Αγωνιά η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν: Οι Ευρωβουλευτές δεν είναι δεδομένοι, αναφέρει το Politico

Το θεσμικό όργανο της ΕΕ που είναι το κορυφαίο για τη δημοκρατία και τη λογοδοσία πρόκειται να λάβει την επόμενη εβδομάδα μία από τις σημαντικότερες αποφάσεις του – εν κρυπτώ. Τα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου -πολλοί από τους οποίους είναι νέοι βουλευτές- αναμένεται να ψηφίσουν στις 18 Ιουλίου για το αν η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν αξίζει δεύτερη θητεία (η ακριβής ημέρα της ψηφοφορίας θα οριστικοποιηθεί την Πέμπτη).

Έχει ήδη την υποστήριξη της πλειοψηφίας των εθνικών ηγετών. Αλλά για να περάσει τη γραμμή στο Κοινοβούλιο, η φον ντερ Λάιεν χρειάζεται τις ψήφους 361 από τους 720 ευρωβουλευτές. Αν δεν τα καταφέρει, είναι εκτός και οι ηγέτες των κρατών μελών της ΕΕ θα πρέπει να βρουν εναλλακτική λύση.

Αυτό θα ήταν καταστροφή για την αξιοπιστία του μπλοκ – και για την καριέρα της φον ντερ Λάιεν.

Έτσι, η φον ντερ Λάιεν και η ομάδα της σηκώνουν τα τηλέφωνα και συναντούν όσο το δυνατόν περισσότερους ευρωπαίους νομοθέτες, συχνά μεμονωμένα, καθώς δεν μπορεί κάθε πολιτική ομάδα της ΕΕ ή εθνικός επικεφαλής αντιπροσωπείας να εγγυηθεί την ψήφο όλων των ευρωβουλευτών της.

«Πρέπει να διαπραγματευτείς και να ελπίζεις ότι θα τηρήσουν την υπόσχεσή τους», δήλωσε άτομο που βρίσκεται κοντά στη φον ντερ Λάιεν και του παραχωρήθηκε ανωνυμία, όπως και σε άλλους στο άρθρο αυτό, για να μιλήσει ελεύθερα. «Υπάρχει μεγάλη διαφορά σε σχέση με την προηγούμενη φορά. Γνωρίζει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, έχει ήδη πολλές από αυτές τις προσωπικές σχέσεις με τους ευρωβουλευτές».

Αλλά επειδή η ψηφοφορία θα γίνει μυστικά, είναι δύσκολο για τη φον ντερ Λάιεν και τους ηγέτες των ομάδων να πραγματοποιήσουν «το καλό, πατροπαράδοτο αμερικανικό μαστίγωμα», δήλωσε ο γενικός γραμματέας του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος Θανάσης Μπακόλας, αναφερόμενος στην πρακτική της χρήσης κινήτρων ή απειλών για να κάνουν τους βουλευτές να συμμορφωθούν.

«Είναι πρόκληση», δήλωσε ο πρώην πρόεδρος της Επιτροπής Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο, ο οποίος αντιμετώπισε δύο φορές (με επιτυχία) μυστική ψηφοφορία από τους ευρωβουλευτές. «Είναι πραγματικά ανεξάρτητοι όταν ψηφίζουν μυστικά».

Αυτή η ανεξαρτησία έρχεται με κόστος τη λογοδοσία στους ψηφοφόρους.

«Είναι αντιδημοκρατικό», δήλωσε η Nathalie Brack, καθηγήτρια πολιτικών επιστημών στο Université Libre de Bruxelles.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο παροτρύνει συνεχώς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Συμβούλιο της ΕΕ να είναι πιο διαφανείς, να λαμβάνουν υπόψη το αποτέλεσμα των εκλογών της ΕΕ όταν επιλέγουν ποιοι θα αναλάβουν τις κορυφαίες θέσεις εργασίας του μπλοκ και να υποστηρίζουν το σύστημα Spitzenkandidaten ή επικεφαλής υποψηφίων, επισήμανε η Brack.

«Αλλά ταυτόχρονα, οι πολίτες δεν γνωρίζουν την άμεση σχέση μεταξύ της ψήφου τους για έναν ευρωβουλευτή και του αν ο εν λόγω ευρωβουλευτής θα ψηφίσει υπέρ ή κατά του επόμενου προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Από δημοκρατική άποψη, αυτό δεν είναι σπουδαίο».

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τόνισε ότι οι κανόνες του καθιστούν σαφές ότι η εκλογή του προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής πρέπει να γίνεται με μυστική ψηφοφορία. «Σε γενικές γραμμές, οι ψηφοφορίες για τα πρόσωπα είναι συχνά μυστικές», δήλωσε εκπρόσωπος, επισημαίνοντας τους διορισμούς για το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο ή την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.

Οι κανόνες του παιχνιδιού

Για τη φον ντερ Λάειν, η μυστική ψηφοφορία έχει πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα.

Από τη μία πλευρά, οι νομοθέτες μπορούν να δηλώνουν δημοσίως ότι δεν την συμπαθούν, αλλά να συνάπτουν μυστικές συμφωνίες μαζί της ούτως ή άλλως. Από την άλλη πλευρά, δεν υπάρχει τρόπος να διασφαλιστεί ότι οι νομοθέτες θα τηρήσουν τις υποσχέσεις τους να την ψηφίσουν.

Για να περάσει τον πήχη των 361 ψήφων, η φον ντερ Λάιεν θα ελπίζει σε όσο το δυνατόν μεγαλύτερη υποστήριξη από τις κεντρώες ομάδες που την υποστήριξαν την τελευταία φορά – το δικό της ΕΛΚ, τους κεντροαριστερούς Σοσιαλιστές και Δημοκράτες (S&D) και τη φιλελεύθερη Ανανέωση – οι οποίες έχουν συνολικά σχεδόν 400 έδρες.

Το μεγάλο ερώτημα είναι τι θα πράξουν οι νομοθέτες της Τζόρτζια Μελόνι. Η Μελόνι απείχε όταν ήρθε η ώρα να ψηφίσει για τη φον ντερ Λάιεν στο Συμβούλιο της ΕΕ. Η φον ντερ Λάιεν δεν έχει μέχρι στιγμής συναντηθεί ακόμη με τους Ευρωπαίους Συντηρητικούς και Μεταρρυθμιστές – αλλά η αποχή έχει την ίδια αξία με τις ψήφους κατά στην ψηφοφορία του Κοινοβουλίου.

Αλλά ακόμη και εντός των κεντρώων ομάδων, υπάρχουν αντιφρονούντες. Ορισμένοι έχουν ήδη δηλώσει ανοιχτά ότι δεν θα ψηφίσουν τη φον ντερ Λάειν, άλλοι θα μπορούσαν να την υποστηρίξουν δημοσίως αλλά να πατήσουν το κουμπί «Όχι» στο Στρασβούργο.

Αυτός είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει καταστήσει την ψηφοφορία αυτή μυστική, δήλωσε η Brack.

«Ο στόχος είναι οι ευρωβουλευτές να μην δέχονται πιέσεις από το κόμμα τους ή την ομάδα τους, ώστε να ψηφίσουν όπως επιθυμούν. Η ιδέα είναι ότι αυτό ενισχύει την αυτονομία της κοινοβουλευτικής τους εντολής», είπε.

Ο Ρίτσαρντ Κόρμπετ, πρώην ευρωβουλευτής του Εργατικού Κόμματος του Ηνωμένου Βασιλείου, δήλωσε ότι η μυστικότητα της ψηφοφορίας οδήγησε σε μεγάλη συζήτηση όταν αυτή μπήκε στον κανονισμό του Κοινοβουλίου. Ο Κόρμπετ δήλωσε ότι ήθελε οι ψηφοφορίες να δημοσιοποιούνται για να είναι πιο υπεύθυνες απέναντι στους πολίτες.

Άλλοι υποστήριξαν ότι η ψηφοφορία πρέπει να είναι μυστική για να αποτραπεί η εξωτερική πίεση, για παράδειγμα από τις εθνικές κυβερνήσεις, και για να διασφαλιστεί η ανεξαρτησία των ευρωβουλευτών, κάτι που ισχύει και στη γερμανική Μπούντεσταγκ όταν ψηφίζουν για τον καγκελάριο, υπενθύμισε ο Κόρμπετ. «Έχασα. Ήταν ένα από εκείνα τα θέματα όπου οι εθνικές κοινοβουλευτικές παραδόσεις επηρέαζαν τις συμπεριφορές».

Φυσικά, εξακολουθεί να υπάρχει πίεση. Αρκετοί κυβερνητικοί ηγέτες, αρχηγοί κομμάτων και ομάδων ή επικεφαλής αντιπροσωπειών ασκούν πιέσεις στους ευρωβουλευτές τους να συμμορφωθούν. Ο Ιρλανδός πρωθυπουργός Σάιμον Χάρις, ο οποίος προέρχεται από την ίδια οικογένεια του ΕΛΚ με τη φον ντερ Λάιεν, έχει ήδη δηλώσει ότι θα «εμπλακεί» με τους Ιρλανδούς ευρωβουλευτές ενόψει της ψηφοφορίας.

Η ίδια η Φον ντερ Λάιεν δεν το ρισκάρει. Παραλείπει τη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στην Ουάσιγκτον αυτή την εβδομάδα για να επικεντρωθεί «στο έργο της για τη δημιουργία μιας πλειοψηφίας υπέρ μιας ισχυρής Ευρώπης στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο», δήλωσε ο Eric Mamer, επικεφαλής εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Αλλά ακόμη και αν σφίγουν τα χέρια και γίνονται συμφωνίες, οι ευρωβουλευτές μπορούν να επιλέξουν να ψηφίσουν κατά της φον ντερ Λάιεν χωρίς να το μάθει ποτέ κανείς.

Αυτό αποδυναμώνει μια πιθανή δεύτερη θητεία για τη φον ντερ Λάιεν, δήλωσε αξιωματούχος της ΕΕ. Η Φον ντερ Λάιεν πρέπει να παρακαλέσει και να κάνει παραχωρήσεις για να πείσει τους νομοθέτες να συμφωνήσουν, υποστήριξε ο αξιωματούχος. Καθώς δεν έχει εγγυήσεις, πρέπει να το κάνει αυτό με όσο το δυνατόν περισσότερους ευρωβουλευτές, μοιράζοντας πολιτικό κεφάλαιο σαν γλυκά.

Η Eva Poptcheva, απερχόμενη ευρωβουλευτής της Renew, υποβάθμισε το ενδεχόμενο οι ευρωβουλευτές να λένε ένα πράγμα και να κάνουν κάτι άλλο.

«Δεν νομίζω ότι πολλοί άνθρωποι θα νιώσουν την ανάγκη να της πουν «θα σε ψηφίσω» και στο τέλος να μην το κάνουν», είπε.

Ώρα για εξαργύρωση

Το ατελείωτο παζάρι είναι ακριβώς ο λόγος για τον οποίο η μυστική ψηφοφορία είναι «απολύτως μόνο προς όφελος» της φον ντερ Λάιεν, δήλωσε ο Jacob Moroza-Rasmussen, πρώην επικεφαλής του πανευρωπαϊκού φιλελεύθερου κόμματος ALDE.

Και φυσικά όσοι έχουν διαπραγματευτεί παραχωρήσεις μπορούν να τις εξαργυρώσουν μόνο αν η φον ντερ Λάιεν παραμείνει στην εξουσία.

Στην πραγματικότητα, με αυτόν ακριβώς τον τρόπο η φον ντερ Λάιεν κέρδισε την πρώτη της θητεία, δήλωσε ο Moroza-Rasmussen σε πρόσφατη ενημέρωση από τη συμβουλευτική εταιρεία APCO Worldwide, όπου είναι τώρα ανώτερος διευθυντής.

Το πολωνικό Κόμμα Νόμου και Δικαιοσύνης (PiS) «δεν χρειάστηκε να βγει και να πει ‘ψηφίσαμε τη φον ντερ Λάιεν’. Αλλά είναι κοινό μυστικό ότι τους δόθηκαν ορισμένα προνόμια για να την ψηφίσουν για να την περάσουν την τελευταία φορά», δήλωσε ο Moroza-Rasmussen.

Το PiS είναι μέλος της ομάδας των Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών μαζί με τους ευρωβουλευτές της Μελόνι και είχε μια τοξική σχέση με τις Βρυξέλλες για θέματα κράτους δικαίου.

Εάν δείτε ότι οι πρόεδροι επιτροπών του Κοινοβουλίου ή άλλες πλουμιστές θέσεις δίνονται σε ομάδες ή μεμονωμένα μέλη που προκαλούν «έκπληξη», πρόσθεσε ο Moroza-Rasmussen, «θα πρέπει μάλλον να προσέξετε αν αυτό αποτελεί μέρος της συμφωνίας».

Τι ισχύει με το «plan b»

Η έλλειψη εναλλακτικών λύσεων – και ο φόβος του πολιτικού χάους – βοηθά τη φον ντερ Λάιεν. Εάν δεν φτάσει τον μαγικό αριθμό των 361, έστω και για μία ψήφο, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο έχει ένα μήνα για να συζητήσει και να καταλήξει σε άλλον υποψήφιο, ένα αποτέλεσμα που θα ήταν πρωτοφανές και θα μπορούσε να προκαλέσει πολιτική κρίση, ιδίως δεδομένου ότι δεν υπάρχουν άλλοι προφανείς υποψήφιοι που θα μπορούσαν να περάσουν τόσο από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο όσο και από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

«Καλή τύχη να περάσει ο Πλένκοβιτς ή ο Μητσοτάκης από αυτή την ψηφοφορία», δήλωσε ένας άλλος αξιωματούχος της ΕΕ, δείχνοντας τους πρωθυπουργούς της Κροατίας και της Ελλάδας, τα ονόματα των οποίων ακούστηκαν ως εναλλακτικές λύσεις για τη φον ντερ Λάιεν πριν από τις ευρωεκλογές.

Η ανάγκη για πολιτική σταθερότητα εν μέσω του πολέμου της Ρωσίας στην Ουκρανία, η ταραχώδης προεδρία της Ουγγαρίας στο Συμβούλιο της ΕΕ και μια πιθανή αλλαγή στην αμερικανική ηγεσία τον Νοέμβριο βοήθησαν τη φον ντερ Λάιεν να λάβει την υποστήριξη των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ τον περασμένο μήνα. Τώρα, η ίδια και η ομάδα της προβάλλουν το ίδιο επιχείρημα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Η μεγάλη αβεβαιότητα είναι ο μεγάλος αριθμός των νέων ευρωπαίων νομοθετών. Το σημερινό Κοινοβούλιο είναι πιο ποικιλόμορφο και διχασμένο από οποιαδήποτε άλλη στιγμή στη σύγχρονη ιστορία της ΕΕ. Με μια ισχυρότερη σκληρή δεξιά, γίνεται ακόμη πιο σημαντικό να πειστούν οι φιλοευρωπαίοι νομοθέτες, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που δεν έχουν πατήσει ποτέ το πόδι τους στις Βρυξέλλες ή στο Στρασβούργο.

«Κάποιοι άνθρωποι δεν θα την ψηφίσουν ποτέ επειδή δεν θέλουν να λειτουργήσει η Ευρωπαϊκή Ένωση», δήλωσε ο Μπαρόζο, ο οποίος προέρχεται επίσης από το ΕΛΚ, σε συνέντευξή του την περασμένη εβδομάδα. Αλλά ακόμη και πέρα από τα «βασικά κόμματα», είπε, «άλλοι άνθρωποι, θέλουν να λειτουργήσει η Ευρωπαϊκή Ένωση».

Και πρόσθεσε: «Δεν υπάρχει αξιόπιστη εναλλακτική λύση στην Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν».