Σερβικό μποϊκοτάζ στη Σύνοδο ΕΕ – Δυτικών Βαλκανίων

Μετά την εκτόνωση της κρίσης που επετεύχθη στις Βρυξέλλες στις 24 Νοεμβρίου για το θέμα των σερβικών πινακίδων κυκλοφορίας στο Κοσσυφοπέδιο, θα πίστευε κανείς ότι η Σύνοδος Κορυφής ΕΕ-Δυτικών Βαλκανίων στα Τίρανα στις 6 Δεκεμβρίου, θα ήταν μια καλή ευκαιρία για εποικοδομητικές εξελίξεις.

Όμως πριν αλέκτωρ φωνήσαι ο πρόεδρος της Σερβίας Αλεξάνταρ Βούτσιτς ανακοίνωσε το μποϊκοτάζ της Συνόδου Κορυφής ΕΕ-Δυτικών Βαλκανίων αποκαλώντας τον πρωθυπουργό του Κοσσυφοπεδίου Αλμπίν Κούρτι «τρομοκρατικό απόβρασμα». Για να προσθέσει ότι «κανείς από τη Σερβία δεν θα βρίσκεται στα Τίρανα στις 6 Δεκεμβρίου».

Η απόφαση του Σέρβου Προέδρου, ήρθε μετά τον διορισμό από τον Αλμπίν Κούρτι την 1η Δεκεμβρίου, ενός ελάχιστα γνωστού Σέρβου στην καταγωγή, του Νέναντ Ράσιτς, ως Υπουργό Κοινοτήτων και Επιστροφών στην Κυβέρνηση της Πρίστινα.

Ο Ράσιτς που προέρχεται από το Προοδευτικό Δημοκρατικό Κόμμα, που δεν κατάφερε να μπει στη Βουλή, αντικατέστησε τον Γκόραν Ράκιτς, που προέρχεται από τη Σερβική Λίστα το ισχυρότερο μειονοτικό σερβικό κόμμα στο Κοσσυφοπέδιο, με 10 έδρες.

Επιπρόσθετα ο Ράσιτς, είχε παραιτηθεί το 2020 από την τότε κυβέρνηση Κούρτι, όταν κατηγορήθηκε για κατάχρηση υπηρεσιακών καθηκόντων, μια κατηγορία η οποία κατέπεσε τον Νοέμβριου του 2022.

Ο Σέρβος Πρόεδρος έχει πολλά μαζεμένα για τον Αλμπίν Κούρτι, ο οποίος δεν δείχνει διάθεση να εξομαλύνει τις σχέσεις του Κοσσυφοπεδίου με την Σερβία. Το είχε δηλώσει ευθαρσώς μετά τον σχηματισμό της κυβέρνησης του, ότι δεν είναι προτεραιότητα του ο διάλογος Βελιγραδίου-Πρίστινα.

Προβληματισμός από την αποχή της Σερβίας

Παρότι μέχρι πρότινος το Κοσσυφοπέδιο έχαιρε ασυλίας από την ΕΕ και τις ΗΠΑ στις συνομιλίες για την διευθέτηση των διαφορών με την Σερβία, η αδιάλλακτη στάση του Κούρτι, άλλαξε το κλίμα και οι πιέσεις τόσο από τις Βρυξέλλες όσο και από την Ουάσινγκτον έχουν αυξηθεί.

Δεν είναι τυχαίο ότι μετά την επίτευξη της συμφωνίας για τις πινακίδες κυκλοφορίας ο Αλμπίν Κούρτι άσκησε έντονη κριτική στον Ύπατο Εκπρόσωπο της ΕΕ Ζοζέπ Μπορέλ σχετικά με τον διάλογο με τη Σερβία, ενώ η πρόεδρος της χώρας Βιόσα Οσμάνι κατηγόρησε τον ευρωπαίο αξιωματούχο ότι ευνοεί τη Σερβία και ευχαρίστησε μόνο τις Ηνωμένες Πολιτείες για τη βοήθειά τους στη διαμεσολάβηση για τη συμφωνία με το Βελιγράδι σε σχέση με τις πινακίδες κυκλοφορίας.

Όμως η απόφαση να μην συμμετάσχει η Σερβία στην Σύνοδο Κορυφής ΕΕ-Δυτικών Βαλκανίων, προκαλεί προβληματισμό και προβλήματα τόσο στην ΕΕ και στην περιοχή των Δυτικών Βαλκανίων, όσο και στον ίδιο τον Βούτσιτς που πιέζεται για τις σχέσεις του με τον Ρώσο Πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν.

Στο «κάδρο» και οι σερβο-ρωσικές σχέσεις

Από την έναρξη της ρωσικής εισβολής η Σερβία και ο Αλεξάνταρ Βούτσιτς δέχονται ισχυρές πιέσεις για να συμμετάσχουν στις δυτικές κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας. Ο Σέρβος Πρόεδρος έχει δηλώσει επανειλημμένως ότι δέχεται εκβιασμούς και απειλές από τη Δύση για τις σερβο-ρωσικές σχέσεις. Επιπλέον έχει κάνει σαφές ότι η Σερβία θα διατηρεί τις διμερείς της σχέσεις όπως αυτή κρίνει και θα παραμένει πάντα ουδέτερη χώρα.

Όμως συγχρόνως ο Βούτσιτς δέχεται κριτική και για την πρωτοβουλία «Ανοιχτά Βαλκάνια» στην οποία συμμετέχει μαζί τον Αλβανό Πρωθυπουργό Έντι Ράμα και τον Πρωθυπουργό της Βόρειας Μακεδονίας Ντιμίταρ Κοβάτσεφσκι. Οι Βρυξέλλες θεωρούν ως ανταγωνιστική την πρωτοβουλία απέναντι στην διεύρυνση της Ένωσης στην περιοχή των Δυτικών Βαλκανίων κι ότι μπορεί να προκαλέσει εντάσεις και αστάθεια.

Όπως είναι σαφές, η πίεση που δέχεται ο Βούτσιτς, χρειάζεται να εκτονωθεί κάπου και η καλύτερη περίπτωση είναι η Σύνοδος Κορυφής ΕΕ-Δυτικών Βαλκανίων, άλλη μια Σύνοδος που δεν φαίνεται ότι θα έχει κάποια αποτελέσματα.

Έχοντας αποδείξει και στην τελευταία συνάντηση στις Βρυξέλλες με τους Κούρτι, Μπορέλ και Λάιτσακ, ότι για την Σερβία είναι μονόδρομος η ένταξη στην ΕΕ και αποκαλύπτοντας τον Πρωθυπουργό του Κοσσυφοπεδίου ως τον μοναδικό ανασταλτικό παράγοντα στην επίλυση της κρίσης, πιέζει τώρα αυτός για να μην πιεστεί παραπάνω.

Φόβος ανάφλεξης στα Βαλκάνια

Για πρώτη φορά ο Βούτσιτς έχει στο πλευρό του και την σερβική αντιπολίτευση. Κατά τη συνάντηση των κομμάτων της αντιπολίτευσης με τον Επίτροπο για τη διεύρυνση Όλιβερ Βάρχελι, την περασμένη βσομάδα, ο Μπόρκο Στεφάνοβιτς, επεσήμανε ότι η Σερβία υφίσταται μεγάλη πίεση στη διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, η οποία αντικατοπτρίζεται πρωτίστως στα ανεπίλυτα ζητήματα μεταξύ Βελιγραδίου και Πρίστινα, στη διαδικασία των διαπραγματεύσεων και στη μη συμμόρφωση με τη Συμφωνία των Βρυξελλών από το Κοσσυφοπέδιο.

Επίσης επισημάνθηκε από την αντιπολίτευση το θέμα της ένταξης της Σερβίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και τέθηκε το ερώτημα εάν η ένταξη της Σερβίας στην ΕΕ εξαρτάται από την επιβολή κυρώσεων κατά της Ρωσίας και την αναγνώριση του ψευδεπίγραφου κράτους του Κοσσυφοπεδίου.

Η απουσία της Σερβίας από την Σύνοδο Κορυφής, αποδυναμώνει την διαδικασία, καθώς η Σερβία είναι η μεγαλύτερη και πιο παλιά προς ένταξη χώρα. Συν τοις άλλοις ο φόβος για περισσότερη συμπόρευση της Σερβίας με την Ρωσία, προκαλεί πονοκεφάλους στις Βρυξέλλες και ο φόβος μιας ανάφλεξης στα Βαλκάνια θα ήταν καταστροφικός για την Ένωση και την Ευρώπη.

Όπως σημειώνουν πηγές από το Βελιγράδι, τώρα είναι ευκαιρία για την Σερβία να διεκδικήσει αυτό που της οφείλεται, την ένταξη στην ΕΕ με δίκαιους όρους και χωρίς εκβιασμούς.