Μετανάστευση: Χάραξη πορείας για σταθερή & μελλοντικά βιώσιμη διαχείριση

Ενόψει της θεματικής συζήτησης των ηγετών της ΕΕ σχετικά με τη μετανάστευση, που θα διεξαχθεί στις 14 Δεκεμβρίου, η Επιτροπή προτείνει σήμερα πολιτικό χάρτη πορείας με στόχο την επίτευξη συνολικής συμφωνίας έως τον Ιούνιο του 2018 όσον αφορά την επιδίωξη βιώσιμης μεταναστευτικής πολιτικής.

Καθώς η Ευρώπη ξεπερνά τη διαχείριση της κρίσης, χρειάζεται μια συμφωνία για σταθερή και μελλοντικά βιώσιμη πολιτική της ΕΕ σε θέματα μετανάστευσης και ασύλου με μακροπρόθεσμο χρονικό ορίζοντα, ώστε να διατηρηθεί η δυναμική σε όλα τα μέτωπα, εσωτερικά και εξωτερικά.

Ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν-Κλωντ Γιούνκερ δήλωσε σχετικά: «Απομακρυνόμαστε πλέον από την κατάσταση κρίσης, είναι όμως σαφές ότι η μετανάστευση θα παραμείνει πρόκληση για μια γενιά Ευρωπαίων. Η Ευρώπη χρειάζεται επειγόντως να εφοδιαστεί με ανθεκτικά στις μελλοντικές εξελίξεις μέσα για την υπεύθυνη και δίκαιη διαχείριση της μετανάστευσης. Την τελευταία τριετία σημειώσαμε ουσιαστική πρόοδο, ωστόσο, τώρα είναι η κατάλληλη στιγμή να μετατρέψουμε τις προτάσεις σε νομοθεσία και τη νομοθεσία σε πράξη.»

Την τελευταία τριετία, διαμορφώθηκε νέα προσέγγιση της ΕΕ στη διαχείριση της μετανάστευσης, η οποία στηρίζει τα πλέον εκτεθειμένα κράτη μέλη, ενισχύει την προστασία των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ και ενδυναμώνει τη συνεργασία με χώρες εταίρους. Παρόλο που, με συντονισμένες προσπάθειες, κατέστη εφικτή η σταθεροποίηση μιας εξαιρετικά ασταθούς κατάστασης —οι παράτυπες αφίξεις στην ΕΕ μειώθηκαν κατά 63 % το 2017— η μετανάστευση θα εξακολουθήσει να αποτελεί πρόκληση για δεκαετίες, όπως δείχνουν οι τάσεις για τα προσεχή έτη και παράγοντες όπως η κλιματική αλλαγή, η κατάσταση της ασφάλειας και οι δημογραφικές εξελίξεις στην ΕΕ και στις γειτονικές της χώρες.

Η Επιτροπή συνιστά σήμερα στους ηγέτες να συνεχίσουν το ήδη επιτελούμενο έργο, και συγκεκριμένα να διασφαλίσουν την επίτευξη ταχείας προόδου για τη μεταρρύθμιση του κοινού ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου, να ενισχύσουν περαιτέρω τις εταιρικές σχέσεις με τρίτες χώρες, να συνεχίσουν να δημιουργούν νόμιμες οδούς εισόδου στην Ευρώπη και να εξασφαλίσουν επαρκή χρηματοδότηση για το μέλλον. Μόνο μια ολοκληρωμένη προσέγγιση παράγει αποτελέσματα. Η αποκλειστική στόχευση στην εσωτερική διάσταση και στήριξη των κρατών μελών δεν επαρκεί. Ταυτόχρονα, η εξωτερική μεταναστευτική πολιτική από μόνη της δεν θα αντιμετωπίσει τη μεταναστευτική πρόκληση για την Ευρώπη.

Αλληλεγγύη και υπευθυνότητα στα θέματα ασύλου και συνόρων

Καθώς οι διαπραγματεύσεις για τις προτάσεις της Επιτροπής σχετικά με την αναθεώρηση του κοινού ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου εξελίσσονται με πολύ αργούς ρυθμούς, είναι εξαιρετικά σημαντικό το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο να προβεί στην απεμπλοκή της συζήτησης για αποτελεσματικότερη και δικαιότερη προσέγγιση όσον αφορά την εξισορρόπηση μεταξύ αλληλεγγύης και υπευθυνότητας. Λαμβανομένων υπόψη των διαφορετικών θέσεων, ένας τρόπος για να σημειωθεί πρόοδος στη μεταρρύθμιση του συστήματος του Δουβλίνου θα μπορούσε να συνίσταται στην υιοθέτηση προσέγγισης όπου το στοιχείο της υποχρεωτικής μετεγκατάστασης θα εφαρμόζεται σε καταστάσεις σοβαρής κρίσης, ενώ σε λιγότερο προβληματικές καταστάσεις, η μετεγκατάσταση θα στηρίζεται σε εκούσιες δεσμεύσεις των κρατών μελών. Η Επιτροπή συνιστά στο Συμβούλιο να εξετάσει τις προτάσεις της Επιτροπής ως σύνολο και να επιδιώξει να εγκρίνει την αναθεώρηση του κανονισμού του Δουβλίνου, στο πλαίσιο ευρύτερης συμφωνίας για όλες τις προτεινόμενες μεταρρυθμίσεις έως τον Ιούνιο του 2018. Ενώ συνεχίζεται ο διάλογος για τις κεντρικές πτυχές της αλληλεγγύης και της υπευθυνότητας, ορισμένα στοιχεία της δέσμης μέτρων, όπως οι προτάσεις που αφορούν τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό για το Άσυλο και το Eurodac, μπορούν να εκδοθούν έως τον Μάρτιο του 2018, ώστε να τεθούν τα λειτουργικά θεμέλια για το αναμορφωμένο σύστημα ασύλου.

Προκειμένου τα κράτη μέλη να βοηθηθούν άμεσα στην προστασία των εξωτερικών συνόρων, η ΕΕ πρέπει να καταστήσει πλήρως λειτουργικό τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής για να ολοκληρωθεί η δημιουργία αποτελεσματικού συστήματος διαχείρισης των εξωτερικών συνόρων. Έως τον Μάρτιο του 2018 τα κράτη μέλη οφείλουν να διασφαλίσουν ότι όλοι οι πόροι και το προσωπικό που απαιτούνται για τις εφεδρείες ταχείας αντίδρασης του Οργανισμού είναι έτοιμα προς αποστολή.

Ενίσχυση της συνεργασίας και στήριξη προς τρίτες χώρες

Η εξωτερική διάσταση της μεταναστευτικής πολιτικής πρέπει να παγιωθεί με την πλήρη εφαρμογή της Δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας και τη στενότερη συνεργασία με τρίτες χώρες εταίρους και οργανισμούς του ΟΗΕ. Τώρα η ΕΕ πρέπει να είναι έτοιμη να κινητοποιήσει πρόσθετους πόρους για τη Διευκόλυνση της ΕΕ για τους πρόσφυγες στην Τουρκία, να ενισχύσει τη στρατηγική εταιρική σχέση με την Αφρικανική Ένωση και τα κράτη μέλη της, να υλοποιήσει την πρώτη σειρά προγραμμάτων στο πλαίσιο του Εξωτερικού Επενδυτικού Σχεδίου της ΕΕ, και να αναπληρώσει τα κεφάλαια τηςθυρίδας Βόρειας Αφρικής του Καταπιστευματικού Ταμείου της ΕΕ.

Με στόχο την αποτροπή της παράτυπης μετανάστευσης και την εξάρθρωση του επιχειρηματικού μοντέλου των διακινητών, η ΕΕ πρέπει να προσφέρει εναλλακτικές λύσεις για τις επικίνδυνες διαδρομές με τη δημιουργία ασφαλών και νόμιμων οδών εισόδου για όσα άτομα έχουν πραγματικά ανάγκη προστασίας. Για τον σκοπό αυτόν, απαιτείται επίσης τα κράτη μέλη να επανεγκαταστήσουν επιπλέον 50.000 ευάλωτους πρόσφυγες έως τον Μάιο του 2019. Ταυτόχρονα, τα κράτη μέλη πρέπει να προβαίνουν στην ταχεία και αποτελεσματική επιστροφή και επανεισδοχή των ατόμων που δεν έχουν δικαίωμα παραμονής στην ΕΕ. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίσουν ότι η ικανότητα επιστροφών του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής θα καταστεί πλήρως λειτουργική έως τον Μάιο του 2018. Θα πρέπει επίσης να αυξήσουν έως τον Ιούνιο του 2018 τον αριθμό των μεταναστών που επιστρέφουν, στο πλαίσιο των επιχειρήσεων που οργανώνονται σε συνεργασία με τον Οργανισμό, κατά 50 % σε σχέση με τον Ιούνιο του 2017.

Στο πλαίσιο της κοινής ειδικής ομάδας Ευρωπαϊκής Ένωσης / Αφρικανικής Ένωσης / Ηνωμένων Εθνών που συστήθηκε στις 29 Νοεμβρίου 2017, τα κράτη μέλη θα πρέπει να στηρίξουν τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης ώστε να επιταχυνθούν οι επιστροφές από τη Λιβύη, με τη χορήγηση χρηματοδότησης από την Επιτροπή για επιπλέον 15.000 υποβοηθούμενες εκούσιες επιστροφές έως τον Φεβρουάριο του 2018.

Περισσότερη και πιο ευέλικτη χρηματοδότηση για τη διαχείριση της μετανάστευσης

Η διαχείριση της μετανάστευσης αποτελεί μείζονα πρόκληση για την οποία απαιτούνται οικονομικές επενδύσεις. Από το 2015 η ΕΕ αύξησε σχεδόν κατά 75 % τη χρηματοδότηση που διατίθεται στο πλαίσιο του Ταμείου Ασύλου και Μετανάστευσης και του Ταμείου Εσωτερικής Ασφάλειας και για οργανισμούς της ΕΕ. Στο εξής, οι ηγέτες θα πρέπει να εξετάσουν τον τρόπο με τον οποίο θα εξασφαλιστεί η χρηματοδότηση για την εξωτερική διάσταση της μετανάστευσης και η ταχεία κινητοποίηση πόρων, με σκοπό την αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτίων της μετανάστευσης και την προστασία των προσφύγων και των μεταναστών. Το επόμενο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο (ο επταετής προϋπολογισμός της ΕΕ) θα πρέπει να αξιοποιήσει τα διδάγματα των τελευταίων τριών ετών και να προσφέρει ευέλικτα μέσα για την αντιμετώπιση των μεταναστευτικών προκλήσεων στο μέλλον.

Ιστορικό

Κατά την ανάληψη των καθηκόντων του, ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ζαν-Κλωντ Γιούνκερ, ανέθεσε σε έναν Επίτροπο με ειδική αρμοδιότητα για θέματα μετανάστευσης, τον κ. Δημήτρη Αβραμόπουλο, να εργαστεί, υπό τον συντονισμό του πρώτου αντιπροέδρου Φρανς Τίμερμανς, για την εκπόνηση νέας πολιτικής για τη μετανάστευση ως μίας από τις 10 πολιτικές προτεραιότητες της Επιτροπής Γιούνκερ.

Στις 13 Μαΐου 2015, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε ένα μακρόπνοο Ευρωπαϊκό Θεματολόγιο για τη Μετανάστευση, με στόχο την αντιμετώπιση των άμεσων προκλήσεων της κρίσης του 2015 και τον εφοδιασμό της ΕΕ με εργαλεία για την καλύτερη διαχείριση της μετανάστευσης μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα.

Στις 7 Ιουνίου 2016, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η Ύπατη Εκπρόσωπος δρομολόγησαν την εταιρική σχέση για τη μετανάστευση, με στόχο να ενισχυθεί η συνεργασία με τις χώρες καταγωγής και διέλευσης, κυρίως στην Αφρική, για την καλύτερη κοινή διαχείριση της μετανάστευσης.

Η θεματική συζήτηση που θα διεξαχθεί στο πλαίσιο του θεματολογίου των ηγετών στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Δεκεμβρίου, αποτελεί ευκαιρία να εξεταστεί ο τρόπος με τον οποίο θα επιδιωχθεί μια βιώσιμη μεταναστευτική πολιτική για την ΕΕ, καθώς και να δοθεί στρατηγικός προσανατολισμός όσον αφορά τις κύριες πολιτικές κατευθύνσεις που καθορίζονται στην ανακοίνωση της Επιτροπής.

Για περισσότερες πληροφορίες

Νομοθετικά έγγραφα

Ανακοίνωση: Συμβολή της Επιτροπής στη θεματική συζήτηση των ηγετών της ΕΕ σχετικά με τη μελλοντική πορεία της εξωτερικής και της εσωτερικής διάστασης της μεταναστευτικής πολιτικής

Ενημερωτικά δελτία

Ενημερωτικό δελτίο 1: Μετανάστευση: Χάρτης πορείας

Ενημερωτικό δελτίο 2: Μετανάστευση και σύνορα – Η κατάσταση όσον αφορά τις κύριες προτάσεις

Ενημερωτικό δελτίο 3: Μεταρρύθμιση των κανόνων της ΕΕ για το άσυλο

Ενημερωτικό δελτίο 4: Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής

Ενημερωτικό δελτίο 5: Προϋπολογισμός της ΕΕ για την προσφυγική κρίση και τη βελτίωση της διαχείρισης της μετανάστευσης

Ενημερωτικό δελτίο 6: Μετανάστευση: Αλληλεγγύη στο πλαίσιο της ΕΕ

Ενημερωτικό δελτίο 7: Επανεγκατάσταση και νόμιμη μετανάστευση

Ενημερωτικό δελτίο 8: Συνεργασία με χώρες-εταίρους

Ενημερωτικό δελτίο 9: Η καίρια εταιρική σχέση της ΕΕ με την Αφρική

Ενημερωτικό δελτίο 10: Καταπιστευματικό Ταμείο Έκτακτης Ανάγκης της ΕΕ για την Αφρική

Ενημερωτικό δελτίο 11: Δράση της ΕΕ στη Λιβύη για τη μετανάστευση

Ενημερωτικό δελτίο 12: Δήλωση ΕΕ-Τουρκίας