Ευρωπαϊκή Ένωση: 500 δισ. ευρώ δεν έχουν διατεθεί από το Ταμείο Ανάκαμψης μετά την πανδημία

Οι κυβερνήσεις έχουν δεχθεί λιγότερο από ένα τρίτο του αρχικού προϋπολογισμού των 723 δισεκατομμυρίων ευρώ της ΕΕ για την υποστήριξη της οικονομικής ανάκαμψης μετά την πανδημία του Covid και πλέον πιέζουν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να επισπεύσει τις πληρωμές.

Οι χώρες ζητούν από την Κομισιόν να μειώσει τον όγκο της γραφειοκρατίας, που τις εμποδίζει να πάρουν στα χέρια τους το μερίδιο που τους αναλογεί από το ταμείο ή ακόμη και τις αποθαρρύνει από το να υποβάλουν εξ’ αρχής αίτηση. Η προθεσμία λήγει το 2026, με αποτέλεσμα να υπάρχουν φόβοι ότι θα χαθούν τεράστια χρηματικά ποσά.

Σύμφωνα με το Politico, το Ταμείο Ανάκαμψης είναι βυθισμένο σε σκάνδαλο διαφθοράς, με την ιταλική αστυνομία να έχει συλλάβει πάνω από 20 υπόπτους σε όλη της ΕΕ, στο πλαίσιο έρευνας για απάτη ύψους άνω των 600 εκατ. ευρώ.

Εθνικός αξιωματούχος παραπονέθηκε στο Politico για τα στεγανά που έπρεπε να σπάσουν τα κράτη-μέλη για να αποκτήσουν πρόσβαση στα χρήματα, τα οποία αποτελούνται από επιχορηγήσεις και δάνεια. Άλλος διπλωμάτης ανέφερε ότι οι κυβερνήσεις άρχισαν να σκέφτονται ότι το να ζητούν δάνεια στο πλαίσιο του Ταμείου Ανάκαμψης «δεν αξίζει τον κόπο».

Η Κομισιόν διερευνά τρόπους για την επιτάχυνση της χορήγησης μετρητών, σύμφωνα με άτομα που έχουν γνώση των ιδιωτικών συζητήσεων. Ήδη, το εκτελεστικό όργανο της ΕΕ μείωσε το συνολικό διαθέσιμο ποσό από τα 7233 δισ. ευρώ σε 648 δισ. ευρώ, αφού οι κυβερνήσεις απέτυχαν να υποβάλουν αίτηση για δάνεια ύψους σχεδόν 100 δισ. ευρώ πριν από μια ενδιάμεση προθεσμία μέχρι το τέλος του 2023.

Η Ισπανία έχει λάβει ένα πολύ μικρό ποσό

Όταν η ΕΕ δημιούργησε το 2021 το Ταμείο, κατέρριψε ένα από τα μακροχρόνια ταμπού του μπλοκ για την από κοινού άντληση χρημάτων από τις χώρες στις αγορές χρέους. Ωστόσο, τα χρήματα θα πρέπει να διεκδικηθούν μέχρι το τέλος του 2026.

Μέχρι στιγμής, η Κομισιόν έχει αποδεσμεύσει μόλις 225 δισεκατομμύρια ευρώ. Η Ισπανία, η οποία υποτίθεται ότι θα ήταν ο δεύτερος μεγαλύτερος αποδέκτης μετά την Ιταλία, έχει λάβει μόλις 340 εκατ. ευρώ σε δάνεια – ένα μικρό κλάσμα των 83 δισ. ευρώ που είχαν προβλεφθεί για το 2021.

Οι χώρες πρέπει να υποβάλουν ένα «σχέδιο ανάκαμψης» που να καθορίζει πώς θα χρησιμοποιηθούν τα μετρητά και ποιες μεταρρυθμίσεις θα προωθήσουν σε αντάλλαγμα. Τώρα προτρέπουν την Κομισιόν να διεκπεραιώσει αυτή τη γραφειοκρατία με ταχύτερο ρυθμό.

«Η Κομισιόν δεν μπορεί να αλλάξει τον κανονισμό, αλλά μπορεί να επιλέξει την ερμηνεία» των κανόνων για την αποδέσμευση των κονδυλίων, δήλωσε ο Ατάνας Πεκάνοφ, πρώην κυβερνητικός αξιωματούχος της Βουλγαρίας, ο οποίος συμμετείχε στενά στην κατάρτιση του σχεδίου ανάκαμψης της χώρας του. «Μπορούν να είναι περισσότερο ή λιγότερο αυστηροί και να αποφασίσουν τι έχει εκπληρωθεί επαρκώς».

Γιατί υπάρχει η εμπλοκή

Βασικός λόγος για την εμπλοκή, σύμφωνα με το δημοσίευμα, είναι ότι η Κομισιόν βλέπει το Ταμείο ως εργαλείο για να εξαναγκάσει τις κυβερνήσεις να πραγματοποιήσουν μεταρρυθμίσεις σε μια σειρά θεμάτων, συμπεριλαμβανομένων των συντάξεων και των δημοκρατικών προτύπων, που βρίσκονται σε εκκρεμότητα εδώ και χρόνια.

Οι χώρες πρέπει να αλλάξουν τους νόμους και να εκπληρώσουν συγκεκριμένους στόχους προτού αποδεσμευτούν τα χρήματα. Όμως, σύμφωνα με τον Πεκάνοφ, η Κομισιόν υπήρξε υπερβολικά σχολαστική κατά καιρούς, όταν αξιολογούσε κατά πόσο υπήρχε επιτυχία στους στόχους.

Δεύτερος κυβερνητικός αξιωματούχος πρόσθεσε ότι θα πρέπει να υπάρξει μεγαλύτερη ευελιξία στη διαδικασία αξιολόγησης των οροσήμων και των στόχων.

Η Κομισιόν εξετάζει τρόπους για να επιταχύνει την εκταμίευση χωρίς να αλλάξει επίσημα τους κανόνες, αν και δεν το έχει δηλώσει δημοσίως. Οι Βρυξέλλες επιρρίπτουν την ευθύνη για την αργή αξιοποίηση κυρίως στις κυβερνήσεις.

Απροθυμία για την υλοποίηση ορισμένων μεταρρυθμίσεων

«Η ταχύτητα εξαρτάται επίσης σε μεγάλο βαθμό από το πότε τα κράτη μέλη θα επιτύχουν τα ορόσημα και τους στόχους που περιλαμβάνονται στα σχέδιά τους και θα υποβάλουν τις σχετικές αιτήσεις πληρωμής», δήλωσε η εκπρόσωπος της Κομισιόν Lea Zuber.

Η Κομισιόν δήλωσε ότι αναμένει να μοιράσει το 54% των κονδυλίων μέχρι το τέλος του 2024

Αρκετές χώρες, ιδιαίτερα αυτές που μπορούν να δανειστούν με χαμηλό κόστος από τις χρηματοπιστωτικές αγορές, είναι απρόθυμες να πραγματοποιήσουν αντιδημοφιλείς εσωτερικές μεταρρυθμίσεις με αντάλλαγμα δάνεια τα οποία θα πρέπει τελικά να επιστρέψουν στην Κομισιόν.

Σύμφωνα με αξιωματούχο της ΕΕ, η Κομισιόν εισήγαγε αυστηρότερους ελέγχους για να ικανοποιήσει τις πιο σκληρές χώρες, κυρίως των χωρών της βόρειας Ευρώπης, που ανησυχούν ότι τα χρήματα θα χρησιμοποιηθούν άσκοπα.

Φόβοι για αδύναμους ελέγχους

Το ελεγκτικό όργανο της ΕΕ υπέδειξε ότι οι αδύναμοι έλεγχοι από τις αρχές των Βρυξελλών και οι στενές προθεσμίες αυξάνουν ενδεχομένως το πεδίο για απάτη.

Ο επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου Τόνι Μέρφι δήλωσε νωρίτερα φέτος στους δημοσιογράφους ότι το μεγάλο ζήτημα και ο κίνδυνος για τη φήμη είναι ότι οι πληρωμές είναι καλές όταν γίνονται, αλλά η Κομισιόν δεν ελέγχει επαρκώς τις επακόλουθες δαπάνες.

Ζήτημα τίθεται για το εάν οι κανόνες είναι υπερβολικά αυστηροί ή εάν η Κομισιόν έχει δίκιο στην αυστηρότητά τους, καθώς ορισμένα κράτη-μέλη ζητούν παρόμοιες πρωτοβουλίες χρηματοδότησης για διάφορα ζητήματα τα επόμενα χρόνια.