπως ειπώθηκε, η λέξη που χρησιμοποιείτο πριν από τη σούβλα ήταν ο οβελός», με ρίζες στον Όμηρο, σύμφωνα πάντοτε με τον Γεώργιο Μπαμπιπνιώτη (μίστυλλόν τ’ άρα ταλλα και αμφ’οβελοίσιν έπειραν, «έκοψαν το υπόλοιπο κρέας και το έβαλαν στις σούβλες).

Σημειωτέον πως ο οβελίας αρχικά ήταν ψωμί ψημένο στη σούβλα (οβελίας άρτος) και συνεκδοχικά απέκτησε τη σημασία του αρνιού που σουβλίζουμε κατ’έθιμον το Πάσχα.

Από την ίδια ρίζα (οβελός) είναι και ο οβολός, που ήταν νόμισμα στην αρχαία Αθήνα αξίας ίσης με το 1/6 της δραχμής, καθώς φαίνεται πως ότι κάποτε σιδερένιοι ή χάλκινοι οβελοί χρησιμοποιήθηκαν ως μονάδες συναλλαγής.

Από εκεί προέρχεται και το ρήμα εξοβελίζω, δηλαδή αποβάλλω, που αφορούσε την πρακτική των φιλολόγων κατά την ελληνιστική εποχή να σημειώνουν ως «νόθο» ένα κείμενο χρησιμοποιώντας μια μικρή οριζόντια γραμμή.

Στο σχήμα του οβελού, της σούβλας, εντοπίζεται και η ρίζα της λέξης «οβελίσκος», που κατέληξε να σημαίνει τον τετράεδρο μονόλιθο στύλο που τοποθετούσαν οι Αιγύπτιοι έξω από τις πυραμίδες, σύμφωνα με την ίδια πηγή.