BRICS: Η διεύρυνση του οικονομικού μπλοκ και τα γεωπολιτικά κόλπα του Ρ.Τ.Ερντογάν

Η Τουρκία έχει ζητήσει επίσημα να ενταχθεί στην ομάδα BRICS, δηλαδή των χωρών με αναδυόμενες αγορές, καθώς επιδιώκει να ενισχύσει την παγκόσμια επιρροή της και να σφυρηλατήσει νέους δεσμούς και συμφωνίες εκτός από τους παραδοσιακούς δυτικούς συμμάχους της.

«Η Τουρκία μπορεί να γίνει μια ισχυρή, ευημερούσα, υψηλού κύρους και αποτελεσματική χώρα, εάν βελτιώσει τις σχέσεις της με την Ανατολή και τη Δύση ταυτόχρονα» δήλωσε ο Ερντογάν στην Κωνσταντινούπολη.

«Οποιαδήποτε άλλη μέθοδος εκτός από αυτή δεν θα ωφελήσει την Τουρκία, αλλά θα τη βλάψει».

Οι BRICS αντιπροσωπεύουν σημαντικές αναδυόμενες αγορές, με τεράστιες οικονομικές δυνατότητες.

Η ένταξη της Τουρκίας σε αυτήν την ομάδα θα της παρείχε ευκαιρίες για νέες εμπορικές και επενδυτικές συνεργασίες, καθώς και πρόσβαση σε κεφάλαια για ανάπτυξη μέσω, για παράδειγμα, της Νέας Τράπεζας Ανάπτυξης των BRICS.

Η ομάδα των χωρών BRICS περιλάμβανε αρχικά τη Βραζιλία, τη Ρωσία, την Ινδία, την Κίνα και τη Νότια Αφρική, οι οποίες της έδωσαν το ακρωνύμιο.

Η ομάδα άρχισε πέρυσι να διευρύνει τα μέλη της, καθώς επιδιώκει να αμφισβητήσει μια παγκόσμια τάξη που κυριαρχείται από τις δυτικές οικονομίες, με τη Σαουδική Αραβία, το Ιράν, την Αιθιοπία, την Αίγυπτο, την Αργεντινή και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα να συμμετέχουν και περισσότερες από 40 χώρες να έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον.

Ο όμιλος BRICS περιλαμβάνει μερικές από τις μεγαλύτερες αναδυόμενες οικονομίες.

Απέκτησε τέσσερα νέα μέλη στις αρχές του τρέχοντος έτους, όταν το Ιράν, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Αιθιοπία και η Αίγυπτος εντάχθηκαν στις τάξεις της.

Η περαιτέρω διεύρυνση της ομάδας θα μπορούσε να συζητηθεί κατά τη διάρκεια μιας συνόδου κορυφής στο Καζάν της Ρωσίας, από τις 22 έως τις 24 Οκτωβρίου.

Η Μαλαισία, η Ταϊλάνδη και ο στενός σύμμαχος της Τουρκίας, το Αζερμπαϊτζάν, είναι μεταξύ άλλων χωρών που επιθυμούν να ενταχθούν.

Οι BRICS αυτοδιαφημίζονται ως εναλλακτική λύση σε αυτό που τα μέλη τους θεωρούν δυτικοκρατούμενους θεσμούς, όπως η Παγκόσμια Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.

Τα νέα μέλη μπορούν δυνητικά να αποκτήσουν πρόσβαση σε χρηματοδότηση μέσω της αναπτυξιακής της τράπεζας, καθώς και να διευρύνουν τις πολιτικές και εμπορικές τους σχέσεις.

Το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης του Ερντογάν κατηγορεί εδώ και καιρό τα δυτικά έθνη ότι ματαιώνουν τις τουρκικές φιλοδοξίες για μια αυτάρκη αμυντική βιομηχανία και μια ισχυρή οικονομία.

Ο Ερντογάν έχει επανειλημμένα ζητήσει την αναθεώρηση του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών για να διευρύνει τα πέντε μόνιμα μέλη του και έχει εκφράσει το ενδιαφέρον του να ενταχθεί στον Οργανισμό Συνεργασίας της Σανγκάης, ο οποίος έχει συσταθεί από τη Ρωσία και την Κίνα ως αντίπαλος του ΝΑΤΟ.

«Δεν χρειάζεται να επιλέξουμε μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ενωσης και του Οργανισμού Συνεργασίας της Σανγκάης, όπως ισχυρίζονται κάποιοι» δήλωσε ο Ερντογάν.

«Αντιθέτως, πρέπει να αναπτύξουμε τις σχέσεις μας τόσο με αυτούς όσο και με άλλους οργανισμούς, σε μια βάση win-win».

Η επέκταση των BRICS καθοδηγείται σε μεγάλο βαθμό από την Κίνα, η οποία προσπαθεί να ενισχύσει την παγκόσμια επιρροή της φλερτάροντας έθνη παραδοσιακά συμμαχικά με τις ΗΠΑ.

Καθώς ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν και ο Κινέζος πρωθυπουργός ολοκλήρωσαν ξεχωριστές συναντήσεις στη νοτιοανατολική Ασία αυτή την εβδομάδα, οι δύο εταίροι στο οικονομικό μπλοκ BRICS συνάντησαν μια περιοχή που επιθυμεί να ενταχθεί σε μια ομάδα που θεωρείται αντιστάθμισμα έναντι των θεσμών υπό δυτική ηγεσία.

Κατά τη διάρκεια μιας συνέντευξης σε κινεζικά μέσα ενημέρωσης πριν από την επίσκεψη του Λι στη Μαλαισία, ο πρωθυπουργός Ανουάρ Ιμπραήμ εξέφρασε την πρόθεσή του να υποβάλει αίτηση στο μπλοκ, αφού διπλασιάστηκε σε μέγεθος φέτος προσελκύοντας τα έθνη του Παγκόσμιου Νότου – εν μέρει προσφέροντας πρόσβαση στη χρηματοδότηση αλλά και παρέχοντας έναν πολιτικό χώρο ανεξάρτητο από την επιρροή της Ουάσινγκτον.

Η Ταϊλάνδη -σύμμαχος των ΗΠΑ στη συνθήκη- ανακοίνωσε τον περασμένο μήνα τη δική της υποψηφιότητα για να ενταχθεί στο BRICS.

Για τις χώρες που επιδιώκουν να μετριάσουν τους οικονομικούς κινδύνους από τον εντεινόμενο ανταγωνισμό ΗΠΑ – Κίνας, η συμμετοχή στις BRICS είναι μια προσπάθεια να ισορροπήσουν ανάμεσα σε ορισμένες από αυτές τις εντάσεις.

Στη νοτιοανατολική Ασία πολλά έθνη εξαρτώνται οικονομικά από το εμπόριο με την Κίνα, ενώ ταυτόχρονα καλωσορίζουν την παρουσία ασφάλειας και τις επενδύσεις που παρέχει η Ουάσινγκτον.

Αλλά η συμμετοχή στις BRICS είναι επίσης ένας τρόπος να σηματοδοτηθεί η αυξανόμενη απογοήτευση για τη διεθνή τάξη υπό την ηγεσία των ΗΠΑ και τους βασικούς θεσμούς που παραμένουν σταθερά υπό τον έλεγχο των δυτικών δυνάμεων, όπως η Παγκόσμια Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.

«Ορισμένοι από εμάς, συμπεριλαμβανομένων ανθρώπων όπως εγώ, πιστεύουμε ότι πρέπει να βρούμε λύσεις για την άδικη διεθνή χρηματοπιστωτική και οικονομική αρχιτεκτονική» δήλωσε σε συνέντευξή του ο πρώην υπουργός Εξωτερικών της Μαλαισίας Σαϊφουντίν Αμπντουλάχ.

«Ετσι, οι BRICS θα ήταν πιθανώς ένας από τους τρόπους για να εξισορροπήσουμε κάποια πράγματα».

Για τον Πούτιν και τον Κινέζο ηγέτη Σι Τζινπίνγκ, το ενδιαφέρον για τις BRICS δείχνει επίσης την επιτυχία τους να απωθήσουν τις προσπάθειες των ΗΠΑ και των συμμάχων τους, να τους απομονώσουν ευρύτερα λόγω του πολέμου στην Ουκρανία και των στρατιωτικών απειλών προς την Ταϊβάν, τις Φιλιππίνες, τη Νότια Κορέα και την Ιαπωνία.

Το κάλεσμα σε νέα μέλη και η ισχυροποίηση Κίνας, Ρωσίας έναντι της Δύσης

Η δυναμική για την προσθήκη νέων μελών συνεχίστηκε. Παρά τις προσπάθειες των ΗΠΑ και της Ευρώπης να αποτρέψουν τις χώρες από το να συναλλάσσονται με τη Μόσχα, εκπρόσωποι από 12 έθνη που δεν είναι μέλη εμφανίστηκαν σε διάλογο των BRICS στη Ρωσία αυτόν τον μήνα.

Σε αυτούς περιλαμβάνονταν μακροχρόνιοι εχθροί των ΗΠΑ, όπως η Κούβα και η Βενεζουέλα, αλλά και έθνη όπως η Τουρκία, το Λάος, το Μπαγκλαντές, η Σρι Λάνκα και το Καζακστάν.

Παρών ήταν επίσης το Βιετνάμ, το οποίο πέρυσι αναβάθμισε τους δεσμούς με την Ουάσινγκτον, σε μια κίνηση που θεωρήθηκε αντίδραση στην αυξανόμενη επιρροή του Πεκίνου στην περιοχή.

Μετά τη φετινή διεύρυνση οι BRICS σχεδιάζουν να προσκαλέσουν χώρες που δεν είναι μέλη τους να συμμετάσχουν στην επόμενη σύνοδο κορυφής τους, στη ρωσική πόλη Καζάν, τον Οκτώβριο.

Και μόνο η φιλοξενία της εκδήλωσης δίνει στη Μόσχα την ευκαιρία να επιδείξει στον κόσμο ότι δεν είναι εντελώς απομονωμένη από την αντίθεση της Δύσης στον πόλεμο στην Ουκρανία.

Τα μέλη του μπλοκ συμφώνησαν να συγκεντρώσουν συναλλαγματικά αποθέματα ύψους 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων, τα οποία μπορούν να δανείζουν το ένα στο άλλο σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης.

Η ομάδα ίδρυσε επίσης τη Νέα Αναπτυξιακή Τράπεζα, ένα ίδρυμα κατά το πρότυπο της Παγκόσμιας Τράπεζας, το οποίο έχει εγκρίνει δάνεια ύψους σχεδόν 33 δισεκατομμυρίων δολαρίων, κυρίως για έργα ύδρευσης, μεταφορών και άλλων υποδομών, από τότε που άρχισε να λειτουργεί, το 2015.

Αυτή η επενδυτική δεξαμενή θα ήταν χρήσιμη στη νοτιοανατολική Ασία, όπου η επίσημη χρηματοδότηση της ανάπτυξης μειώθηκε στο χαμηλό επίπεδο των 26 δισεκατομμυρίων δολαρίων το 2022, σύμφωνα με έκθεση που συνέταξε αυτόν τον μήνα το Ινστιτούτο Lowy με έδρα το Σίδνεϊ.