Η ανακάλυψη αυτού του τάφου χρονολογείται από το 1974 και θεωρείται μία από τις μεγαλύτερες αρχαιολογικές ανακαλύψεις όλων των εποχών που έγινε τυχαία όταν αγρότες έφεραν στο φως τον πρώτο από τους χιλιάδες στρατιώτες φτιαγμένους από τερακότα.
Καθώς οι ανασκαφές προχωρούσαν, έγινε αντιληπτή η σημασία που δόθηκε σε κάθε λεπτομέρεια κατασκευής τους αφού σκοπός της ύπαρξής τους ήταν η αιώνια προστασία του μυθικού βασιλιά Qin Shi Huang, του ανθρώπου που ένωσε την Κίνα και ο τάφος του βρίσκεται ακόμη κλειστός και απροσπέλαστος.
Τότε ήταν που αγρότες στην επαρχία Shaanxi έφεραν στο φως κομμάτια από τερακότα, θεωρώντας ότι μάλλον επρόκειτο για θραύσματα από σκεύη καθημερινής χρήσης τα οποία είχαν θαφτεί στο πέρασμα του χρόνου.
Αποδείχτηκε ότι έκαναν λάθος καθώς μετά από λίγο έπεσαν πάνω σε μια πήλινη φιγούρα στρατιώτη.
Όταν οι αρχαιολογικές σκαπάνες ανέλαβαν δράση άρχισε να αποκαλύπτεται το έργο σε όλη του την μεγαλοπρέπεια. Σε συνολικά τρεις θαλάμους (ο τέταρτος ήταν άδειος) βρέθηκαν συνολικά 8.000 στρατιώτες (πεζικό και τοξότες), 130 πήλινα άρματα που σέρνονταν από 520 άλογα και 120 άλογα ιππικού. Όλα σε φυσικό μέγεθος και -το ακόμη πιο εκπληκτικό- με κάθε πρόσωπο διαφορετικό από το άλλο!
Προφανώς ένα τέτοιο εγχείρημα δεν θα μπορούσε να αφορά οποιονδήποτε άλλον πέρα από τον Qin Shi Huang. Τον βασιλιά που ένωσε το 221 π.Χ τα μέχρι τότε αντιμαχόμενα έξι βασίλεια σε ένα και θεωρείται ο πατέρας της σημερινής Κίνας.
Πριν καν κατορθώσει να το κάνει, είχε αρχίσει επί ημερών του να χτίζει το μελλοντικό μαυσωλείο του για την κατασκευή του οποίου εργάστηκαν 700.000 άνθρωποι, σύμφωνα με τον ιστορικό Sima Qian.
Ο στρατός από τερακότα αποτελούσε την φρουρά του βασιλικού τάφου μέχρι την αιωνιότητα.
Ολόκληρη η περιοχή μπήκε στο μικροσκόπιο των αρχαιολόγων οι οποίοι σταδιακά έφεραν στην επιφάνεια σχεδόν κάθε πτυχή και λεπτομέρεια αυτού του μοναδικού έργου.
Παρά τις εντυπωσιακές ανακαλύψεις, πάντως, όλοι περίμεναν την ώρα και την στιγμή που θα άνοιξε ο τάφος του βασιλιά και μετά από περίπου 2.200 χρόνια θα γίνονταν γνωστά τα μυστικά του.
Ωστόσο αυτό μέχρι σήμερα δεν έχει συμβεί, με τους αρχαιολόγους να μην τολμούν να κάνουν το τελευταίο βήμα. Φυσικά αυτή η φοβία δεν σχετίζεται με μύθους για αρχαίες κατάρες που απειλούν τους επίδοξους εισβολείς. Οι λόγοι είναι πολύ πιο… γήινοι και απολύτως υπαρκτοί.
Σύμφωνα με τους ειδικούς, το μέρος πάνω στο οποίο έχει χτιστεί το μαυσωλείο έχει αρκετά σαθρά σημεία και πιστεύουν ότι κάθε παρέμβαση εγκυμονεί κινδύνους που θα μπορούσαν να φτάσουν ακόμη και στην πλήρη κατάρρευσή του.
Ο φόβος ότι θα προκληθούν ανεπανόρθωτες ζημιές σε ένα ανυπολόγιστης αρχαιολογικής σημασίας θησαυρό είναι τόσο μεγάλος που ελήφθη η σκληρή και δύσκολη, αλλά απαραίτητη απόφαση ο τάφος (και όσα αυτός περιέχει) να παραμείνει σφραγισμένος.
Πάντως ο ιστορικός Sima Qian, ο οποίος έζησε περίπου έναν αιώνα μετά τον Qin Shi Huang, υποστηρίζει ότι μέρος του οικοδομήματος είναι φτιαγμένο με τέτοιο τρόπο ώστε να προστατευτεί ο χώρος με παγίδες. «Χτίστηκαν παλάτια και πύργοι για εκατό αξιωματούχους και ο τάφος ήταν γεμάτος με σπάνια αντικείμενα και υπέροχους θησαυρούς.
Οι τεχνίτες διατάχθηκαν να κατασκευάσουν βαλλίστρες και τόξα με βέλη για να πυροβολούν όποιον μπαίνει στον τάφο. Υδράργυρος χρησιμοποιήθηκε για την προσομοίωση των εκατό ποταμών, του Γιανγκτσέ και του Κίτρινου Ποταμού και της μεγάλης θάλασσας και φτιάχτηκε για να ρέει μηχανικά» περιγράφει χαρακτηριστικά.
Βέβαια είναι πολύ πιθανό οι βαλλίστρες και τα τόξα να μην είναι λειτουργικά μετά από δύο χιλιετίες, αλλά ο υδράργυρος παραμένει ένα ιδιαίτερα επικίνδυνο υλικό, ανεξάρτητα από τον χρόνο ζωής του. Μάλιστα, έρευνες από ειδικούς έδειξαν πολύ υψηλότερες συγκεντρώσεις του συγκεκριμένου στοιχείου, γεγονός που μέχρι ενός βαθμού επιβεβαιώνει τις πληροφορίες.
Σε κάθε περίπτωση οι αρχαιολόγοι είναι πεπεισμένοι ότι κάθε παρέμβαση θα μπορούσε να αποβεί μοιραία και θεωρούν ότι οι διαθέσιμες τεχνολογίες σήμερα, ακόμη και οι ακτίνες Χ, δεν θα φέρουν αποτέλεσμα.
Έτσι τηρούν απλά στάση αναμονής και περιμένουν την πρόοδο των επιστημών ώστε να μπορέσουν να εισέλθουν για πρώτη φορά μετά από αιώνες στον τάφο και να αποκαλύψουν τα καλά κρυμμένα μυστικά του.