Κύπρος
Ο Κύπριος Πρόεδρος Νίκος Αναστασιάδης με επιστολή του στον ΓΓ του ΟΗΕ ζητάει την παρέμβαση του Αντόνιο Γκουτέρες ώστε να τερματιστούν οι τουρκικές προκλήσεις στη κυπριακή ΑΟΖ και να διαμορφωθούν συνθήκες επανέναρξης των συνομιλιών για επίλυση του Κυπριακού. Την επιστολή που απεστάλη στις 14 Ιουνίου αποκαλύπτει σήμερα η «Καθημερινή» της Κύπρου.
Ο κ. Αναστασιάδης, επαναλαμβάνει επίσης τις απόψεις του για το μοντέλο λύσης του Κυπριακού είτε με αποκεντρωμένη ομοσπονδία είτε με πολίτευμα κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, εντός του πλαισίου διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας.
Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης σημειώνει επίσης εισηγήσεις που έκανε για συνάντηση με τον Τουρκοκύπριο ηγέτη οι οποίες απορρίφθηκαν από τον Μουσταφά Ακιντζί.
ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΟΛΗΣ
Εξοχότατε,
Σε ένα πολύ δύσκολο κλίμα το οποίο προκλήθηκε από τις εντάσεις και συγκεκριμένα από τις πρόσφατες παραβιάσεις της Τουρκίας που έρχονται σε αντίθεση με τη Χάρτα των Ηνωμένων Εθνών με το διεθνές δίκαιο και με την καλή πίστη που προνοούν οι διεθνείς σχέσεις, σε μία αδιαμφισβήτητη περιοχή που η Κύπρος ασκεί τα αποκλειστικά κυριαρχικά της δικαιώματα ως αποτέλεσμα της υπονόμευσης της ειρήνης και της σταθερότητας στην Κύπρο και στην γύρω περιοχή, θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας τις ανησυχίες μου και τους προβληματισμούς μου γύρω από τη συγκεκριμένη κατάσταση.
Σε μία περίοδο που η πρωτοβουλία της ειδικής απεσταλμένης των Ηνωμένων Εθνών, Τζέιν Χολ Λουτ παρουσιάζει δυσκολίες στο να φτάσει σε συμφωνία κάτω από τους «όρους αναφοράς» οι οποίοι θα χρησίμευαν ως βάση για συνέχιση των διαπραγματεύσεων με σημαντικές πιθανότητες επιτυχίας, η έκθεση που καταθέσατε στο Συμβούλιο Ασφαλείας για την αποστολή των καλών υπηρεσιών σας στις 16 Απριλίου προκάλεσε την απαιτούμενη ώθηση στη διαδικασία.
Έστειλε ένα δυνατό μήνυμα αποφασιστικότητας καθώς καλεί όλα τα εμπλεκόμενα μέρη να συνεχίσουν εποικοδομητικά τις συνομιλίες με την κα Λουτ και μεταξύ τους σε μία προσπάθεια συνέχισης των διαπραγματεύσεων. Το Συμβούλιο Ασφαλείας στη συνάντηση που είχε στις 2 Μαΐου ενέκρινε πλήρως την προσέγγισή σας.
Δυστυχώς η Τουρκία, παρά να απαντήσει θετικά στο κάλεσμά σας, αντέδρασε κλιμακώνοντας την ένταση με μία σειρά επιθετικών κινήσεων και παραβιάσεων στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη των Ηνωμένων Εθνών και δηλητηρίασε το κλίμα.
Τέτοιες προκλητικές ενέργειες, έστω κι αν δεν συνδέονται άμεσα με την διαπραγματευτική διαδικασία είναι ένα μέρος της παράνομης και επιθετικής συμπεριφοράς της Τουρκίας απέναντι στην Κύπρο, ενός μέλους των Ηνωμένων Εθνών και της Ευρωπαϊκής Ένωσης και υπονομεύει όλες τις προσπάθειές επανέναρξης των διαπραγματεύσεων.
Έχω επανειλημμένως εκφράσει την προσήλωσή μου στη διαδικασία και για επιστροφή στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων το συντομότερο δυνατό από το σημείο που είχαμε σταματήσει κατά τη διάσκεψη στο Κραν Μοντάνα. Δεδομένου αυτού εργάζομαι εποικοδομητικά με την ειδική απεσταλμένη σας την κα Λουτ στο πλαίσιο των προσπαθειών για την επίτευξη των όρων αναφοράς ενώ εγώ προσωπικά παραμένω προσηλωμένος στις διπλωματικές πρωτοβουλίες που καταβάλλει.
Έχω την έντονη πεποίθηση πως η αποτυχία κατάληξης σε συμφωνία τους προηγούμενους μήνες, δεν θα πρέπει να μας αποθαρρύνει, αλλά να ενισχύσει τις προσπάθειές μας στο να επιτύχουμε την συμφωνία επανένωσης που θα είναι προς όφελος και των Ελληνοκυπρίων και των Τουρκοκυπρίων. Δεν υπάρχουν άλλες εναλλακτικές στις προσπάθειες εξεύρεσης ειρηνικής επίλυσης των διαφορών και θεωρώ πως αυτό το μήνυμα είναι πιο σημαντικό σήμερα περισσότερο από ποτέ.
Σε αυτό το πλαίσιο θα ήθελα να σας υπενθυμίσω κάποιες από τις προτάσεις που έχω ήδη προωθήσει στην προσπάθεια να προχωρήσει η διαδικασία.
Αναφορικά με την επιμονή της τουρκοκυπριακής πλευράς ότι για οποιαδήποτε απόφαση της κεντρικής κυβέρνησης ή άλλου θεσμικού οργάνου είναι απαραίτητη μία θετική ψήφος έχω επανειλημμένα σημειώσει ότι είμαστε έτοιμοι να εξετάσουμε, την πρόταση για μία τουλάχιστον θετική ψήφο εκεί και όπου οι αποφάσεις ενδεχομένως να επηρεάζουν τα ζωτικά συμφέροντα μίας κοινότητας ή πολιτείας, δεδομένου ότι θα υπάρχει ήδη ένας αποτελεσματικός μηχανισμός επίλυσης διαφορών.
Έχω ήδη προτείνει μετά και την ενθάρρυνσή σας για κατάθεση νέων ιδεών που ενδεχομένως να φανούν χρήσιμες για να φέρουν τις δύο πλευρές κοντά, την πρόταση να ανοίξει συζήτηση για αποκέντρωση εξουσιών από την κεντρική κυβέρνηση. Μία τέτοια πρόταση προϋποθέτει πως από τη μία πλευρά η κεντρική κυβέρνηση θα διατηρήσει αυτές τις εξουσίες της που είναι απολύτως απαραίτητες για την διασφάλιση της ενότητας και της συνοχής του ομοσπονδιακού κράτους αλλά την ίδια στιγμή το κάθε συνιστών κρατίδιο μέσα στη διοικητική του περιοχή και σε συντονισμό με την αρχή της επικουρικότητας θα απολαμβάνει μεγαλύτερη διοικητική αυτονομία.
Έχω προτείνει ακόμα μία ιδέα σε συνδυασμό με την αποκέντρωση εξουσιών η οποία ενδεχομένως να έχει θετικές προεκτάσεις στο να άρει το αδιέξοδο. Η ιδέα αφορά στο να υιοθετήσουμε ένα νέο σύστημα εξουσίας με την ονομασία κοινοβουλευτικό σύστημα που προϋποθέτει μόνιμο Ελληνοκύπριο Πρόεδρο και Τουρκοκύπριο αντιπρόεδρο. Την ίδια στιγμή θα έχει εκ περιτροπής με αναλογία 4 προς 2 Πρωθυπουργό και αναπληρωτή Πρωθυπουργό οι οποίοι θα εκλέγονται από την Βουλή των αντιπροσώπων. Ένα τέτοιο σύστημα θα φέρει τις δύο κοινότητες και τα δύο συνιστώντα κρατίδια πιο κοντά καθώς θα υπάρχει ανάγκη για συγκλίσεις και συνεργασίες σε ιδεολογικό επίπεδο.
Σε συνέχεια, ως απάντηση της ενθάρρυνσής σας να υιοθετήσουμε μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης τα οποία θα ενισχύσουν την προσπάθεια για διάλογο και για επίλυση του κυπριακού, κατά τη διάρκεια της συνάντησής μας με τον Τ/κ ηγέτη Μουσταφά Ακιντζί στις 26 Φεβρουαρίου του 2019 παρουσίασα ένα πακέτο- πρόταση 21 μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης με στόχο να ανατρέψουμε το κακό κλίμα. Δυστυχώς, η αντίδραση του Τουρκοκύπριο ηγέτη ήταν ότι αρκετά από τα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης σχετίζονται με θέματα που αφορούν τον τουρκικό στρατό και τις παράνομες ζώνες που έχουν εγκατασταθεί στον βορρά και δεν έχει ήδη ανταποκριθεί.
Σε σχέση με διαδικαστικά θέματα που μπορεί να μας επιτρέψουν να στηρίξουμε θετικά τις προσπάθειες που καταβάλλει η απεσταλμένη σας ούτως ώστε να καταλήξουμε σε μία συμφωνία στους «Όρους αναφοράς» θα ήθελα να σας υπενθυμίσω κάποιες εισηγήσεις που έχω προωθήσει.
Έχω προτείνει στην κα Λουτ να διευθετήσει συνάντηση με τους δύο ηγέτες και την ίδια ούτως ώστε να συζητήσουμε τρόπους με τους οποίους θα ξεπεράσουμε τις υφιστάμενες δυσκολίες. Η πρόταση έχει απορριφθεί από τον Τουρκοκύπριο ηγέτη, ωστόσο έχω ξεκαθαρίσει πως είμαι έτοιμος για μία τέτοια συνάντηση στο ενδεχόμενο που αναθεωρήσει.
Έχω παράλληλα καλωσορίσει την πρόταση που προώθησε η κα Λουτ για μία ανεπίσημη διαδικαστική διάσκεψη στο πρότυπο της Διάσκεψης στο Κραν Μοντανά με στόχο να συζητήσουμε και να συμφωνήσουμε τον τρόπο με τον οποίο προχωρούμε. Δυστυχώς το έχει απορρίψει η Τουρκία με την πρόφαση της παρουσίας της Ε.Ε.
Όπως μπορεί να θυμάστε κατά τη διάρκεια της συνάντησής μας στο Πεκίνο τον προηγούμενο μήνα, έχω ήδη προτείνει συνάντηση των ηγετών στην παρουσία σας για να εκτιμήσουμε την παρούσα κατάσταση και να διερευνήσουμε πιθανούς τρόπους με τους οποίους μπορούμε να προχωρήσουμε.
Παράλληλα όπως επανέλαβα σε πολλές περιπτώσεις, επιπρόσθετα με τις προτάσεις που έχω προωθήσει είμαι πάντα ανοικτός σε νέες εποικοδομητικές και καινοτόμες ιδέες που μπορούν να άρουν το σημερινό αδιέξοδο.
Παρόλα αυτά αυτή τη στιγμή έχουμε να αντιμετωπίσουμε την επιθετικότητα της Τουρκίας η οποία προβάλλεται με επιθετική ρητορική και ενέργειες που αποτελούν ξεκάθαρη παραβίαση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κύπρο. Όπως σας έχω διαβιβάσει και που θεωρώ πως είναι κατανοητό, οι τουρκικές ενέργειες υπονομεύουν τη διαπραγματευτική διαδικασία.
Αυτό που είναι το πιο ατυχές είναι η σκόπιμη παρερμηνεία από την Τουρκία των προνοιών του διεθνούς δίκαιο και της Συνθήκης των Ηνωμένων Εθνών για το δίκαιο της θάλασσας την οποία η Τουρκία δεν έχει επικυρώσει ιδιαίτερα όταν αρνείται να εισέλθει σε έναν διάλογο με τα επηρεαζόμενα κράτη . Τι είναι επίσης αυξανόμενα ανησυχητικό είναι η συνεχόμενες δηλώσεις από Τούρκους αξιωματούχους και Τ/κ «αξιωματούχους» ότι η Τουρκία θα εντείνει τις παράνομες ενέργειες της στην ΑΟΖ μας.
Γι αυτό το λόγο θα ήθελα να σας καλέσω ως θεματοφύλακα του διεθνούς δικαίου, των αρχών και αξιών που πρεσβεύουν τα Ηνωμένα Έθνη να συμβάλετε ακολουθώντας μία αποφασιστική στάση ώστε να τερματιστούν οι παράνομες ενέργειες και να την αποτρέψετε από το να προχωρήσει σε οποιαδήποτε άλλη προκλητική ενέργεια. Την ίδια στιγμή να επικεντρωθεί στις προσπάθειες και να εργαστεί εποικοδομητικά για την επανέναρξη των συνομιλιών. Όπως έχω επανειλημμένα επισημάνει είμαι έτοιμος να προχωρήσω προς αυτή την κατεύθυνση με προσήλωση.
Σε αυτές τις δύσκολες συνθήκες είναι πολύ σημαντικό να μην επιτρέψουμε να χαθούν οι ελπίδες και προσδοκίες για συνέχιση των διαπραγματεύσεων. Ελπίζω πως με τη βοήθεια και την στήριξή σας, οι κατάλληλες συνθήκες θα επανέλθουν και μία από τις παραπάνω εναλλακτικές θα τύχουν της σύμφωνης γνώμης της άλλης πλευράς, με αποτέλεσμα να επαναρχίσει η διαπραγματευτική διαδικασία.
Καταλήγοντας επιτρέψετε μου να εγείρω επίσης ένα άλλο κρίσιμο ζήτημα επείγουσας σημασίας. Λαμβάνοντας υπόψη τις πρόσφατες προκλητικές ενέργειες από τον τουρκικό στρατό στη νεκρή ζώνη και στα χωριά Δένεια και Στροβίλια, δε μπορώ να παραλείψω τη σημασία της διατήρησης μίας ήρεμης κατάστασης σε όλο το νησί. Συμπερασματικά είναι υψίστης σημασίας να διατηρηθεί το καθεστώς της UNFICYP (Ειρηνευτική Δύναμη ΟΗΕ στη Κύπρο), να παραμείνει αναλλοίωτο καθώς συμβάλλει στην διατήρηση ή εγκαθίδρυση ενός κλίματος δημιουργικού για τις διαπραγματεύσεις για μία διευθέτηση μέσα από την προσπάθεια να κρατηθούν οι εντάσεις σε ένα μίνιμουμ και ανεξαρτήτως του αριθμού των προκλήσεων που αντιμετωπίζει.
