Αυτός είναι ο λόγος που οι κόρες έχουν ιδιαίτερη αδυναμία στους… μπαμπάδες!

Εσείς έχετε ακουστά το «Σύνδρομο της Ηλέκτρας»; Ξέρετε ότι ο εγκέφαλος των μπαμπάδων είναι πιο ευαίσθητος στα ερεθίσματα που προσλαμβάνει από την κόρη;

​Έχετε ακούσει πως υπεύθυνο της αδυναμίας που τρέφουν οι μπαμπάδες απέναντι στις κόρες ενδέχεται να είναι ένα… χρωμόσωμα; Η ψυχολόγος Μαρίνα Μόσχα μιλάει για όλα τα παραπάνω και για όλα όσα δένουν πατέρα και κόρη με πολλούς παραπάνω δεσμούς από εκείνον του αίματος.

Γιατί τα κορίτσια αγαπούν τόσο πολύ το μπαμπά τους;

Γνωρίζουμε την αδυναμία του μπαμπά στη κόρη και την αγάπη της προς το μπαμπά, όπως άλλωστε συμβαίνει με τη μάνα και το γιο. Πόσο θαυμάζει το κορίτσι τον μπαμπά, πόσο έντονα νιώθει για τον πρώτο άνδρα της ζωής της! Μιλάμε για το Σύνδρομο της Ηλέκτρας σύμφωνα με την ψυχοσεξουαλική εξέλιξη, το αντίστοιχο του Οιδιπόδειου που είναι πιο γνωστό. Σύμφωνα λοιπόν με το Σύνδρομο της Ηλέκτρας, το κορίτσι ερωτεύεται τον μπαμπά του και θέλει να τον διεκδικήσει από την μητέρα. Πήρε το όνομά του από την μυθολογία όπου η Ηλέκτρα είχε αδυναμία στον πατέρα της τον Αγαμέμνονα τον οποίο δολοφόνησε η μητέρα της η Κλυταιμνήστρα μαζί με τον εραστή της και η Ηλέκτρα πήρε εκδίκηση ως τιμωρός.

Γιατί οι μπαμπάδες έχουν συνήθως αδυναμία στις κόρες τους;

Βιολογικά θεωρείται ότι γι’ αυτή την αδυναμία υπεύθυνο είναι το χρωμόσωμα Χ, όπου κάποιοι υποστηρίζουν πως αν η κόρη το κληρονομήσει από τον μπαμπά της που το έχει πάρει από την μητέρα του, τότε ο γενετικός αυτός δεσμός ενισχύεται περισσότερο. Πέρα από αυτή την εξήγηση όμως που για άλλους ευσταθεί και για άλλους όχι, μην ξεχνάμε πως με την κόρη ο πατέρας είναι πιο ελεύθερος να εκφραστεί αλλά και με τα χάδια, τις αγκαλιές και τα φιλιά που τα κορίτσια συνήθως δίνουν απλόχερα, να «σαγηνευτεί» από την κοριτσίστικη χάρη και το νάζι. Αντίθετα τα αγόρια τα καταδιώκουν ακόμη στερεότυπα του τύπου «όχι πολλές αγκαλιές και φιλιά…, πως θα γίνει δυνατός άνδρας;»…

Σύμφωνα με μία πρόσφατη έρευνα οι μπαμπάδες αντιδρούν πιο ευαίσθητα στις κόρες τους από ό,τι στους γιους τους. Ποιος είναι ο λόγος που συμβαίνει αυτό;

Σύμφωνα με την συγκεκριμένη έρευνα, ο εγκέφαλος των μπαμπάδων είναι πιο ευαίσθητος στα ερεθίσματα που προσλαμβάνει από την κόρη. Οι μπαμπάδες έδειχναν μεγαλύτερη προσοχή και ευαισθησία στη κόρη τους, αφιερώνοντας έως και 60% περισσότερο χρόνο, ενώ ήταν και πιο δεκτικοί στα συναισθήματα του κοριτσιού. Επίσης, παρατηρήθηκε μεγαλύτερη συναισθηματική έκφραση από τους μπαμπάδες με κόρες ακόμα και σε πιο «δύσκολα» συναισθήματα όπως θλίψη, ίσως επειδή δέχονται περισσότερες συναισθηματικές αντιδράσεις από τα κορίτσια. Επιπλέον και τα κυκλώματα του εγκεφάλου του άνδρα, φαίνεται να ενεργοποιούνται πιο έντονα, όταν βλέπουν το χαρούμενο πρόσωπο της κόρης του από ό,τι το χαρούμενο πρόσωπο του γιου.

Πως βλέπει η κόρη τον πατέρα της; Ισχύει ότι ως ενήλικες ψάχνουμε το είδος άνδρα που ανταποκρίνεται σε εκείνο του μπαμπά μας;

Φέρτε την εικόνα του δικού σας μπαμπά στο νου οι γυναίκες και νομίζω θα σας απαντηθεί εύκολα το ερώτημα – σε όσες τουλάχιστον είχατε μία καλή σχέση μαζί του. Στο πρόσωπο του πατέρα λοιπόν η κόρη θα βρει το πρώτο σημείο αναφοράς της, εφόσον πρόκειται για τον πρώτο άνδρα στη ζωή της που σχετίζεται και ανάλογα διαμορφώνει συμπεριφορές.

​Είναι πολλές οι αναφορές που γίνονται στο πόσο πολύ μπορεί να μοιάζει ο σύντροφος που θα επιλέξει στην πατρική φιγούρα που εκείνη έχει δημιουργήσει μέσα από εικόνες που «έχουν γράψει» μέσα της για το ποιος είναι για εκείνη ο κατάλληλος σύντροφος. Για παράδειγμα, μπορεί να επιλέξει έναν αυταρχικό σύντροφο αν «έμαθε» στο παρελθόν πως «έτσι είναι ο καλός άνδρας», μέσα από την πατρική συμπεριφορά που ναι μεν μπορεί να μην της αρέσει, είναι όμως αυτό με το οποίο έχει μεγαλώσει, το γνωστό και οικείο σε αυτήν.

​Αντίστοιχα, αν ο μπαμπάς της ήταν ένας άνδρας που δεν της χαλούσε χατίρι, μεγαλώνοντας θα αναζητήσει εκείνον που θα είναι γλυκός μαζί της και φυσικά θα της κάνει τα χατίρια χωρίς πολλές αντιρρήσεις. Βέβαια, μην ξεχνάμε πως παίζουν και άλλοι παράγοντες ρόλο, πως η κάθε προσωπικότητα είναι ξεχωριστή που σημαίνει πως πάντα υπάρχουν εξαιρέσεις σε όλους τους κανόνες.

Γιατί συνήθως οι μπαμπάδες που έχουν μία κόρη και έναν γιο είναι πιο αυστηροί με τον γιο τους;

Ένας λόγος είναι αυτός που προανέφερα με τα κοινωνικά στερεότυπα άλλος ένας λόγος εξίσου σημαντικός όμως είναι πως ο πατέρας με το γιο μπορεί πολλές φορές να αναπτύξει μία πιο ανταγωνιστική σχέση, περιμένοντας από εκείνον να ολοκληρώσει όλα όσα ο ίδιος δεν έκανε, ή αν είναι εκείνος «δυνατός και ισχυρός» να είναι και ο γιος του το ίδιο. Συνήθως βέβαια, αυτό που παρατηρούμε είναι πως από ισχυρούς πατεράδες βγαίνουν πιο μαλθακοί γιοι ενώ οι κόρες μπορεί να είναι εξίσου ισχυρές και δυναμικές εφόσον ταυτίζονται με τον αγαπημένο τους μπαμπά όχι όμως ανταγωνιστικά.

Τι πρέπει να κάνει μία μαμά που… νιώθει πως περισσεύει;

Πρώτα από όλα να δει αν πράγματι περισσεύει ή αν εκείνη νιώθει πως δεν έχει την ίδια σχέση που έχει η κόρη με τον πατέρα της. Γεγονός που απλά θα χρειαστεί να αποδεχτεί εφόσον δεν σημαίνει πως εκείνη κάνει κάτι λάθος, απλά πρόκειται γι αυτή την ιδιαίτερη σχέση που αναφέραμε. Αντίθετα, χρειάζεται να προσέξει να μην είναι επικριτική ή να τους κατηγορεί ότι δεν την «βάζουν» μέσα στη σχέση τους, όπως και να μην νιώθει ανταγωνιστικά με τον πατέρα για την αγάπη της κόρης ή με την κόρη για την αγκαλιά του πατέρα. Ας φροντίσει να φτιάξει τη δική της ιδιαίτερη σχέση με την κόρη – ως άτομα που ανήκουν στο ίδιο φύλο και μπορούν να μοιραστούν τόσα πολλά!

Γιατί μία μητέρα δεν πρέπει ποτέ να κατηγορεί τον πατέρα μπροστά στην κόρη της;

Ας μην ξεχνάμε πως και οι δύο γονείς έχουν τα ίδια δικαιώματα στο παιδί τους. Συχνά όμως βλέπουμε μητέρες που για διάφορους λόγους, άλλους περισσότερο και άλλους λιγότερο σοβαρούς μπορεί να υποτιμούν τον πατέρα στο παιδί ή να τον κατηγορεί μπροστά στο παιδί. Το παιδί τότε είναι σαν να καλείται να πάρει θέση ανάμεσα στους δυο γονείς που αγαπά εξίσου, είτε του ζητηθεί είτε όχι.

​Πόσο μάλλον όταν αμφισβητεί το πατρικό πρότυπο που στα μάτια της κόρης ενδεχομένως φαίνεται να υποτιμά, να αμφιβάλλει ή να της περνά την εικόνα του «σκάρτου, αδύναμου, λάθος…» ανθρώπου… Η κόρη, όπως και το κάθε παιδί, δεν μπορεί να αντιληφθεί πως άλλη είναι η σχέση που έχει η ίδια με τον μπαμπά της και άλλη αυτή που έχει εκείνος με την μητέρα της και πως μπορεί να υπάρχουν και διαφωνίες…

Υπάρχουν κοινά χαρακτηριστικά στις γυναίκες που μεγάλωσαν δίπλα σε έναν αδιάφορο πατέρα (με ή χωρίς διαζύγιο);

Δυστυχώς παρατηρούμε την ύπαρξη μοτίβων όπου ένας αδιάφορος πατέρας μέσα από την κυριολεκτική ή μεταφορική απουσία του φαίνεται να επηρεάζει την ψυχοσύνθεση της κόρης του ως προς το πώς εκείνη αισθάνεται με τον ίδιο της τον εαυτό. Το κορίτσι νιώθει αυτή την απουσία και την μεταφράζει με ένα δικό της τρόπο, όπου συνήθως της μειώνει την αυτοεκτίμηση εφόσον «δεν ήταν ικανή να την προσέξει και να της δώσει σημασία ο μπαμπάς».

​Βλέπουμε για παράδειγμα γυναίκες που αναζητούν διαρκώς την ανδρική αποδοχή, επιλέγοντας όμως άνδρες που τις πληγώνουν διαρκώς, γυναίκες που μπορεί να παίρνουν αποδοχή αλλά να μην μπορούν να την αναγνωρίζουν και να εστιάζουν σε πιο αρνητικές καταστάσεις ή να τις παρερμηνεύουν, γυναίκες που έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση, συναισθηματική αστάθεια στις διαφυλικές σχέσεις, μέχρι και αυτοκαταστροφική συμπεριφορά σε πιο ακραίες καταστάσεις, όπου πάντα όπως είπαμε μπορεί να συνυπάρχουν και άλλοι παράγοντες που ενισχύουν αυτή την αίσθηση απόρριψης από τον πατέρα και κατ’ επέκταση από το ανδρικό φύλο γενικότερα…

Υπάρχει τρόπος για να αναπληρωθεί το κενό του πατέρα;

Αρκετά συχνά η μαμά μπορεί να ανησυχεί για το κενό που δημιουργείται από την έλλειψη του πατέρα, καθώς δεν είναι εύκολο να καλύψει μόνη της και τους δύο ρόλους. Παρόλα αυτά, υπάρχει τρόπος για να καλυφθεί η απουσία όταν η μητέρα τον «δημιουργεί» στη φαντασία του παιδιού της δίνοντας παραδείγματα του τι θα έκανε εκείνος σε αυτή ή την άλλη περίπτωση, τι θα έλεγε, τι θα σκεφτόταν αν βρισκόταν εκεί αυτή τη στιγμή. Βέβαια, η απουσία της φυσικής παρουσίας δεν μπορεί να καλυφθεί έτσι απλά καθώς έχει να κάνει με την ηλικία του παιδιού, το «γιατί» ο πατέρας δεν υπάρχει, αν πρόκειται για διαζύγιο, θάνατο ή άγαμη μητέρα…

Ποια είναι τα πράγματα που ένας πατέρας οφείλει να προσφέρει στην κόρη του;

Ο κάθε μπαμπάς οφείλει να προσφέρει στο παιδί του όλη τη γνώση και την εμπειρία που έχει πάρει από τη δική του ζωή, προσαρμοσμένη στο «εδώ και τώρα» και λίγο στο «εκεί και τότε», ώστε να εφοδιάσει το παιδί του – ασχέτως φύλου – με όλα όσα είναι αναγκαία για να βαδίσει ως παιδί αλλά και αυριανός ενήλικας στη ζωή.

​Πιο απλά, μπορεί να εκμεταλλευτεί θετικά το ρόλο του ανδρικού προτύπου αλλά και της πηγής ασφάλειας και να της «δωρίσει» πεποιθήσεις και μαθήματα, όπως: τον σεβασμό του εαυτού της αλλά και των άλλων, την αγάπη προς τον εαυτό της μέσα από την δική του αποδοχή αλλά και τη δημιουργία χώρου για την αναγκαία διαφοροποίηση που έχει ανάγκη η κόρη για να εξελιχθεί ψυχοσυναισθηματικά με έναν υγιή τρόπο και να μην φοβάται να διεκδικήσει.

​Ο πατέρας λοιπόν δεν είναι μόνο ο άνθρωπος που θα την εκτιμήσει, αλλά και ο πρώτος άνδρας που θα της δείξει πως είναι να αγαπάς και να αγαπιέσαι. Ως εκπρόσωπος του ανδρικού φύλου, μέσα από τον τρόπο που φέρεται και την αλληλεπίδρασή τους, θα της «διδάξει» πως εκείνη μπορεί να είναι ο εαυτός της, να είναι αληθινή στις σχέσεις της, να διεκδικεί και να απαιτεί, μέσα από κατάλληλους για εκείνη τρόπους.