ΕΕ: Έρχεται απαγόρευση για τις πλαστικές συσκευασίες μίας χρήσης

Σε μια σημαντική νίκη για το περιβάλλον, οι διαπραγματευτές της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατέληξαν σε συμφωνία για την απαγόρευση των πλαστικών συσκευασιών μιας χρήσης για μια σειρά από καθημερινά προϊόντα. Η ρύθμιση, η οποία αναμένεται να τεθεί σε ισχύ σύντομα, στοχεύει στη μείωση της ρύπανσης από πλαστικό και στην προώθηση πιο βιώσιμων λύσεων συσκευασίας.

Η νέα νομοθεσία αποσκοπεί στην αντιμετώπιση των αυξανόμενων σωρών απορριμμάτων συσκευασίας στην ΕΕ, καθώς το ευρωπαϊκό μπλοκ παρήγαγε 188,7 κιλά αποβλήτων συσκευασίας ανά κάτοικο το 2021 – δηλαδή 10,8 κιλά περισσότερα ανά άτομο από ό,τι το 2020, η μεγαλύτερη αύξηση των τελευταίων 10 ετών.

«Πρόκειται σαφώς για μια ιστορική συμφωνία», δήλωσε ο Frédérique Ries, ο νομοθέτης που ηγείται των εργασιών επί του φακέλου για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

«Ζητάμε από όλους τους βιομηχανικούς τομείς, καθώς και από τα κράτη μέλη, να καταβάλουν προσπάθειες, αλλά θέλαμε επίσης να έχει ρόλο ο καταναλωτής σε αυτή τη μάχη κατά της υπερσυσκευασίας».

Στο πλαίσιο αυτής της προσπάθειας, όλες οι συσκευασίες στην αγορά της ΕΕ θα πρέπει να είναι ανακυκλώσιμες έως το 2030, ενώ από την 1η Ιανουαρίου 2035 οι ανακυκλώσιμες συσκευασίες θα πρέπει να ανακυκλώνονται «σε κλίμακα».

Οι επιχειρήσεις take-away θα πρέπει επίσης να επιτρέπουν στους πελάτες να φέρνουν τα δικά τους δοχεία για να τα γεμίζουν με ροφήματα/ποτό κ.τ.λ. ή έτοιμο φαγητό. Η ΕΕ επίσης θα απαγορεύσει τη χρήση «πολύ ελαφρών» πλαστικών σακουλών μεταφοράς.

Παρά το γεγονός ότι οι νομοθέτες υποδέχθηκαν με ανακούφιση τη συμφωνία που συμφωνήθηκε τη Δευτέρα, αυτή απέχει πολύ από την αρχική πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία θα χρησιμοποιούσε σαρωτικές απαγορεύσεις και στόχους για να ωθήσει ορισμένους τομείς να απομακρυνθούν από τις συσκευασίες μιας χρήσης.

Αρχικά, για παράδειγμα, είχαν απαγορευτεί όλες οι συσκευασίες μίας χρήσης που χρησιμοποιούνται σε εστιατόρια για άμεση κατανάλωση – όχι μόνο οι πλαστικές.

«Εννοώ, φυσικά, θα ήθελα περισσότερα», δήλωσε η Γερμανίδα ευρωβουλευτής Delara Burkhardt, επικεφαλής των διαπραγματεύσεων για τους Σοσιαλιστές & Δημοκράτες.

«Αλλά νομίζω ότι αυτό που πετύχαμε είναι ένας καλός συμβιβασμός. Είναι πιο φιλόδοξο από αυτό που έθεσε το Κοινοβούλιο στο τραπέζι, δίνει μεγαλύτερη σαφήνεια σε ορισμένες πτυχές».

Το αρχικό κείμενο της Επιτροπής προκάλεσε πίεση που διήρκεσε ένα χρόνο, με τους κλάδους που επηρεάζονται από τους νέους κανόνες -συμπεριλαμβανομένων των ζυθοποιών μπύρας, των οινοποιών, των εταιρειών αναψυκτικών, των αλυσίδων fast-food, των επιχειρήσεων καλλυντικών, των ιδιοκτητών ξενοδοχείων και των παραγωγών χαρτιού- να αγωνίζονται να επηρεάσουν τους νομοθέτες που επεξεργάζονται το κείμενο και να προστατεύσουν τον κλάδο τους.

Παρ’ όλα αυτά, αρκετές βιομηχανικές ομάδες πήραν αυτό που ήθελαν, με ένα αποδυναμωμένο κείμενο που προέκυψε από δύσκολες συνομιλίες μεταξύ ενός πιο προσεκτικού Κοινοβουλίου και ενός πιο φιλόδοξου Συμβουλίου.

Η βιομηχανία χάρτινης συσκευασίας, η οποία είχε προηγουμένως στοχοποιηθεί από σαρωτικές απαγορεύσεις για διάφορα είδη συσκευασίας μιας χρήσης, έχει πλέον ξεφύγει από αυτές τις διατάξεις, οι οποίες έχουν αντ’ αυτού τοποθετηθεί εξ ολοκλήρου στις πλαστικές συσκευασίες. Οι εν λόγω απαγορεύσεις θα τεθούν σε ισχύ έως το 2030.

Η Επιτροπή πρέπει ακόμη να συμφωνήσει, αφού την τελευταία στιγμή υπήρξαν αντιδράσεις από το ίδιο της το εμπορικό τμήμα σχετικά με το αρχικό κείμενο, το οποίο θα ανάγκαζε τις εταιρείες εκτός ΕΕ να προμηθεύονται πλαστικά απόβλητα από την ΕΕ για να επιτύχουν τους στόχους ανακυκλωμένου περιεχομένου, γεγονός που ενδεχομένως θα προκαλούσε δυσαρέσκεια στους εμπορικούς εταίρους.

Η Επιτροπή επεδίωξε να πάρει πίσω αυτή τη διάταξη, αλλά εξόργισε τον κλάδο της ανακύκλωσης, ο οποίος προειδοποίησε ότι το να επιτραπεί στα απόβλητα από τρίτες χώρες να προσμετρώνται στους στόχους ανακύκλωσης της ΕΕ αποτελούσε «απειλή για τη βιωσιμότητα του κλάδου μας» λόγω του «αθέμιτου ανταγωνισμού από την Ασία».

Η λύση του Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου είναι η λεγόμενη «ρήτρα καθρέφτη», σύμφωνα με την οποία οι εταιρείες θα πρέπει να τηρούν τα κριτήρια βιωσιμότητας της ΕΕ για να προσμετράται το ανακυκλωμένο περιεχόμενό τους – αλλά η Επιτροπή πρέπει ακόμη να εγκρίνει αυτόν τον συμβιβασμό.

Μιλώντας σε δημοσιογράφους μετά τις συνομιλίες, ο πρόεδρος της επιτροπής περιβάλλοντος του Κοινοβουλίου Pascal Canfin δήλωσε ότι η Επιτροπή θα πρέπει να υποστηρίξει την πρόταση ή να διακινδυνεύσει «να σκοτώσει το δικό της κείμενο επειδή δεν είναι σε θέση να υποστηρίξει ίσους όρους ανταγωνισμού για τη δική μας βιομηχανία».

Το τελικό κείμενο δεν έχει ακόμη δημοσιοποιηθεί. Πρέπει επίσης να εγκριθεί πλήρως τόσο από το Κοινοβούλιο όσο και από το Συμβούλιο.