Κόσμος
Ο Γιουβάλ Νόα Χαράρι άσκησε σφοδρή κριτική στον Μπέντζαμιν Νετανιάχου, με αφορμή την εμπόλεμη κατάσταση που επικρατεί στο Ισραήλ.
«Η πραγματική εξήγηση για τη δυσλειτουργία του Ισραήλ είναι ο λαϊκισμός και όχι οποιαδήποτε υποτιθέμενη ανηθικότητα. Για πολλά χρόνια, το Ισραήλ κυβερνάται από έναν λαϊκιστή ισχυρό άνδρα, τον Μπέντζαμιν Νετανιάχου, ο οποίος είναι μια ιδιοφυΐα των δημοσίων σχέσεων, αλλά ένας ανίκανος πρωθυπουργός. Έχει επανειλημμένα προτιμήσει τα προσωπικά του συμφέροντα από το εθνικό συμφέρον και έχει χτίσει την καριέρα του στη διαίρεση του έθνους εναντίον του εαυτού του. Έχει διορίσει ανθρώπους σε βασικές θέσεις με βάση την πίστη περισσότερο από τα προσόντα, ανέλαβε τα εύσημα για κάθε επιτυχία, ενώ ποτέ δεν αναλάμβανε την ευθύνη για αποτυχίες και φαινόταν να δίνει μικρή σημασία είτε στο να λέει, είτε να ακούει την αλήθεια», ανέφερε στο άρθρο του στη «Washington Post» και πρόσθεσε:
«Ο συνασπισμός που δημιούργησε ο Νετανιάχου τον Δεκέμβριο του 2022 ήταν μακράν ο χειρότερος. Είναι μια συμμαχία Μεσαιωνιστών ζηλωτών και ξεδιάντροπων οπορτουνιστών, που αγνόησε τα πολλά προβλήματα του Ισραήλ – συμπεριλαμβανομένης της επιδείνωσης της κατάστασης ασφαλείας – και επικεντρώθηκαν αντ’ ‘αυτού στην αρπαγή απεριόριστης εξουσίας για τον εαυτό τους. Για την επιδίωξη αυτού του στόχου, υιοθέτησαν εξαιρετικά διχαστικές πολιτικές, διέδωσαν εξωφρενικές θεωρίες συνωμοσίας για κρατικούς θεσμούς που αντιτίθενται στις πολιτικές τους και χαρακτήρισαν τις ελίτ που υπηρετούν τη χώρα ως προδότες του «βαθιού κράτους».
Αναλυτικά το άρθρο του Γιουβάλ Νόα Χαράρι στη «Washington Post»:
«Οι Ισραηλινοί παλεύουν να καταλάβουν τι μας έπληξε. Συγκρίναμε αρχικά την τρέχουσα καταστροφή με τον πόλεμο του Γιομ Κιπούρ του 1973. Πριν από πενήντα χρόνια, οι στρατοί της Αιγύπτου και της Συρίας εξαπέλυσαν μια αιφνιδιαστική επίθεση και προκάλεσαν στο Ισραήλ μια σειρά από στρατιωτικές ήττες, προτού οι Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις ανασυνταχθούν, ανακτήσουν την πρωτοβουλία και ανατρέψουν τα δεδομένα.
Αλλά καθώς όλο και περισσότερες φρικτές ιστορίες και εικόνες αναδύονται για τη σφαγή ολόκληρων κοινοτήτων, συνειδητοποιήσαμε ότι αυτό που συνέβη δεν μοιάζει με τον πόλεμο του Γιομ Κιπούρ. Στις εφημερίδες, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και στις οικογενειακές συγκεντρώσεις, οι άνθρωποι κάνουν συγκρίσεις με τις πιο σκοτεινές ώρες του εβραϊκού λαού – όπως όταν οι κινητές μονάδες δολοφονίας των ναζιστικών Einsatzgruppen περικύκλωσαν και δολοφόνησαν Εβραίους χωρικούς κατά τη διάρκεια του Ολοκαυτώματος και όταν έγιναν πογκρόμ εναντίον Εβραίων στο Ρωσική Αυτοκρατορία.
Προσωπικά έχω οικογένεια και φίλους στα κιμπούτς Be’eri και Kfar Aza και έχω ακούσει πολλές φρικιαστικές ιστορίες. Η Χαμάς είχε τον πλήρη έλεγχο αυτών των δύο κοινοτήτων για ώρες. Οι τρομοκράτες πήγαιναν από σπίτι σε σπίτι, δολοφονώντας συστηματικά οικογένειες, σκοτώνοντας γονείς μπροστά στα παιδιά τους και παίρνοντας ομήρους, ακόμη και μωρά και γιαγιάδες. Τρομοκρατημένοι επιζώντες κλειδώθηκαν μέσα σε ντουλάπια και κελάρια, καλώντας τον στρατό και την αστυνομία για βοήθεια που απέτυχε να έρθει μέχρι, συχνά, πολύ αργά.
Ο 99χρονος θείος μου και η 89χρονη σύζυγός του είναι μέλη του Be’eri. Όλες οι επαφές μαζί τους διακόπηκαν λίγο αφότου η Χαμάς ανέλαβε το κιμπούτς. Κρύβονταν στο σπίτι τους για ώρες καθώς δεκάδες τρομοκράτες έκαναν μανία και σφαγιάζουν. Έλαβα την είδηση ότι επέζησαν. Ξέρω πολλούς ανθρώπους που μόλις έλαβαν τα χειρότερα νέα της ζωής τους.
Η θεία μου και ο θείος μου είναι δύο σκληροί Εβραίοι — γεννημένοι στην Ανατολική Ευρώπη στα χρόνια του Μεσοπολέμου, έχουν ήδη χάσει έναν κόσμο στο Ολοκαύτωμα. Μεγαλώσαμε με ιστορίες για ανυπεράσπιστους Εβραίους που κρύβονταν από τους Ναζί σε ντουλάπια και κελάρια, χωρίς να ερχόταν κανείς να τους βοηθήσει. Το κράτος του Ισραήλ ιδρύθηκε για να διασφαλίσει ότι αυτό δεν θα συμβεί ποτέ ξανά.
Πώς έγινε λοιπόν; Πώς χάθηκε στη δράση το κράτος του Ισραήλ;
Σε ένα επίπεδο, οι Ισραηλινοί πληρώνουν το τίμημα για χρόνια ύβρεως, κατά την οποία οι κυβερνήσεις μας και πολλοί απλοί Ισραηλινοί ένιωσαν ότι ήμασταν τόσο πιο δυνατοί από τους Παλαιστίνιους, που μπορούσαμε απλώς να τους αγνοήσουμε. Υπάρχουν πολλά να επικριθούν για τον τρόπο με τον οποίο το Ισραήλ εγκατέλειψε την προσπάθεια να συνάψει ειρήνη με τους Παλαιστίνιους και έχει κρατήσει για δεκαετίες εκατομμύρια Παλαιστίνιους υπό κατοχή.
Αλλά αυτό δεν δικαιολογεί τις θηριωδίες που διαπράττει η Χαμάς, η οποία σε καμία περίπτωση δεν έχει υποστηρίξει ποτέ καμία πιθανότητα για μια συνθήκη ειρήνης με το Ισραήλ και έχει κάνει ό,τι περνά από το χέρι της για να σαμποτάρει την ειρηνευτική διαδικασία του Όσλο . Όποιος θέλει ειρήνη πρέπει να καταδικάσει και να επιβάλει κυρώσεις στη Χαμάς και να απαιτήσει την άμεση απελευθέρωση όλων των ομήρων και τον πλήρη αφοπλισμό της Χαμάς.
Επιπλέον, ανεξάρτητα από το πόση ευθύνη αποδίδει κανείς στο Ισραήλ, αυτό δεν εξηγεί τη δυσλειτουργία του κράτους. Η ιστορία δεν είναι μια ιστορία ηθικής.
Η πραγματική εξήγηση για τη δυσλειτουργία του Ισραήλ είναι ο λαϊκισμός και όχι οποιαδήποτε υποτιθέμενη ανηθικότητα. Για πολλά χρόνια, το Ισραήλ κυβερνάται από έναν λαϊκιστή ισχυρό άνδρα, τον Μπέντζαμιν Νετανιάχου , ο οποίος είναι μια ιδιοφυΐα των δημοσίων σχέσεων αλλά ένας ανίκανος πρωθυπουργός. Έχει επανειλημμένα προτιμήσει τα προσωπικά του συμφέροντα από το εθνικό συμφέρον και έχει χτίσει την καριέρα του στη διαίρεση του έθνους εναντίον του εαυτού του. Έχει διορίσει ανθρώπους σε βασικές θέσεις με βάση την πίστη περισσότερο από τα προσόντα, ανέλαβε τα εύσημα για κάθε επιτυχία, ενώ ποτέ δεν αναλάμβανε την ευθύνη για αποτυχίες και φαινόταν να δίνει μικρή σημασία είτε στο να λέει είτε να ακούει την αλήθεια.
Ο συνασπισμός που δημιούργησε ο Νετανιάχου τον Δεκέμβριο του 2022 ήταν μακράν ο χειρότερος. Είναι μια συμμαχία μεσσιανών ζηλωτών και ξεδιάντροπων οπορτουνιστών, που αγνόησαν τα πολλά προβλήματα του Ισραήλ – συμπεριλαμβανομένης της επιδείνωσης της κατάστασης ασφαλείας – και επικεντρώθηκαν αντ ‘αυτού στην αρπαγή απεριόριστης εξουσίας για τον εαυτό τους. Για την επιδίωξη αυτού του στόχου, υιοθέτησαν εξαιρετικά διχαστικές πολιτικές , διέδωσαν εξωφρενικές θεωρίες συνωμοσίας για κρατικούς θεσμούς που αντιτίθενται στις πολιτικές τους και χαρακτήρισαν τις ελίτ που υπηρετούν τη χώρα ως προδότες του «βαθιού κράτους» .
Η κυβέρνηση είχε επανειλημμένα προειδοποιηθεί από τις δικές της δυνάμεις ασφαλείας και από πολλούς ειδικούς ότι οι πολιτικές της έθεταν σε κίνδυνο το Ισραήλ και διάβρωναν την ισραηλινή αποτροπή σε μια περίοδο αυξανόμενων εξωτερικών απειλών. Ωστόσο, όταν ο αρχηγός του επιτελείου του Ισραηλινού Στρατού ζήτησε συνάντηση με τον Νετανιάχου για να τον προειδοποιήσει για τις επιπτώσεις των πολιτικών της κυβέρνησης στην ασφάλεια, ο Νετανιάχου αρνήθηκε να τον συναντήσει. Όταν ωστόσο ο υπουργός Άμυνας Γιόαν Γκάλαντ σήμανε συναγερμό , ο Νετανιάχου τον απέλυσε. Στη συνέχεια, αναγκάστηκε να αποκαταστήσει τον Γκάλαντ μόνο λόγω του ξεσπάσματος λαϊκής οργής. Μια τέτοια συμπεριφορά για πολλά χρόνια επέτρεψε μια συμφορά να χτυπήσει το Ισραήλ.
Ανεξάρτητα από το τι πιστεύει κανείς για το Ισραήλ και την Ισραηλινο-Παλαιστινιακή σύγκρουση, ο τρόπος με τον οποίο ο λαϊκισμός διέβρωσε το ισραηλινό κράτος θα πρέπει να χρησιμεύσει ως προειδοποίηση για άλλες δημοκρατίες σε όλο τον κόσμο.
Το Ισραήλ μπορεί ακόμα να σωθεί από την καταστροφή. Εξακολουθεί να απολαμβάνει ένα αποφασιστικό στρατιωτικό πλεονέκτημα έναντι της Χαμάς, καθώς και έναντι πολλών άλλων εχθρών της. Η μακρόχρονη ανάμνηση του εβραϊκού πόνου γαλβανίζει τώρα το έθνος. Οι IDF και άλλα κρατικά όργανα αναρρώνουν από το αρχικό τους σοκ. Η κοινωνία των πολιτών κινητοποιείται όσο ποτέ άλλοτε, καλύπτοντας πολλά κενά που αφήνει η κυβερνητική δυσλειτουργία. Οι πολίτες στέκονται σε μεγάλες ουρές για να δώσουν αίμα, να υποδεχτούν πρόσφυγες από την εμπόλεμη ζώνη στα σπίτια τους και να δωρίσουν τρόφιμα, ρούχα και άλλα είδη πρώτης ανάγκης.
Αυτή την ώρα ανάγκης, καλούμε επίσης τους φίλους μας σε όλο τον κόσμο να σταθούν δίπλα μας. Υπάρχουν πολλά να επικριθούν για την προηγούμενη συμπεριφορά του Ισραήλ. Το παρελθόν δεν μπορεί να αλλάξει, αλλά ελπίζουμε ότι μόλις εξασφαλιστεί η νίκη επί της Χαμάς, οι Ισραηλινοί όχι μόνο θα λογοδοτήσουν την τρέχουσα κυβέρνησή μας, αλλά θα εγκαταλείψουν επίσης λαϊκιστικές συνωμοσίες και μεσσιανικές φαντασιώσεις — και θα κάνουν μια ειλικρινή προσπάθεια να πραγματοποιήσουν τα θεμελιώδη ιδανικά του Ισραήλ για δημοκρατία στο εσωτερικό και ειρήνη στο εξωτερικό».
