Κόσμος
Όπως αναμενόταν, οι τόνοι οξύνονται στο ζήτημα του προγράμματος πυρηνικής ενέργειας του Ιράν: οι ΗΠΑ και οι Ευρωπαίοι πέτυχαν να υιοθετηθεί χθες Τετάρτη το βράδυ από το Διοικητικό Συμβούλιο του ΔΟΑΕ ψήφισμα που ανακαλεί επίσημα στην τάξη την Τεχεράνη, με φόντο το αδιέξοδο στις διαπραγματεύσεις για να περισωθεί η διεθνής συμφωνία του 2015.
Εν είδει αντίδρασης, η Ισλαμική Δημοκρατία αποσυνέδεσε νωρίτερα κάμερες επιτήρησης εγκατεστημένες από τον Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας.
Η Ουάσινγκτον προειδοποίησε ότι η απόφαση αυτή εγείρει κίνδυνο να «περιπλέξει ακόμη περισσότερο» τις συνομιλίες στη Βιέννη, οι οποίες έχουν ανασταλεί από τον Μάρτιο.
Το ψήφισμα που κατέθεσαν οι ΗΠΑ και η Ε3 (Βρετανία, Γαλλία, Γερμανία) είναι το πρώτο που επιπλήττει το Ιράν στον ΔΟΑΕ, μέρος του συστήματος του ΟΗΕ, από τον Ιούνιο του 2020.
Με κοινή ανακοίνωσή τους, οι τέσσερις χώρες «χαιρέτισαν» το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας και αξίωσαν το Ιράν να «τηρήσει τις νομικές του υποχρεώσεις».
Η απόφαση εγκρίθηκε από 30 μέλη του ΔΣ του ΔΟΑΕ, που συνεδριάζει στη Βιέννη· μόνο η Ρωσία και η Κίνα ψήφισαν κατά, σύμφωνα με δύο διπλωμάτες που μίλησαν στο Γαλλικό Πρακτορείο. Τρεις χώρες απείχαν (Ινδία, Λιβύη, Πακιστάν).
Ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, ο Ναφτάλι Μπένετ, παρενέβη εξαίροντας τη «μείζονα απόφαση που αποκαλύπτει το αληθινό πρόσωπο του Ιράν», βλέποντας σε αυτή «προειδοποιητικό μήνυμα».
Το κείμενο αξιώνει το Ιράν να «συνεργαστεί πλήρως» με τον ΔΟΑΕ, ο οποίος στηλίτευε σε πρόσφατη έκθεσή του την απουσία «τεχνικά αξιόπιστων» απαντήσεων όσον αφορά ίχνη εμπλουτισμένου ουρανίου που είχαν εντοπιστεί σε τρεις αδήλωτες εγκαταστάσεις.
Η απόφαση, με συμβολικό χαρακτήρα σε αυτό το στάδιο, μπορεί να αποτελέσει το πρελούδιο για τη μεταφορά της διένεξης στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, αρμόδιο για την επιβολή κυρώσεων.
«Λυπηρή» και «αντιπαραγωγική» κίνηση
«Το Ιράν δεν έχει κρυφές πυρηνικές δραστηριότητες, ούτε αδήλωτες εγκαταστάσεις», τόνισε χθες ο Μοχάμαντ Εσλαμί, επικεφαλής του ιρανικού οργανισμού ατομικής ενέργειας (ΙΟΑΕ), κατηγορώντας τους Δυτικούς πως αυτό που θέλουν είναι να «διατηρήσουν τη μέγιστη πίεση» με αυτή την «πολιτική» απόφαση.
Πριν καν διεξαχθεί η ψηφοφορία, το Ιράν αποσυνέδεσε χθες «αρκετές κάμερες» σε «πυρηνικές εγκαταστάσεις» της χώρας, σύμφωνα με ανακοίνωση Τύπου του ΔΟΑΕ.
«Σήμερα, οι αρμόδιες αρχές έλαβαν την οδηγία να διακόψουν τη λειτουργία του συστήματος επιτήρησης του εμπλουτισμού ουρανίου σε πραγματικό χρόνο (OLEM) και των καμερών των μετρητών ροής της υπηρεσίας», διευκρίνισε.
Ο ιρανικός οργανισμός ωστόσο επισήμανε ότι «πάνω από το 80% από τις υπάρχουσες κάμερες του Οργανισμού λειτουργούν, όπως όριζε η συμφωνία επιτήρησης (…), όπως πριν».
Ο εκπρόσωπός του Μπεχρούζ Καμαλβαντί, ο οποίος πήγε επιτόπου για να διαπιστώσει τη διακοπή της λειτουργίας τους, προειδοποίησε πως «προβλέπονται και άλλα μέτρα».
Η κίνηση αυτή είναι «εξαιρετικά λυπηρή» και «αντιπαραγωγική», ήταν η αντίδραση εκπροσώπου της αμερικανικής διπλωματίας που ερωτήθηκε σχετικά από το Γαλλικό Πρακτορείο. «Η αντίδραση του Ιράν θα έπρεπε να είναι να συνεργαστεί πλήρως» με τον ΔΟΑΕ, «όχι να αναπτύσσει ακόμη περισσότερο τις δραστηριότητές του στο πεδίο της πυρηνικής ενέργειας και να μειώνει τη διαφάνεια».
Από τον Ιανουάριο του 2016, οι επιθεωρητές του ΟΗΕ επαληθεύουν και ελέγχουν την εφαρμογή των δεσμεύσεων που είχε αναλάβει το Ιράν στο πλαίσιο της συμφωνίας που είχε υπογράψει την προηγούμενη χρονιά στη Βιέννη με τις μεγάλες δυνάμεις, επισήμως το Κοινό Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης (ΚΟΣΔ).
«Μέγιστη πίεση»
Η συμφωνία προσέφερε στην Ισλαμική Δημοκρατία ελάφρυνση των κυρώσεων σε βάρος της, με αντάλλαγμα περιορισμούς στο ιρανικό πρόγραμμα πυρηνικής ενέργειας.
Όμως η Ουάσινγκτον αποσύρθηκε από τη συμφωνία το 2018, επί προεδρίας Ντόναλντ Τραμπ, που χαρακτήριζε το ΚΟΣΔ ανεπαρκές, κι επανέφερε μονομερώς σε ισχύ τις αμερικανικές οικονομικές κυρώσεις σε βάρος του Ιράν, εξωθώντας το να αρχίσει να αθετεί υποχρεώσεις που είχε αναλάβει.
Καθώς ο νυν Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν, δήλωσε ευνοϊκά διακείμενος στην επιστροφή των ΗΠΑ στο ΚΟΣΔ, άρχισαν διαπραγματεύσεις τον Απρίλιο του 2021 στη Βιέννη ανάμεσα στην Ε3, τη Ρωσία και την Κίνα για να επιτευχθεί αυτό, που όμως μοιάζουν ολοένα περισσότερο καταδικασμένες σε αποτυχία. Οι ΗΠΑ συμμετέχουν στη διαδικασία εκ του σύνεγγυς.
Κατά τη διάρκεια του διαλόγου στο Διοικητικό Συμβούλιο, Λονδίνο, Παρίσι και Βερολίνο κατήγγειλαν ότι το πρόγραμμα πυρηνικής ενέργειας είναι «πιο προχωρημένο παρά ποτέ» και μίλησαν για δραστηριότητες χωρίς «αξιόπιστη δικαιολογία» εάν το πρόγραμμα έχει μόνο ειρηνικούς σκοπούς.
Κατά τις πιο πρόσφατες εκτιμήσεις του ΔΟΑΕ, το Ιράν θα έχει προσεχώς στη διάθεσή του επαρκή ποσότητα ουρανίου εμπλουτισμένου κατά το 60% για να αποκτήσει τουλάχιστον ένα πυρηνικό όπλο.
Και η Τεχεράνη – μολονότι αρνείται πως είχε ποτέ πρόθεση να αποκτήσει πυρηνικά όπλα – ενημέρωσε τον οργανισμό για την πρόθεσή της να επεκτείνει κι άλλο τις δυνατότητές της να εμπλουτίζει ουράνιο στην εγκατάσταση της Νατάνζ (κεντρικά), σύμφωνα με στοιχεία που παρουσιάστηκαν στο ΔΣ την Τετάρτη.
